پیشرفت در رنگ های واکنشی نساجی
رنگرزی، در طول تاریخ هنر معاصر رنگرزی، با عملکرد رنگ ها و عمر مفید پارچه، ارتباط نزدیکی داشته است.
رنگ آمیزی پنبه (سلولزی) با رنگ های مستقیم، ترکیبات شیمیای (vat) یا آزوئیک به قدرت جذب مولکول های رنگی به الیاف بستگی دارد، در حالی که رنگ ها در روش ترکیبات شیمیایی (vat) یا آزوئیک ابتدا بر روی الیاف و پس از آن با واکنش به تبدیل آن ها به شکل غیر قابل حل، جذب می شوند. امکان انتقال دادن رنگ ها به الیاف با تشکیل پیوند کووالانسی برای شیمیدانان متخصص رنگرزی بسیار جذاب بوده است، زیرا انتقال با جذب فیزیکی و حفظ مکانیکی معایبی چون استحکام کم در برابر رطوبت و یا هزینه های بالا را در پی دارد.
رویدادی که پیامد های بسیار گسترده ای داشت، کشف رنگ های حاوی یک گروه دی کلرو تری آزینیل در سال 1954 توسط راته و استفان (ICI) بود، که می توانست از محلول آبی استفاده کرده و با افزایش pH باعث ایجاد پیوند کووالانسی با سلولز شود. این کشف منجر به پیدایش اولین رنگ های واکنشی تجاری سلولز شد.
ظهور رنگ های واکنشی در بازار، انگیزه بسیار زیادی برای بررسی سیستم های واکنشی تریازین (1,3,5-Triazine) به همراه داشت و در طول چند سال چندین طیف دیگر از رنگ های واکنشی تجاری، در دسترس قرار گرفت. تاثیر رنگ های واکنشی در زمینه رنگرزی مصنوعی به حدی بوده است که رنگ های واکنشی امروزی، بزرگ ترین گروه از رنگ ها را از نظر مالی و میزان استفاده تشکیل می‌دهند.
دلیل افزایش سریع تقاضا برای رنگ های واکنشی در درجه اول به خاطر مشخصه عالی این نوع از رنگ ها است. به عنوان مثال، سایه های درخشان، مقاومت عالی در برابر رطوبت و عملیات رنگرزی ساده، که به طور فزاینده ای در این صنعت پذیرفته شده اند.
با وجود مزایای آشکار رنگ های واکنشی، در حال حاضر مشکلات زیادی در رنگ آمیزی واکنشی وجود دارند که در زیر آورده شده اند:
- در خروجی رنگ میزان فرسودگی (عمل پاکسازی رنگ در حمام رنگ) و تثبیت رنگ کم می‌شود.
- سطح فاضلاب بسیار زیاد است.
- در سطح و تکرارپذیری رنگ مشکل رخ می‌دهد.
- برای شستشو آب، انرژی و زمان طولانی بیشتری نیاز است.
- در پوشیدن یا شستن محصولات نساجی، رنگ واکنشی و یا چاپ، دچار تغییر و انتقال رنگ به مناطق سفید می گردد که منجر به شکایت مصرف کنندگان می شود؛ که برای چنین مشکلاتی، بسیاری از شرکت ها نظریه های رنگرزی را توسعه داده اند.
در طول دهه گذشته ، ترکیب پلی استر-پنبه به عنوان بیشترین نوع پارچه مورد استفاده پدید آمده است. برای رنگ آمیزی ترکیبات پلی استر – پنبه ، لازم است از رنگی با پراکندگی برای رنگ آمیزی پلی استر بهمراه یک رنگ مناسب برای اجزای پنبه استفاده شود ، و بدیهی است که استفاده از هر دو رنگ به طور همزمان در یک فرایند واحد به جای استفاده مجزا از آن ها ، مقرون به صرفه باشد.
در فرآیند رنگرزی منفرد ، دمای فرایند به دلیل نیاز به استفاده از پراکندگی رنگ در دمای بالاتر ثابت می شود ، و هنگامی که رنگ پنبه انتخاب شده یک رنگ واکنشی باشد ، باعث می شود رنگ هایی که طراحی شده اند محدود گردد. مشکل فوری به این دلیل بروز می‌کند که کاربرد های موثری از پراکنده کردن رنگ برای روند رنگرزی در شرایط خنثی و یا تحت شرایط اسیدی اتفاق می افتد. شرایط قلیایی پایداری پراکندگی رنگ را کم تر می کنند، اما فشار قلیایی به طور معمول برای کاربرد رنگ واکنشی مورد نیاز است تا سلولز را جدا کرده و واکنش رنگرزی الیاف را گسترش دهد. پیشرفت های زیادی در این بخش در طول چند سال گذشته انجام شده است. فعالیت تحقیقاتی در رنگ آمیزی واکنشی عمدتا به سمت رفع نواقص ذکر شده مربوط به این نوع رنگ ها، انجام شده است. علاوه بر این، استفاده از سیستم های کروموفوریک جدید در این زمینه ثبت شده است.
