ابتکار باز آفرینی

 راه حل طراحی برای کره زمین

اورسولا دا کسترو (Orsola di Castro)، مدیر خلاقیت انقلاب مد، نکاتی را از منظر پایداری و طراحی در مورد باز آفرینی یا بازیافت بهینه (upcycling) عنوان کرده است. “زمان زیادی از نوشتن این متن می گذرد و در این مدت اوضاع به میزان قابل توجهی تغییر کرده است. اول از اینکه سرمایه گذاری در روند بازیافت چرخه ای بسیار کمتر از حد مورد انتظار بوده است و ما هنوز فقط در حال بازیافت حدود 1% الیاف به منظور تبدیل دوباره آنها به پارچه هستیم. هنوز هم تکنولوژی نمی تواند کاملاً الگوی مصرف ما را حفظ کند.
در نتیجه باز آفرینی باز هم مهم محسوب می شود: من به موج جدیدی از دانشجویان ممتاز و فارغ التحصیلان جوان مانند متیو نیدهم (Matthew Needham)، پائولو کارزانا (Paolo Carzana)، کوین ژرمانیر (Kevin Germanier)، پاتریک مک داول (Patrick McDowell)، استیسی وال (Stacey Wall) و دانیل کرابتری (Daniel Crabtree) که این تکنیک ها را ارتقا دادند و طراحان ریشه داری (هر چند در سطح تجربی) مانند بتانی ویلیامز (Bethany Williams)، آهلو والیا استدیو (Ahluwalia Studio) و دوران لانتینیک (Duran Lantinik) که در این راه پیشگام هستند؛ درود می فرستم”.

چگونه می توان لباس ها را دوخت؟ چه راه هایی وجود دارد؟

باز آفرینی یک راه حل خلاقانه برای حل بحران زیست محیطی است. در ضمن این تنها راه حل موثر برای کاهش سرعت مد، بدون توسل به تحریم برندهاست. از آنجاییکه لازم نیست ما خرید لباس ها را متوقف کنیم، بنابراین باید یاد بگیریم که چگونه خرید بهتری انجام دهیم. ما می توانیم با خرید لباسی که از مواد موجود ساخته شده است تا حد زیادی در مصرف آب صرفه جویی کنیم، سرعت تولید منسوجات بکر غیر ضروری را کاهش دهیم و به صورت قابل ملاحظه ای حجم زباله های انباشت شده و معضلات مربوط به آن را کم نماییم.
کاریکه باز آفرینی انجام می دهد تشویق خلاقیت، حل مسئله، ایجاد حس رضایت، شناخت بهره وری و یک کار منطقی است. نوعی حس شاعرانه در استفاده از وسایل به درد نخور و دادن زندگی دوباره به آنها وجود دارد. این کار به عنوان یک روال طراحی دارای اثر زیبایی شناختی و مجموعه ارزش های خاص خود است. در ضمن یک روش منحصر به فرد محسوب می شود. ممکن است این کار برای همه مناسب نباشد، اما کسانیکه آن را دوست دارند می توانند به شدت به آن وابسته شوند.
این کار در راستای پیشبرد زمان است. زمان تنها کلمه کم ارزش در تاریخ مد مدرن به حساب می آید. این کار به داشتن صبر نیازمند است و صبر به همراه زمان بخشی از فرهنگ لغت مد باستان محسوب می شوند. باز آفرینی ما را به سفر تشویق می کند تا کشف کنیم که چگونه از زباله ها به عنوان منبعی برای مد استفاده نماییم، بنابراین مواد «حفظ» می شوند و با استفاده هوشمندانه از خلاقیت و توانایی های فنی دوباره وارد سیستم می گردند.

