مواد شیمیایی در صنعت مد

در صنعت مد، نساجی و کفش برای تبدیل مواد خام به محصولات نهایی از حدود 8 هزار ماده شیمیایی استفاده می گردد. این مواد شیمیایی نه تنها برای افرادیکه با آنها کار می کنند (به خصوص بدون استفاده از تجهیزات محافظتی)، مضر خواهد بود، بلکه بسیاری از آنها با وارد شدن به سیستم های آب شیرین سبب آلودگی منابع آب می گردند. برندها و تولید کنندگانی که به دنبال بهتر انجام دادن مد هستند، در مورد مقدار مواد شیمیایی استفاده شده در تولید، احتمال حرکت به سوی استفاده از منابع الیاف پایدار، و جایگزینی رنگ های طبیعی و روش های فرآوری ابزار نگرانی می کنند.

• طبق برآورد بانک جهانی، 20 درصد از آلودگی آب ناشی از رنگ زنی منسوجات و عمل آوری آنهاست.
• برای تولید پنبه از 4 درصد همه آفت کش های جهان و 10 درصد حشره کش ها استفاده می شود.
• در آزمایش انجام گرفته بر روی بیش از 100 لباس 20 برند معروف مد که در سال 2012 در 29 کشور به فروش رفته بودند، مشخص گردید که همه برندها در بعضی از اقلام خودشان از مواد شیمیایی خطرناک استفاده کرده اند.

موارد استفاده از مواد شیمیایی در صنعت مد

تولید سنتی پنبه به استفاده زیادی از نیتروژن و کودهای شیمیایی فسفردار، و همچنین آفت کش ها و حشره کش ها جهت محافظت از محصولات زراعی در برابر حشراتی مانند شپشه غوزه و خستر آردپوش نیاز دارد. هر چند که استفاده از آفت کش ها، حشره کش ها و علف کش ها در دهه های اخیر کاهش یافته است، اما مقیاس کاهش پراکنده به نظر می رسد.
از مواد شیمیایی بسیاری در رنگ زنی، فرآوری و پرداخت نهایی محصولات استفاده می شود که بسیاری از آنها به شدت سمی هستند و باید استفاده از آنها قطع گردد. قبل از رنگ زنی، پارچه با استفاده از حلال های کلردار نظیر تری کلرواتان = trichloroethane (TCE) و اتوکسیله های نونیل فنل = nonylthenol ethoxylates (NPEها) (هر دو برای سلامتی انسان به شدت سمی هستند و اخیرا استفاده از آنها در کشورهای اتحادیه اروپا محدود یا ممنوع شده است) مورد شستشو قرار می گیرند.
حدود 60 تا 80 درصد از همه رنگ های پارچه، رنگ های AZO هستند که در هنگام تماس پارچه با پوست از خود مواد شیمیایی منتشر می کنند. کلرو بنزن ها (Chlorobenzenes) که به طور گسترده در رنگزنی پلی استر مورد استفاده قرار می گیرند، به واسطه استنشاق یا تماس با پوست به صورت سمی عمل می کنند. از فتالات ها (Phthalates) برای رنگزنی و صاف کردن چرم، لاستیک و PVC در تولید کفش و اکسسوری استفاده می شود. مواد شیمیایی پرفولئوردار (Perfluorinated)، فرمالدئیدها و پارافین های کلردار مثلا در فرآیندهای پرداخت نهایی به منظور ارائه تأثیرات عایق آب یا مقاومت در برابر آتش، یا جهت ایجاد مراقبت آسان از پارچه به کار برده می شوند.
مطمئن شدن از تصفیه ایمن فاضلاب ها جهت جلوگیری از ورود مواد شیمیایی مصنوعی به سیستم آب شیرین از اهمیت زیادی برخوردار است. در شهر تیروپور (Tirupur) ایالت تامیل نادوی کشور هند، صنعت رنگزنی منسوجات برای تمیز کردن اثرات خودش توسط دولت مورد توجه قرار گرفت و 18 نیروگاه تصفیه فاضلاب (CETPها) تأسیس گردید. با این حال رودخانه محلی چند سال بعد هنوز آلوده بود، چون بسیاری از صاحبان کارخانه ها به دلیل مسائل اقتصادی در برابر استفاده از آنها مقاومت می کردند. شیوه های خرید مسئولانه که ارزش کافی برای تأمین اینگونه امکانات را فراهم می کند، بسیار با تلاش های کاهش آلودگی شیمیایی ارتباط دارد.
روش های کاشت پنبه ارگانیک و پایدار در کاهش استفاده از مواد شیمیایی در سطح مزارع، نقشی مهم را ایفا می کنند. در فرآوری و تولید، طیف گسترده ای از جایگزین ها برای مواد شیمیایی سمی وجود دارد.

اقدامات عملی

کسب و کارها با انجام اقدامات زیر می توانند تأثیرات مواد شیمیایی را کاهش دهند:

• جستجو کردن مواد، رنگ ها و پارچه هایی که استانداردهای تأیید شخص ثالث از جمله استاندارد جهانی منسوجات ارگانیک (GOTS)، استاندارد 100 اکوتکس، bluesign یا اکولیبل اتحادیه اروپا را برآورده کنند؛
• همکاری با سایر شرکت ها در برنامه هایی نظیر عدم استفاده از مواد شیمیایی خطرناک که برای بخش های نساجی و کفش یک نقشه راه تدوین کرده است؛
• همکاری با عرضه کنندگان جهت جایگزینی تدریجی استفاده از مواد شیمیایی سمی با جایگزین های ایمن، و ایجاد ارتباط با شرکت های ارائه دهنده جایگزین ها؛
• بررسی کارخانه های تولیدی به خصوص سیستم تصفیه فاضلاب کارخانه های رنگ زنی؛
• در نظر گرفتن استفاده از رنگ های طبیعی به جای رنگ های مصنوعی در مرحله طراحی محصول؛
• بهره گیری از پارچه هایی با منبع پایدار و جایگزین هایی برای مواد شیمیایی در مدل های قیمت گذاری و شیوه های خرید.