نقش الیاف لینن در صنعت مد

لینن (Linen) مدت هاست که به عنوان پوششی شیک و مناسب برای فصل گرما مورد استفاده قرار می گیرد. الیاف طبیعی توخالی آن باعث می شود تا به راحتی آب را در خود جذب کند و قابل تنفس باشد. زمانیکه شخص لباسی از جنس پارچه لینن به تن می کند، چین های طبیعی آن به آرامی بر روی پارچه می افتد و لباس حالتی افتاده و بسیار زیبا پیدا می کند. در ضمن لباس پارچه لینن بسیار راحت بوده و بدن شخص را خنک نگه می دارد.
لینن از نظر گواهینامه های زیست محیطی سالم تلقی می گردد و به دلیل زحمت زیاد تولید الیاف، به عنوان یک پارچه لوکس در نظر گرفته می شود. الیاف لینن از گل های آبی رنگ گیاه کتان به دست می آیند و عمدتاً در مناطقی که آب و هوای خنک تر دارند، مانند اروپای غربی رشد می کنند.
بعد از اینکه الیاف لینن برداشت شدند، باید کاملاً خیسانده گردند تا الیاف بلند لینن از ساقه چوبی جدا شوند. این کار به صورت سنتی با آب انجام می گیرد و یا اینکه این الیاف در مزارع تلنبار می شوند تا توسط شبنم گیاهان خیس و مرطوب گردند. البته قرار دادن آنها در داخل آب برکه ها یا نهرها هم جز روش های دیگر است. این فرآیند ممکن است بین چند روز تا چند هفته طول بکشد. خیساندن این ساقه ها در مواد شیمیایی سریع تر کار را پیش می برد. در این فرآیندها گیاه کتان در محلول های قلیایی یا اسید اگزالیک خیسانده می شود، سپس تحت فشار قرار داده شده و جوشانده می گردد.
در ادامه گیاهان حلاجی شده بین غلتک ها خرد می گردند و از طریق چنگک های میخی کشیده می شوند تا قسمت های چوبی الیاف لینن از بین بروند. الیاف نرم باقیمانده ریسیده شده و سپس بافته می شوند. بخش اعظم این فرآیند هنوز هم با دست انجام می گیرد.
لینن بسیار محکم است، می توان آن را مورد شستشو قرار داد و یا به صورت خشک هم آن را تمیز کرد، درخشندگی و سفتی طبیعی خاصی دارد و در اثر پوشیدن کاملاً نرم می شود. پارچه لینن زود چروک می شود، اما در صورت ترکیب کردن الیاف لینن با الیاف دیگر این مشکل از بین می رود. این پارچه دوام زیادی دارد، به راحتی رنگ می گیرد، به خوبی می توان آن را چاپ کرد و پرز نمی دهد.

سهم کم لینن در بازار

یکی از قدیمی ترین الیاف شناخته شده توسط بشر، کتان است که استفاده از آن برای تولید لباس حداقل از 8000 سال قبل از میلاد مسیح وجود داشته است. تا قرن ها لینن به عنوان ماده اولیه و اصلی برای تولید لباس و منسوجات به کار برده میشد و شهر بلفاست (Belfast)، مرکز جهانی پارچه لینن در دوره ویکتوریایی بوده است.
در دهه های اخیر، تولید پارچه لینن تحت الشعاع الیاف مصنوعی و پنبه ای قرار گرفته است. در سال 1961 بیشتر از 2 میلیون هکتار اراضی زراعی در سراسر جهان زیر کشت کتان قرار گرفته بود. اما تا سال 2000 سطح زیر کشت کتان به 450000 هکتار کاهش پیدا کرد. فرانسه بزرگ ترین تولید کننده کتان در جهان است و کشورهای بلژیک، بلاروس و چین در رده های بعدی قرار دارند.
کتان کمتر از 1% بازار جهانی الیاف را در اختیار دارد. قسمت اعظم کتان، یعنی حدود 60% آن برای تولید پوشاک استفاده می شود، 15% برای ملحفه های خانگی و 15% برای تولید مبلمان و یا سایر محصولات شبیه به آن به کار برده می شود. محصول جانبی الیاف کتان که در صنعت نساجی هم مورد استفاده قرار می گیرد، روغن بذر لینن است.