بازیافت بهینه یا باز آفرینی چیست؟

ممکن است باز آفرینی مفهوم جدیدی به نظر برسد (مفهوم باز آفرینی اولین بار توسط رینر پیلز (Reiner Pilz) در سال 1994 ابداع شد: او گفت من به جای اینکه بگویم «بازیافت»، می گویم «باز آفرینی». بازیافت به معنی خرد کردن اجسام و اشیاست؛ اما آنچه ما نیاز داریم باز آفرینی است، یعنی کاریکه به محصولات قدیمی ارزش بیشتری می دهد، نه کمتر). اما حقیقت این است که باز آفرینی هزاران سال است در همه اشکال هنر و طراحی وجود داشته است که می توان به طراحی یک موزائیک، وابی سابی (Wabi-Sabi)، لحاف دوزی، پارچه چهل تیکه، هنر مدرن و طراحی داخلی اشاره کرد.
ما باید فقط به غذاها نگاه کنیم تا متوجه شویم که باز تولید چقدر در فرهنگ مان رسوخ کرده است. تقریباً در هر کشوری یک غذای ملی بسیار محبوب با استفاده از پسماندهای بقیه غذاها درست می شود، مثل پائلا (Paella) در اسپانیا، استفاده از نان بیات برای پختن پودینگ نان و کره، ماینیسترون (Minestrone)، بروث و بسیاری دیگر از غذاها که نام آنها در این لیست نمی گنجد.
در ضمن این کار یک رویه معمول در مد است: در حقیقت این روند که طراحان بدون اجرای واقعی روش ها آنها را وام می گیرند، اکنون بسیار رایج است و به همین دلیل است که مدهای جدید و سطح بالا مملو از زیبایی شناختی «ظاهراً باز آفرینی» شده است. اینگونه لباس ها با داشتن ظاهری وصله دار و رنگارنگ پر از جنب و جوش هستند، تقارن های بی نظیریشان در لحظه به نظر عالی می رسند و نفسی تازه را به کالبد متناقض مینیمالیسم سیاه می دمند.
زمانیکه قیمت لباس ها به اندازه یک ساندویچ نبود، مردم برای نگهداری از آنها تلاش می کردند و آنها را متناسب با مد روز تغییر می دادند. بنابراین وقتیکه ما از گرایش هیپی به گلم راک (glamrock) و از گلم راک به پانک (punk) متمایل شدیم، بچه ها برای اینکه ظاهری جدید متناسب با مد روز داشته باشند به دنبال خرید شلوارهای پوستی یا تی شرت های پاره نرفتند. آنها یاد گرفتند که چگونه خیاطی کنند (و یا از مادر خود خواستند این کار را برای آنها انجام دهد)، و هدفمندانه لباس های خود را پاره می کردند و دوباره می دوختند. لباس ها ارزش داشتند و دور ریخته نمی شدند، در عوض یک بوم خلاقانه برای ایجاد تغییرات بودند.
این یک چالش بود، چالشی نوآورانه و نمادین: دامن های پیچازی مادر بزرگ ها در انتها پاره می شدند و با سنجاق قفلی به هم وصل می شدند تا به لباس های مثل گروه های موسیقی تبدیل شوند؛ لباس های زیر ویکتوریایی مانند زیر شلواری ها و زیر پوش های زنانه به روبان های چین داری تبدیل می گردند تا در انتها تبدیل به یک پیراهن رمانتیک جدید شوند.

متاسفانه باز آفرینی در عرصه مد در فرهنگ امروز چندان معنا ندارد؛ حال که این صنعت عظیم به ما یاد داده است که دور ریختن چیزی که کامل نباشد آسان است، چرا باید به دنبال باز آفرینی باشیم، کافی است بیرون برویم و لباس دیگری بخریم. خرید لباس سریع و ارزان شده است.

چرا باز آفرینی؟

تخمین زده می شود که صنعت مد سالانه حدود 150 میلیارد قلم لباس تولید می کند؛ بنابراین تکنولوژی حلقه بسته دیگر به صورت 100% کارآیی ندارد. هر چند که می توانیم الیاف مجزا مانند پشم یا پنبه را بازیافت کنیم اما هنوز هم توانایی بازیافت لباس هایی که از الیاف مخلوط ساخته شده اند (و این یعنی اکثر چیزهایی که می پوشیم) را نداریم. همچنین وسایل جانبی لباس مانند زیپ ها، دکمه ها، برچسب ها و نخ های خیاطی یا اکسسوری ها مانند گیره های مو، کفش ها و کیف های دستی را هرگز نمی توان به صورت 100% بازیافت کرد. بنابراین چرا ما باید منتظر باشیم که تکنولوژی ما را نجات دهد؛ چرا به جای آن از باز آفرینی استفاده نکنیم؟ این بهترین راه حل ممکن است؛ چون هنوز می توانیم لباس های عالی بسازیم و در عین حال باعث کاهش سرعت حرکت صنعت مد شویم.

