پارچه کول مکس چیست: خواص، نحوه ساخت و محل تولید

پارچه کول مکس (Coolmax Fabric) چه نوع پارچه ای است؟

کول مکس نوعی پلی استر مخصوص مهندسی شده است که منحصراً توسط شرکت آمریکایی اینویستا (Invista) تولید می گردد. این پارچه پلی استر شامل الیافی است که به دقت مهندسی شده اند تا رطوبت را جذب کرده و گرما را از خود عبور دهند. پارچه کول مکس کاربردهای متنوع زیادی دارد، و پارچه ای محبوب برای ساخت جوراب، شلوار جین و سایر انواع لباس ها محسوب می گردد. با وجود اینکه پارچه های دیگری با ویژگی های مشابه این منسوجات مهندسی شده وجود دارند؛ اما کول مکس تنها علامت تجاری شرکت اینویستا به شمار می آید.

تاریخچه پارچه کول مکس

شرکت اینویستا در اصل زیر مجموعه شرکت دوپونت (که مسئولیت مهمترین پیشرفت های غیر منتظره در مهندسی نساجی قرن گذشته را برعهده داشته است) بود. در سال 2003، بخش مربوط به شرکت اینویستا از DuPont Textiles & Interiors جدا گردید و به یک شرکت مستقل تبدیل شد. امروزه شرکت اینویستا تنها دارنده نشان تجاری کول مکس است و دیگر هیچ ارتباطی با شرکت دوپونت ندارد.
داستان کول مکس از سال 1986 آغاز گردیده، یعنی زمانیکه مهندسان نساجی شرکت دوپونت با موفقیت نوع جدیدی از نخ پلی استر تولید کردند که به دلیل شکل منحصر به فردش می توانست گرما و رطوبت را از بدن شخص دور می کرد. با این حال تا سال 1998 طول کشید تا اعضای اصلی شرکت DuPont Textiles & Interiors، این پارچه جدید را تحت عنوان کول مکس به ثبت رساندند، و طی زمان کوتاه 5 سال این شاخه از شرکت دوپونت عمدتاً برای محافظت از مالکیت معنوی بسیار ارزشمند برند دوپونت به سرعت تحت عنوان شرکت اینویستا سازماندهی گردید و به این صورت برند کول مکس متولد شد.
مدیران شرکت های دوپونت و اینویستا در اوایل بازاریابی پارچه کول مکس، این پارچه جدید را به دلیل خاصیت رطوبت زدایی و خشک شدن سریع، به عنوان رقیب مستقیم پشم مرینوس معرفی می کردند. الیاف این نوع پارچه پلی استر، بیضی شکل هستند و شیارهایی در امتداد سطح آنها قرار دارد؛ از این رو ساختار فیزیکی الیاف کول مکس به گونه ای است که ذاتاً باعث عبور سریع رطوبت از پوست و رسیدن آن به سطح پارچه می شوند و از این رو تبخیر سریع را ممکن می سازند.
مصرف کنندگان سریعاً به این نتیجه رسیدند که پارچه کول مکس جایگزینی سبک و بادوام برای پشم است و به همین دلیل جوراب های کول مکس در دوره زمانی بین سال های 2000 تا 2010 به یک کالای متداول تبدیل شدند. اکنون شرکت های تابعه Koch Industries که توسط شرکت مادر خود یعنی شرکت اینویستا حمایت می شوند، مشغول تولید این پارچه در ایالات متحده، کانادا، چین و سایر نقاط جهان هستند.

پارچه کول مکس در عصر حاضر

پارچه کول مکس همچنان پارچه ایی محبوب برای تولید جوراب، تی شرت، ژاکت و انواع دیگر لباس هاست. اما اخیراً به دلیل موضع گیری هایی که در برابر منسوجات مصنوعی صورت گرفته، تا حدی محبوبیت خود را از دست داده است.
با این وجود پارچه کول مکس برخلاف پلی استر ساده یا سایر منسوجات مصنوعی دارای ویژگی های فیزیکی منحصر به فردی است که در هیچ پارچه دیگری وجود ندارد. بنابراین به احتمال زیاد پارچه کول مکس بدون توجه به اینکه در آینده احساس مصرف کنندگان نسبت به پارچه های مصنوعی چگونه تغییر خواهد کرد، همچنان در برخی گروه های محصولات منسوج محبوب باقی خواهد ماند.

