رنگرزی ساده یا رنگرزی گرهی: تفاوت در چیست؟

رنگینه های پارچه و لباس هر دو یک هدف دارند و آن چیزی نیست جز رنگرزی ساده. با این حال تفاوت های قابل توجهی بین آنها وجود دارد که خود را در طول عمر یک رنگ و مناسب ترین نوع رنگ برای هدف مورد نظر نشان می دهند. اما برای اینکه واقعاً بدانید رنگرزی ساده و رنگرزی گرهی چه هستند و کدام یک برای پروژه شما مناسب می باشند؛ توصیه می کنیم تا انتهای مقاله با ما بمانید.

رنگرزی ساده چیست؟

رنگرزی ساده یا یک دست (Fabric Dye)، باعث تغییر دائمی رنگ پارچه می شود. در این فرآیند پارچه به رنگ آغشته شده و سپس به صورت دائمی در الیاف پارچه نفوذ می کند. رنگینه های پارچه به الیاف تمایل دارند و محلول در آب هستند.

رنگرزی گرهی چیست؟

رنگرزی گرهی یا بسامه ‌کاری (Tie-Dye) نوعی فرآیند رنگرزی است که روی پارچه اعمال می گردد. در این فرآیند معمولاً رنگینه به صورت پودری است که با آب مخلوط شده و سپس در قالب الگوهای مختلف روی پارچه ریخته می شود.

وقتی آب محلول بخار شد؛ یک الگوی بافت باز بر روی پارچه بر جای می ماند که برای جذب رنگ های اضافی رنگینه ایده آل است. کل این فرآیند موقت است؛ زیرا هنگامیکه تمام آب بخار شود، بافت باز بسته شده و درست مثل بقیه قسمت های پارچه رنگ می گردد.

آیا رنگرزی ساده شبیه رنگرزی گرهی است؟

رنگینه هایی که برای رنگرزی یک دست و رنگرزی گرهی مورد استفاده قرار می گیرند، در اصل ترکیبات شیمیایی یکسانی دارند. با این حال روند رنگرزی آنها متفاوت است. لذا تولید کنندگان رنگ ممکن است برخی از مواد شیمیایی کمکی را به ترکیب رنگینه خریداری شده توسط شما اضافه کنند.

جالب است بدانید که اگر از رنگینه راکتیو برای رنگرزی یک دست استفاده کنید؛ می توانید از همان رنگینه برای رنگرزی گرهی هم استفاده نمایید. تنها باید در ترکیب رنگینه و فرآیند رنگرزی تغییراتی ایجاد کنید.

تفاوت بین رنگرزی ساده و رنگرزی گرهی در چیست؟

تفاوت های میان آنها ناشی از یکی نبودن روش کاربردشان است.

ماندگاری رنگ

دوام رنگرزی ساده نسبت به رنگرزی گرهی بیشتر است. رنگرزی گرهی بسته به کیفیت محصول و نحوه استفاده می تواند بین 3 تا 4 هفته و نهایتاً 6 ماه دوام بیاورد. با این حال رنگرزی ساده دائمی است؛ زیرا کل پارچه به مدتی طولانی در یک محلول آبی غوطه ور می شود و مواد شیمیایی تثبیت کننده (مانند مواد قلیایی برای پارچه های پنبه ای) بهتر می توانند در محیط های آبی عمل کنند. از این رو تثبیت رنگ در این حالت در کل بیشتر است.

کاربرد

رنگرزی گرهی معمولاً بر روی لباس هایی اعمال می شود که کمتر در معرض فرسودگی و پارگی قرار دارند؛ مانند بلوزها یا تی شرت ها. در عوض رنگرزی یک دست برای لباس های کاربردی تر مانند شلوار و دامن مناسب هستند.

تنوع طراحی

رنگرزی گرهی عمدتاً به صورت رنگ های روشن کار می شود؛ زیرا از این روش بیشتر برای خلق الگوهای سرزنده استفاده می گردد. اما رنگرزی ساده در طیف گسترده ای از سایه های رنگی منجمله رنگ های خنثی کار می شوند.

شستشو در دمای بالا

هرگز نمی توان پوشاک حاوی رنگرزی گرهی را به همراه سایر لباس ها در دمای بالا شست. پارچه های رنگ شده با روش رنگرزی گرهی در دمای بالا رنگ پس می دهند؛ از این رو لباس های دیگر را لکه دار می کنند. با این حال هیچ وقت لازم نیست نگران رنگ پس دادن پارچه های رنگ شده از طریق رنگرزی یک دست باشید؛ زیرا اکثر آنها دارای ثبات رنگی عالی هستند (البته اگر به درستی رنگ شوند).

