پایداری پلی استر بازیافتی

امروزه پلی استر بازیافتی به طرز فزاینده ای در بازار مد رایج شده است، اما برخی از کارشناسان می گویند که این ماده یک راه حل بلند مدت برای پایداری محسوب نمی شود. قصد داریم تا در این مطلب نگاه دقیق تری به این مقوله بیندازیم.
زمانیکه برند نایک (Nike)، لباس های جام جهانی 2010 را از پلی استر بازیافتی تهیه کرد، ایده ذوب بطری های پلاستیکی دور ریخته شده، ریسیدن آنها به صورت نخ و تبدیل این نخ ها به پارچه هنوز طرح جدیدی بود. امروزه تقریباً در هر برند پوشاکی مثل آمریکن ایگل (American Eagle) و زارا (Zara)، استفاده از پلی استر بازیافتی شاهدی برای «سبز شدن» به حساب می آید.
دلیل جذابیت این امر کاملاً روشن است: پلی استر بازیافتی که به آن پلی اتیلن ترفتالات بازیافتی یا rPET گفته می شود، تأثیرات انتشار کربن کمتری نسبت به نمونه بکر خود دارد. در ضمن بازیافت زباله های پلاستیکی باعث می شود که آنها به زباله تبدیل نشوند یا در واقع به دردسری برای آبزیان از جمله لاک پشت ها و نهنگ ها بدل نگردند.
هر چند که شرکت ها معمولاً کفش و لباس های ساخته شده با rPET را به عنوان روشی عاری از گناه در مصرف مد به بازار عرضه می کنند، اما هنوز همگان به مزایای آن اعتماد ندارند. در این مطلب مواردی را ذکر می کنیم که باید قبل از قرار دادن rPET در دستور کار خود به آنها توجه نمایید.

پلی استر بازیافتی

rPET برای کره زمین بهتر است

پلی استر که به طور معمول از ترکیبات مبتنی بر نفت استحصال می شود، بیش از 65% الیاف مورد استفاده در صنعت نساجی و پوشاک را تشکیل می دهد؛ این بدان معنی است که به کار گیری rPET به عنوان جایگزین مستقیم پلی استر بلافاصله باعث کاهش این منابع محدود می شود. تولید rPET نیز آلودگی کمتری به دنبال دارد. مطالعه انجام شده درباره تحلیل چرخه حیات در سال 2017 نشان می دهد که روند تولید rPET نسبت به نمونه اصلی خود، 79% کمتر گاز کربن منتشر می کند.
حتی تبدیل بطری های غیر قابل استفاده به ژاکت های پشمی یا مایو، باعث کاهش ضایعات پلاستیکی می شوند، چون اینگونه ضایعات تنها به اشباع شدن منابع آبی و مسدود شدن محل های دفن زباله منجر می گردند. تولید کنندگان خاصی مانند Repreve می توانند برای ارتقای شفافیت rPET، سراسر زنجیره ارزشی آن را از جمع آوری بطری تا تحویل محصول نهایی برچسب گذاری کنند.

rPET نیز میکرو الیاف تولید می کند

تمام منسوجات (چه طبیعی و چه مصنوعی) در حین شستشو، ریزش الیاف دارند. آنچه که از مواد مصنوعی مانند پلی استر جدا می شود، همان چیزی است که دانشمندان به آن «میکروپلاستیک لیفی» می گویند. این میکرو پلاستیک ها در محیط زیست باقی می مانند و هرگز تجزیه نمی شوند.
از آنجاییکه طول آنها کمتر از 5 میلیمتر است از فیلتر تصفیه خانه های فاضلاب گذشته و وارد دریاچه ها، رودخانه ها و اقیانوس ها می شوند که در آنجا شاید آبزیان آنها را به جای غذا اشتباه بگیرند. مطالعه انجام شده در دانشگاه سانتا باربارا کالیفرنیا (University of California Santa Barbara) نشان می دهد که یک ژاکت پشمی مصنوعی به طور متوسط، 1.7 گرم میکرو الیاف تولید می کند.
دکتر کارن لئوناس (Karen Leonas)، استاد مد و مدیریت پارچه در دانشگاه ایالتی NC که بر روی آزادسازی میکرو الیاف مطالعه می کند، می گوید؛ اینکه یک پارچه پلی استری کمتر یا بیشتر ریزش داشته باشد بستگی به میزان الیاف بازیافتی آن و ضخامت، کشیدگی یا پیچ خوردگی نخ دارد.
قبل از اینکه به طور قطعی چیزی مشخص شود باید کارهای بیشتری در راستای همسان سازی روش های مختلف آزمایش میکرو الیاف صورت بگیرد؛ برندهایی مانند پاتاگونیا (Patagonia) و The North Face برای دستیابی به یک استاندارد واحد تلاش می کنند.