پارچه کول مکس چگونه تولید می شود؟

پارچه کول مکس از بسیاری از جهات به غیر از شکل الیافش با سایر اشکال پارچه پلی استر تفاوتی ندارد. از این رو روند تولید پارچه کول مکس عمدتاً شبیه مراحل دیگر تولید انواع الیاف پلی استر است. روند تولید این پارچه به 4 مرحله اصلی زیر تقسیم می شود:

1- پلیمریزاسیون

الیاف کول مکس از مواد مشتق شده ناشی از زغال سنگ و نفت تشکیل شده اند. تولید کنندگان منسوجات در طی روند پلیمریزاسیون با ترکیب دی متیل ترفتالات (dimethyl terephthalate) و اتیلن گلیکول (ethylene glycol) یک ماده پلیمری مذاب شفاف می سازند. زمانیکه این مواد خنک می شوند به شکل روبان های باریک و بلند در می آیند. این روبان ها پس از خشک شدن به قطعات کوچک تری خرد می شوند.

2- فرآیند ریسندگی مذاب اختصاصی

بخش های کوچکتر پلی استر بار دیگر ذوب شده و در یک دستگاه نخ ریسی (اسپینرت) قرار داده می شوند که یک وسیله ساده شبیه دوش حمام است و حاوی ده ها سوراخ بسیار ریز می باشد. در اکثر مواقع برای تولید پلی استر از دستگاه های نخ ریسی که دارای سوراخ های مدور هستند نیز استفاده می گردد؛ اما شرکت اینویستا برای تولید پارچه کول مکس از دستگاه های نخ ریسی که سوراخ های کشیده و مستطیل شکل خاصی دارند استفاده می کند، به همین دلیل الیاف پارچه کول مکس دارای شکل خاصی هستند.

3- کشیدگی

سپس پرسنل شرکت اینویستا، الیاف کول مکس را تحت کشش قرار داده و یا به اصطلاح می کشند تا طول مفید آنها افزایش پیدا کند. در ضمن کشش الیاف باعث افزایش دوام الیاف کول مکس نیز می شود. تولید کنندگان الیاف کول مکس در مرحله بعد این الیاف کشیده شده را به منظور حمل یا ذخیره سازی به دور بوبین ها می پیچند.

4- بافت

هم اکنون تولید کنندگان پارچه می توانند از این الیاف کشیده و پیچانده شده برای بافت پارچه استفاده کنند. در اکثر مواقع لباس های کول مکس حاوی بافتی ساده هستند، اما ساخت پارچه کول مکس به صورت بافتنی و یا با بافت جناغی هم امکان پذیر است.

پارچه کول مکس چه کاربردی دارد؟

پارچه کول مکس یکی از منسوجات محبوب برای تولید لباس های مختلف است؛ اما این نوع منحصر به فرد از پارچه پلی استر در دسته بندی های لوازم خانگی و کالاهای ورزشی نیز جایگاه ویژه ای دارد:

لوازم خانگی

برخی از تولید کنندگان منسوجات از پارچه کول مکس برای ساخت ملحفه استفاده می کنند. این ملحفه ها برای اقلیم های گرم طراحی می گردند، و با جذب رطوبت موجب خشک و خنک نگه داشتن شدن بدن می شوند. اکثر اوقات، ست ملحفه کول مکس با روبالشی های کول مکس ارائه می گردد.