سهولت کاربرد

رنگرزی گرهی به ابزارهای بیشتری نیازمند است و برای کاربران مبتدی مقداری پیچیده می باشد. اما معمولاً رنگرزی ساده به ابزارهای خاص و لوازم جانبی کمتری نیاز دارد.

قابلیت دسترسی

رنگینه های به کار رفته برای رنگرزی ساده در بسیاری از فروشگاه های صنایع دستی و تخصصی یافت می شوند. اما ابزارها و اقلام رنگرزی گرهی تنها در فروشگاه های تخصصی که لوازم لحاف دوزی را می فروشند و یا خرده فروشی های آنلاین در دسترس می باشند.

رنگینه های مورد استفاده برای رنگرزی یک دست معمولاً در جعبه ها و بطری های کوچک به فروش می رسند. اما رنگینه های رنگرزی گرهی معمولاً در قالب کیت هایی که شامل نوارهای لاستیکی و رنگ های مورد نیاز برای خلق الگوهای مختلف هستند، عرضه می شوند.

انجام اصلاحات

رنگ رنگرزی ساده را همیشه قبل از اعمال آن روی لباس، می توان روی یک تکه پارچه کوچک آزمایش کرد. اما رنگ رنگرزی گرهی قبل از استفاده قابل آزمایش نیست؛ زیرا بیشتر به الگو ارتباط دارد تا به سایه رنگ.

قابلیت استفاده مجدد

از آنجاییکه رنگرزی ساده بیشتر برای رنگ کردن یک دست لباس ها مورد استفاده قرار می گیرد؛ لذا رنگ های شسته شده را می توان مجدداً به کار گرفت. با این حال رنگینه های مورد استفاده برای رنگرزی گرهی را نمیتوان مانند رنگینه های رنگرزی ساده دوباره شستشو داده و مجدداً استفاده کرد؛ زیرا رنگ های شسته شده حاوی ترکیباتی از رنگینه هستند. اما اگر قصد ایجاد یک سایه رنگ مشکی را دارید؛ می توانید مجدداً از آنها بهره بگیرید.

آیا می توان از هر دو نوع رنگرزی بر روی یک لباس یا یک محصول استفاده کرد؟

برای خلق سایه رنگ های درجه بندی و یک دست از سفید به رنگی، لازم است که کل یک لباس در قالب یک فرآیند رنگرزی رنگ شود. در این صورت قسمت های سفید لباس رنگ شده و ترکیب رنگی روی قسمت های رنگ شده لباس، ایجاد می شود. اما می توان لباس را قبل از رنگرزی گرهی، به صورت یکدست رنگ نمود. فقط کافی است آن را با رنگرزی ساده به صورت یکدست رنگ کنید؛ در این صورت آن رنگ به عنوان رنگ زمینه لباس عمل می کند.

رنگرزی ساده بهتر است یا کیت رنگرزی گرهی؟

اولین چیزیکه باید در هنگام انتخاب رنگرزی در نظر بگیرید، این است که می خواهید طرح نهایی پارچه شما چگونه باشد. مثلاً اگر به دنبال جلوه های خاص هستید؛ احتمالاً کیت رنگرزی گرهی برایتان مناسب تر باشد؛ زیرا جلوه های رنگی و جالبی به پروژه می بخشد. اما اگر به دنبال رنگ های پر جنب و جوش و زنده هستید؛ احتمالاً رنگرزی ساده برای شما بهتر عمل کنند.

در هنگام تصمیم گیری باید به این نکته توجه داشته باشید که در زمان کار با کیت های رنگرزی گرهی به اقلام و ابزارهای اضافی نیاز دارید. اما کیت های رنگرزی ساده بلافاصله قابل مصرف هستند و برای افراد کم تجربه در زمینه کارهای دستی که فقط به دنبال رنگ کردن پیراهن خود یا دیگران می باشند، بسیار مناسب هستند.

در نهایت اگر هنوز هم نمی دانید که کدام یک از آنها برایتان مناسب هستند و نتیجه دلخواه را به شما می دهند؛ می توانید از کیت های رنگرزی ساده دارای ضمانت استفاده کنید.