rPET نیز محدودیت هایی دارد

بطری های پلاستیکی بیشتر با روش های مکانیکی بازیافت می شوند تا شیمیایی، یعنی ابتدا آنها خرد و ذوب می شوند، سپس از طریق اسپینرت ها جهت تولید نخ برای کشبافی یا بافتن به منسوجات اکسترود می گردند.
این روش چه مشکلی دارد؟ rPET ساخته شده با این روش برای بار دوم به صورت مکانیکی قابل بازیافت نیست چه رسد به چندین بار؛ زیرا الیاف دچار افت شدید کیفیت شده و به تدریج ضعیف و کوتاه می شوند. با وجود اینکه بازیافت شیمیایی یک راه حل مناسب به حساب می آید، اما در حال حاضر تعداد فناوری های ارتقاپذیری که می توانند لباس های قدیمی rPET را به شکل لباس های جدید rPET بازیافت کنند، بسیار معدود است. سوفیا اوپر سکالسکی (Sophia Opperskalski)، محقق پایداری در بورس نساجی می گوید: «در حال حاضر سهم بازار پلی استر بازیافتی به روش شیمیایی بسیار کم است».
برنامه صنعت بطری سازی برای افزایش استفاده از PETهای بازیافتی مورد دیگری است که برندها باید مراقب آن باشند، زیرا می تواند بر تامین منابع آنها تاثیر بگذارد. (مثلا برند PepsiCo می خواهد تا سال 2025، محتوای بازیافتی بسته بندی نوشیدنی های خود را به 25% برساند، این در حالی است که برند کوکاکولا متعهد شده تا سال 2030 تمام بطری های پلاستیکی خود را از پلاستیک بازیافتی 50% تولید کند). او می گوید: «شما می خواهید مطمئن شوید که می توانید مواد با کیفیت را در مقدار و در زمان لازم دریافت کنید».

منتقدان rPET

ماکسین بهدات (Maxine Bédat)، بنیانگذار موسسه نیو استاندارد (New Standard Institute) که یک اتاق فکر مد پایدار در نیویورک است، می گوید مهم این نیست که شما بطری های صنعت بطری سازی را تصاحب کنید آن هم زمانی که هنوز روند بازیافت بطری به بطری کامل نشده است. او می گوید: «اگر بطری های آنها را تصاحب کنیم از یک سیستم حلقه بسته دور شده ایم».
به همین دلیل بهدات می گوید که بسیاری از صحبت ها حول بازاریابی rPET، اقدامی بی عیب و نقص محسوب شده و آدرس غلطی به صنعت مد می دهد، و این خود مترادف با سبزشویی است؛ به ویژه هنگامیکه یکی از تامین کنندگان منسوجات، شرکتی مانند Unifi است که خود صاحب Repreve بوده و همچنان یکی از بزرگترین تولید کنندگان پلی استر بکر در جهان است. (به گفته جی هرتویگ (Jay Hertwig)، مدیر فروش و بازاریابی برند جهانی Unifi، در حال حاضر تولید الیاف بازیافتی تنها 35% از حجم فعالیت شرکت ما را تشکیل می دهد، هر چند که انتظار می رود طی چند سال آینده این نسبت به 50% برسد).
به گفته آدام مینتر (Adam Minter)، ستون نویس بخش نظریات هفته نامه بلومبرگ (Bloomberg) و نویسنده کتاب «زمین اوراقی: سیری در تجارت میلیارد دلاری زباله (Junkyard Planet: Travels in the Billion-Dollar Trash Trade)»، ممکن است نقش rPET در کاهش بار زباله های اقیانوسی بیش از حد بزرگنمایی شده باشد. وی می گوید: «حجم فعلی بازیافت در مقایسه با حجم کلی آن، تنها قطره ای از یک اقیانوس محسوب می شود» و حتی اگر بتوان مقیاسی برای آن تعیین کرد، به عنوان مثال اگر بتوان گفت که 50% از پلی استرهای به کار رفته در لباس ها بازیافت می شوند، باز هم این همه مسئله نیست و در کل تغییر چشمگیری در اصل مشکل به وجود نمی آید».