پوشاک

متداول ترین مورد استفاده از پارچه کول مکس در ساخت پوشاک، استفاده از آن برای تولید جوراب است. این الیاف پلی استر منحصر به فرد، عرق پای شخص را جذب می کنند و احتمال ابتلا به بیماری های مرتبط با رطوبت پا مثل پای ورزشکاران را کاهش می دهند.
پارچه کول مکس در زمینه ساخت تی شرت ها و تی شرت های یقه دار (تی شرت پولو) نیز محبوبیت زیادی دارد؛ در برخی موارد تولید کنندگان لباس های جین، این الیاف را با پنبه ترکیب کرده و بدین وسیله یک پارچه جین ضد رطوبت می سازند. گاهاً از این پارچه به دلیل قابلیت تنفس بالایش برای ساخت لباس زیر زنانه هم استفاده می شود و با وجود اینکه این پارچه کشش چندانی ندارد ولی در بسیاری از لباس های راحتی هم مورد استفاده قرار می گیرد.

کالاهای ورزشی

پارچه کول مکس به دلیل عدم نگهداری گرما و قابلیت تنفس بالا، پارچه ای محبوب برای ساخت نشیمنگاه صندلی دوچرخه های حرفه ای است. البته استفاده از این پارچه برای ساخت بالشتک زین های اسب نیز رایج است، هر چند که شاید از نظر تعداد واحدهای فروخته شده زیاد به چشم نیاید.
آسترهای کیسه خواب که ضمن عایق نگه داشتن کیسه های خواب باعث راحتی آنها هم می شوند، معمولاً از طریق پارچه کول مکس ساخته می شوند؛ زیرا این پارچه ها رطوبت را از بدن شخص دور می کنند. علاوه بر اینها، پارچه کول مکس پارچه مناسبی برای ساخت دستکش های دوچرخه سواری و انواع دیگر دستکش های ورزشی نیز به حساب می آید.

پارچه کول مکس در چه مناطقی از جهان تولید می گردد؟

شرکت اینویستا تنها تامین کننده پارچه کول مکس در جهان است. این شرکت دارای امکانات تولیدی در سراسر جهان می باشد. به نظر می رسد قسمت اعظم پارچه کول مکس تولیدی این شرکت در کارخانه این شرکت مستقر در لاپورت (La Porte) تگزاس تولید می شود؛ ضمناً اخیراً شرکت اینویستا توافق کرده که در یک مرکز تولیدی عظیم در شانگهای چین سرمایه گذاری کند. دفتر مرکزی شرکت اینویستا در ویچیتا (Wichita) کانزاس قرار دارد.

هزینه پارچه کول مکس به چه صورت است؟

در حالت کلی قیمت پارچه کول مکس اندکی بیشتر از سایر پارچه های پلی استر است. با وجود اینکه روند تولید پارچه کول مکس تفاوت زیادی با روند تولید سایر انواع پارچه های پلی استر ندارد، اما مالکیت معنوی منحصر به فرد این پارچه که به ویژگی رطوبت زدایی این پارچه رسمیت می دهد، باعث بالا رفتن قیمت این پارچه می شود. در عین حال، پارچه کول مکس معمولاً قیمت کمتری از پشم مرینوس دارد و همین امر باعث تقویت جایگاه این منسوج مصنوعی به عنوان رقیب مستقیم پشم می شود.

چه تفاوتی بین انواع مختلف پارچه کول مکس وجود دارد؟

شرکت اینویستا در حال حاضر، 5 نوع پارچه مختلف را با نام تجاری کول مکس تولید می کند که عبارتند از:

1- کول مکس آل سیزن (COOLMAX ALL SEASON)

شرکت اینویستا این نوع فرعی از پارچه کول مکس را برای تامین خواص خنک کنندگی در هوای گرم و خاصیت عایق در هوای سرد طراحی کرده است. این گروه شامل بیش از 12 محصول است که الیاف متشکله آنها ترکیبی از الیاف بیضوی دالبر شکل، الیاف توخالی، الیاف «C» و الیاف «Y» هستند.

2- کول مکس کور (COOLMAX CORE)

COOLMAX CORE که خط اصلی تولید پارچه کول مکس محسوب می شود؛ مجموعه گسترده ای از پارچه ها که متشکل از الیاف چهار کاناله، شش کاناله و بیضوی دالبر شکل هستند را تولید می کند. محصولات خط تولید COOLMAX CORE در مقایسه با محصولات خط تولید COOLMAX ALL SEASON دارای خاصیت خنک کنندگی هستند، اما عایق نمی باشند.