لینن، الیافی دوستدار محیط زیست

کتان در آب و هوای معتدل رشد می کند و یک گیاه انعطاف پذیر است که به سموم دفع آفات یا کودهای شیمیایی کمی احتیاج دارد، هر چند که نسبت به گیاه کنف که معمولاً با آن مقایسه می شود، به مراقبت بیشتری نیازمند است. بارندگی معمول اروپا برای آبیاری گیاهان کتان کافی است، اما پنبه بسته به محلی که در آن رشد می کند نیاز به حجم بیشتری از آب دارد. می توان کتان را به صورت کاملاً ارگانیک پرورش داد، در واقع قسمت اعظم کشت گیاه کتان در حال حاضر نزدیک به استانداردهای ارگانیک است.
مرحله کشت لینن کم مصرف ترین مرحله از نظر مصرف آب و انرژی در چرخه تولید یک لباس لیننی محسوب می شود. طبق گزارش کنفدراسیون اروپایی لینن و کنف (CELC) در سال 2018، تقریباً 80% آب و انرژی در مراحل شستشو و اتو کردن لباس های لیننی مصرف می شود.
بر اساس گزارش CELC، برای تولید یک پیراهن لیننی 6.4 لیتر آب مصرف می شود، حال این مقدار را با میزان مصرف آب برای تولید یک پیراهن نخی مقایسه کنید که بالغ بر 26 لیتر است. این اختلاف به دلیل این است که کشت پنبه به آب زیادی احتیاج دارد. (اگر چه میزان مصرف آب کشت پنبه با توجه به شرایط آب و هوایی متغیر است اما پنبه گیاهی است که به آب زیادی نیازمند است؛ هر چند که در مقام مقایسه کشت پنبه با صرفه تر است).
گزارش ها نشان می دهند که کشت کتان مزایای زیست محیطی دیگری نیز دارد. در ضمن کتان در مقایسه با پنبه، 18% جلبک کمتری تولید می کند که سطح جلبک بالاتر نشان دهنده غلظت بیش از حد فسفات یا نیترات در آب است. در ضمن کتان نسبت به پنبه، اکوسیستم آبزیان را کمتر سمی می کند.
به نظر می رسد که شاخص پایداری مواد هیگ (Higg Materials Sustainability Index) متعلق به ائتلاف پوشاک پایدار در مورد شاخص غیر قابل زیست شدن محیط برای جلبک ها، نظری مخالف سایر مراجع دارد. این سازمان نمره 22.2 را به پارچه لینن اختصاص می دهد، در حالیکه نمره 9.1 برای پنبه و 1.5 برای پلی استر را در نظر می گیرد.
به دلیل اینکه لینن به آهن بیشتری نیاز دارد، لذا مصرف انرژی آن اندکی از پنبه بیشتر است.
معیار زیست محیطی ایجاد شده برای الیاف (Made-By Environmental Benchmark for Fibres)، تأثیر تولید نخ یا پارچه را بر روی محیط زیست ارزیابی می کند، در حالیکه چرخه کامل حیات یک ماده را در نظر نمی گیرد و به همین دلیل پارچه کتان معمولی را در کلاس C و پارچه کتان ارگانیک را در کلاس A رتبه بندی می کند.
استاندارد جهانی منسوجات ارگانیک (GOTS) هم برای لینن قابل استفاده است. گواهینامه GOTS هم مثل سایر گواهینامه ها، فرآوری الیاف و تبدیل آنها به پارچه را پوشش می دهد و شامل کشت کتان نمی شود. کشت کتان توسط استانداردهای دولتی مورد بررسی قرار می گیرد.

اعتبارنامه سبز لینن

کنفدراسیون اروپایی لینن و کنف موسوم به CELC، با برجسته کردن خصوصیات سازگار با محیط زیست، مایل است تا وضعیت پارچه های کتان و الیاف لینن اروپایی را ارتقا دهد. بر طبق اظهارات CELC

• کشت سالانه کتان، 250000 تن دی اکسید کربن را وارد جو می کند، در نتیجه میزان تولید گازهای گلخانه ای در فرآیند کشت کتان معادل با 62000 بار چرخیدن به دور کره زمین با ماشین است.
• خرید پیراهن لینن به جای پیراهن پنبه ای باعث صرفه جویی 1.5 لیتری در مصرف آب می شود.
• اگر تمام فرانسویان همین فردا به جای پیراهن پنبه ای، پیراهنی از نوع لینن بخرند، می توانند به اندازه یک سال مصرف آب آشامیدنی پاریس، آب پس انداز کنند.