نکاتی در زمینه خرید رنگینه مخصوص رنگرزی ساده و رنگرزی گرهی

بررسی ثبات رنگ

یکی از مواردیکه باید در هنگام انتخاب این دو در نظر بگیرید، ثبات رنگ آنهاست. تشخیص اینکه آیا آنها واقعاً ثبات رنگ دارند یا خیر دشوار است؛ اما می توانید آزمون های سفید کننده و تعریق را بر رویشان پیاده نمایید. اگر به دنبال رنگینه های هستید که به تثبیت رنگ معروف هستند؛ می توانید محصولات برندهای Rit و Dylon را امتحان کنید.

بررسی میزان سازگاری رنگینه با جنس پارچه

به علاوه باید مطمئن شوید که رنگینه مورد استفاده، با الیاف لباس شما مطابقت دارد. به عنوان مثال اگر لباس شما 100% پنبه ای است؛ نباید به دنبال خرید رنگینه پارچه مختص لباس های پشمی بروید. برخی از رنگینه ها به منظور تاثیرگذاری بهتر روی الیافی خاص، فرمول بندی شده اند. معمولاً برند Rit، انواع رنگینه مناسب برای پارچه های مختلف را دارد. در ضمن باید توجه داشته باشید که برخی از رنگ ها فقط روی الیاف طبیعی عمل می کنند و برخی دیگر برای انواع پارچه از ابریشمی تا پلی استر مناسب می باشند.

بهترین روش استفاده از هر نوع رنگینه چیست؟

در واقع هیچ روش برتری وجود ندارد و این یک ترجیح شخصی است. اگر لباس شما 100% پنبه ای است؛ ممکن است ترجیح بدهید از رنگینه های راکتیو الیاف استفاده کنید، زیرا در هنگام استفاده به گرمای کمتری نیاز دارند. از طرف دیگر اگر با لباس های پشمی یا ابریشمی کار می کنید؛ ممکن است بخواهید از رنگینه های اسیدی استفاده نمایید.

اگر در حال رنگرزی چیزی هستید که عمدتاً از جنس پلی استر است و درصد الیاف طبیعی آن بسیار کم است (به عنوان مثال پارچه هایی که شامل 70% وینیل/ پلی استر و 30% پنبه هستند)؛ باید مطمئن شوید که رنگینه انتخابی شما روی آن کار می کند و باید حرارت را به درستی نیز تنظیم کنید.

نکته مهم دیگر این است که باید رنگینه ها را قبل از رنگرزی آزمایش کنید، حتی اگر کاملاً واضح است که هر دوی آنها قرمز هستند؛ چرا که بیشتر اوقات تشخیص رنگ واقعی آنها تا زمانیکه مورد استفاده قرار نگرفته اند، دشوار است. از این رو بهتر است رنگینه مورد نظر را در ابتدا روی جایی از لباس که از رو مشخص نباشد امتحان کنید.

ماندگاری رنگرزی گرهی چقدر است؟

چنین چیزی به رنگینه مورد استفاده بستگی دارد. اگر از رنگینه های راکتیو الیاف استفاده می کنید؛ نباید انتظار عمر مفید بیشتر از دو هفته را داشته باشید. زیرا رنگینه های راکتیو مستعد هیدرولیز شدن در شرایط قلیایی و آب گرم هستند. بنابراین حتی اگر آب مصرفی، مواد قلیایی کمی داشته باشد؛ باز هم با رنگ تداخل کرده و گروه های راکتیو آن را غیر فعال می کند.

به علاوه می توانید با رنگینه های هیدرولیز نیز رنگرزی گرهی را انجام دهید؛ اما این رنگینه ها دارای ثبات رنگ نیستند. با این حال اگر مجبور هستید لباس رنگرزی گرهی پنبه ای خود را برای مدتی نگهداری کنید؛ آن را در یخچال نگهداری کرده و در هنگام شستشوی آن از آبی با پی‌ اچ خنثی استفاده کنید. رنگینه های اسیدی از نظر ماندگاری بهترین هستند؛ اما به ندرت لباس های نایلونی حاوی رنگرزی گرهی مشاهده می شوند.

کلام پایانی: امیدواریم این مقاله به شک و تردیدهای شما در رابطه با رنگرزی ساده و رنگرزی گرهی پایان داده باشد. ترکیبات شیمیایی هر دوی آنها یکسان است، اما ترکیبات رنگی آنها حاوی مواد کمکی مختلفی است؛ از این رو دارای ویژگی های متفاوتی هستند.