مدافعان rPET

یان روزنبرگر (Ian Rosenberger)، بنیانگذار و مدیر عامل شرکت First Mile که رابط بین اقتصاد خرد جمع آوری ضایعات و برندهایی مانند رالف لورن (Ralph Lauren) و پوما (Puma) است، و شاخه ای از شرکت Day Owl در زمینه ارتباط با مشتری اکسسوری محسوب می شود، می گوید: «هنوز هم دنیا در زیر بار پلاستیک مدفون شده است و می تواند از هر کمکی در این زمینه استفاده کند».
در واقع طبق گزارش آژانس حفاظت از محیط زیست ایالات متحده (U.S. Environmental Protection Agency)، تنها 29.1% از بطری های PET در سال 2017 در ایالات متحده بازیافت شده اند. او می گوید: «وقتی به جایی رسیدیم که PET کافی برای مانور دادن وجود نداشته باشد و مجبور شویم به دنبال گزینه های بازیافتی باشیم، می توانیم در این باره گفتگو کنیم؛ تا آن زمان ما باید از حرف زدن دست برداریم و برای پاکسازی این خرابکاری و آشفتگی دست به کار شویم، این کاری است که باید انجام دهیم».
و اما در مورد مسئله میکروپلاستیک ها؟ روزنبرگر پیشنهاد می کند که محصولی تهیه نمایید (با این مواد) که به شستشوی منظم نیاز نداشته باشد (البته در صورت وجود)، مانند کیف و کفش. او می گوید: «اگر میکرو الیاف از طریق ماشین های لباسشویی به منابع آبی راه پیدا کنند، پس شما باید محصولی بسازید که نقشی در این روند نداشته باشد».

گزینه های دیگر را نیز مد نظر قرار دهید

بیوسنتزهایی مانند پلی استر زیست محور که از ذرت یا سایر منابع گیاهی ساخته می شوند، جزء مواد نوظهوری هستند که فرصتی برای دور شدن از مواد مبتنی بر نفت به وجود می آورند؛ هر چند که برخی از منتقدان، ایمنی ارگانیسم های اصلاح شده ژنتیکی (که به صورت بالقوه می توانند وارد محیط زیست شوند) یا استفاده از زمین های زراعی باارزش را جهت رشد مواد خام مورد نیاز برای تولید این مواد، زیر سوال می برند.
نایلون های بازیافتی گزینه دیگری هستند؛ ضایعات نایلونی (ناشی از فرش ها، برش پارچه ها یا تورهای ماهیگیری باز پس گرفته شده) معمولاً از نظر شیمیایی در مونومرهای اجزای سازنده شان دچار شکستگی پلیمر می شوند، اما این فرآیند اجازه می دهد تا الیاف چندین بار بازیافت گردند، بدون اینکه کیفیت آنها پایین بیاید.

نتیجه گیری

تولید محصولات بادوام که قابل تعمیر و باز فروش به چندین نفر باشند باید به عنوان اولین هدف هر برند در نظر گرفته شود؛ زیرا انجام این کار نیاز به گزینه های دیگر را تا پایان عمر محصول رفع می کند. تبدیل هر نوع محتوای پلی استر بکر به نسخه های بازیافتی باعث کاهش تأثیر کربن مجموعه شما می شود؛ اما مراقب باشید این مواد راه حلی قطعی برای بحران محیط زیستی صنعت مد محسوب نمی شوند، چون این بحران عمدتاً ناشی از تولید بیش از حد لباس های یک بار مصرف و ارزان قیمت است. تاثیر این اقدام بر آلودگی اقیانوس ها و قابلیت بازیافت آنها محدود است. در عوض به دنبال گزینه های کاملاً چرخه ای برای الیاف باشید و حجم کلی استفاده از پلی استر را در مجموعه های خود کاهش دهید.

جمع بندی

• از آلودگی ناشی از میکرو الیاف جلوگیری کنید و از پلی استر بازیافتی برای تولید محصولاتی مانند کیف یا کفش که به شستشوی زیادی احتیاج ندارند، استفاده نمایید.
• با تولید محصولات بادوام که قابل بازسازی و بازفروش هستند به دنبال رویکرد بازیافت منسوجات به منسوجات باشید.
• به دنبال گزینه های کاملاً چرخه ای الیاف باشید و به جای استفاده از پلی استر بازیافتی برای سبز کردن خط تولید خود، حجم استفاده از پلی استر را در مجموعه هایتان کاهش دهید.