3- کول مکس نچرال تاچ (COOLMAX Natural Touch)

خط تولید COOLMAX Natural Touch عمدتاً برای کاربردهای جین طراحی شده است؛ محصولات COOLMAX Natural Touch ترکیبی از پنبه و لاکرا، الیاف چند رشته ای کول مکس و الیاف استیپل کول مکس هستند که در عین حفظ ظاهر زیبا و لمس پارچه جین پنبه ای، دارای ویژگی چشمگیر رطوبت زدایی نیز هستند. مشخصه الیاف پارچه های کول مکس تولیدی این خط تولید، ظاهر بیضی شکل دالبر مانند آنها می باشد.

4- کول مکی اکومید (COOLMAX EcoMade)

الیاف COOLMAX EcoMade که در راستای جلب احساسات مصرف کنندگان در مورد لباس های پایدار طراحی شده اند با 97% مواد بازیافتی مثل بطری های پلاستیکی ساخته می شوند. این عضو جدید خط تولید کول مکس در وهله اول برای ساخت پارچه جین طراحی شده است.

5- کول مکس ایر (COOLMAX Air)

خط تولید جدید COOLMAX Air، الیافی با سطح مقطع پروانه ای تولید می کند. به گفته شرکت اینویستا این شکل سطح مقطع منحصر به فرد الیاف باعث مدیریت بهتر رطوبت، قابلیت تنفس بهتر و خشک شدن سریع تر پارچه های کول مکس می شود. در حال حاضر 5 نوع محصول مختلف کول مکس در این خط تولید می گردد.

پارچه کول مکس بر روی محیط زیست چه تأثیری می گذارد؟

با اقداماتی که شرکت اینویستا در راستای تولید الیاف COOLMAX EcoMade انجام داده، توانسته تا حدی تاثیرات زیست محیطی این الیاف پلی استری را کاهش دهد؛ اما محصولات تولید شده در باقی خطوط تولیدی کول مکس همچنان تاثیری منفی بر محیط زیست می گذارند. تولید الیاف کول مکس مستلزم استفاده از فرمالدئید است که یک سم عصبی قوی محسوب می شود. علاوه بر این، از آنجاییکه انواع پلی استرها با استفاده از سوخت های فسیلی تهیه می شوند، لذا ذاتاً پایدار نیستند.
پارچه های کول مکس در حین استفاده باعث آلودگی میکرو الیافی می شوند؛ ضمناً پارچه های پلی استری مانند پارچه های کول مکس هنگام دور انداخته شدن چون زیست تخریب پذیر نیستند، تجزیه نمی شوند. با وجود اینکه الیاف COOLMAX EcoMade در وهله اول به مسئله استفاده از سوخت های فسیلی در تولید پلی استر می پردازند و سعی در کاهش آلودگی های پلاستیکی دارند؛ اما هنوز هم این الیاف با فرمالدئید ساخته می شوند، بنابراین این مواد در آلودگی های میکرو الیافی نقش دارند و هنگام دور ریخته شدن منجر به آلودگی های پلاستیکی می شوند.

گواهینامه های موجود برای پارچه کول مکس

از آنجاییکه شرکت اینویستا تنها دارنده نشان تجاری کول مکس و تنها تولید کننده این پارچه است، بنابراین این پارچه نیازی به دریافت مجوز ثالث ندارد. در عوض این شرکت اینویستا است که الیاف کول مکس مورد استفاده توسط سایر شرکت های نساجی را تائید می کند. پس از اینکه الیاف کول مکس، آزمایش های شرکت اینویستا را با موفقیت پشت سر گذاشتند، تولید کنندگان نساجی استفاده کننده از این الیاف می توانند تائیدیه شرکت اینویستا را به دست آورند و برچسب های آویزان کول مکس برای آنها صادر می شود که می توانند آنها را به لباس ها و سایر محصولات تولیدی خود در محل های فروش خرده فروشی ها الصاق کنند.