باز آفرینی و صنعت مد

باز آفرینی باید به عنوان یک روش طراحی و یک روش فنی تولیدی آموزش داده شود. باید به طراحان جوانی که مایل به فعالیت در این زمینه هستند، موارد مختلفی از جمله روش های برش بدون ضایعات، دنبال کردن مسیر جریان های پسماند، نحوه جستجوی لباس های دست دوم در مقیاس های وسیع و نحوه مطالبه از تولید کنندگان در زمینه بقایای (ضایعات پارچه ها) کارخانه ها آموخته گردد. باید به آنها آموزش داده شود که چگونه لباس ها را از هم باز کنند (بشکافند) و آنها را به چیز دیگری تبدیل کنند، چگونه بقایای لباس ها را دسته بندی کرده و آنها را نگهداری کنند، و چگونه از آنها در طراحی استفاده نمایند.
باید به کارگران شاغل در کارخانه های تولید پوشاک نحوه شکافتن و سر هم بندی کردن لباس ها آموزش داده شود؛ در ضمن «مهندسین پسماند» آموزش دیده در بخش های تامین منابع برندها، کارخانه ها و بخش های تولیدی باید از محل نگهداری اقلام مازاد اعم از پارچه های انبار شده، پارچه های معیوب، لباس های فروخته نشده، لباس های نخ کش شده و غیره اطلاع داشته باشند؛ آنها باید بدانند کدام نوع از این پسماندها را می توان مجدداً مورد استفاده قرار داد و چگونه به مشتریان خود پیشنهاد کنند که آنها را در مجموعه های خود ادغام نمایند.
باید خطوط باز آفرینی در کارخانه ها وجود داشته باشد و آنها باید آماده تولید چیزهای جدید از موارد غیر قابل استفاده باشند. این کار قبلاً نیز انجام شده است و در بسیاری از موارد دانش آن وجود دارد. این کار به واسطه فقر و نیاز انجام شده است (زنانی که در طول جنگ کف کارخانه ها را تمیز می کردند و تکه پارچه های اضافی را بر می داشتند تا با آنها لباس بدوزند). این کار توسط صنایع به منظور به حداکثر رساندن بهره وری منابع کارخانجات و اخیراً توسط پیشگامان عرصه طراحی انجام شده است (کسانیکه آن را راهی خلاقانه برای مبارزه با تولید و مصرف انبوه می دانند). این عمل درست مثل موادی که ما دوباره از آنها استفاده می کنیم، است؛ بنابراین باز آفرینی چیز جدیدی نیست.

و آینده مد؟

و اما هنوز باز آفرینی آنگونه که باید باشد، نیست. با کمبود و گران شدن منابع، و به دنبال آشکار شدن مسائل و مشکلات مرتبط با مد، نساجی و پسماندهای آنها که کره زمین را در خود غرق کرده اند و به واسطه مطالبه از برندها برای شفافیت عملکردشان، به نظر می رسد که باز آفرینی راهکار مناسبی برای مقابله با این مسائل و مشکلات باشد. باز آفرینی می تواند با خود مشاغل جدید و مهارت های جدید به ارمغان آورد و ما را به سمت یک صنعت کارآمد سوق دهد. صنعتی که ضایعات آن قبل از اینکه به زباله تبدیل شوند مورد بازبینی قرار می گیرند. برای حرکت به سمت جلو باید نگاهی هم به پشت سرمان بیندازیم: ما جواب را داریم، اکنون تنها کاری که باید بکنیم این است که پرسیدن را شروع کنیم.