پارچه مش

پارچه مش چه نوع پارچه ای است؟

چند نسخه متفاوت از پارچه مش (mesh fabric) وجود دارد، اما این نوع از پارچه به واسطه وزن سبک و بافت نفوذ پذیر دسته بندی می گردد. برخلاف بیشتر انواع پارچه که به صورت متراکم بافته می شوند، پارچه مش دارای بافت شل است که باعث می گردد تا صدها سوراخ ریز در هر لباس مش وجود داشته باشد. ایده پارچه مش حدود هزار سال است که مطرح گردیده است، مثلا همه نوع تورهای موجود از مش ساخته شده اند و این ماده جهت تولید وسایلی مانند ننو (تخت یا تخت خوابی که از کرباس یا تور درست شده) نیز مورد استفاده قرار می گیرد. با این حال تا اواخر قرن نوزدهم هیچ یک از تولیدکنندگان منسوج به فکر استفاده از مش برای تولید لباس نیفتادند. وقتی لوئیس هاسلم (کارخانه دار انگلیسی) به همراه عمه اش در حال پیاده روی در هوای سرد بود، فکر استفاده از مش برای پارچه به ذهنش خطور کرد. او متوجه شد که دستکش های عمه اش حاوی سوراخ است، اما وقتی از عمه اش در مورد گرمی یا سردی دستانش سئوال کرد، او عنوان نمود که هنوز دستانش گرم است.

هاسلم مجذوب این قابلیت شد و آزمایشاتی را با پارچه های کشباف شل آغاز نمود. او شرکتی نساجی به نام Aertex را پایه گذاری نمود که اولین تولید کننده پارچه مش در جهان بود. این شرکت دیگر فقط عرضه کننده پارچه مش نیست، اما در میانه دهه 1980 میلادی، منسوجات تولید شده توسط این شرکت آنچنان محبوب شده بودند که اغلب توسط فرهنگ های عامه پسند شبکه ام تی وی (MTV) پوشیده می شدند. این موج محبوبیت تا حدی به دلیل به کار گیری پارچه مش شرکت Aertex به عنوان ماده اولیه لباس ورزشی برای کفش و لباس بین المللی شرکت آدیداس تقویت شد. با شروع دهه 1980 میلادی، طیف بیشتری از شرکت ها به تولید پارچه مش روی آوردند و در سال های بعد برای این پارچه تعدادی زیر گروه به وجود آمد. تقریبا مش در هر حالتی از مواد مصنوعی مانند پلی استر و نایلون ساخته می شود. بعضی از صادرکنندگان پارچه عنوان کرده اند که سبک بافت مورد استفاده در تی شرت های یقه دار (Polo shirts) برندهای محبوبی مانند لاکست (Lacoste) نوعی مش است، اما با توجه به اینکه اختلاف نظر قابل توجهی در این نوع تعیین وجود دارد، لذا ما در این مقاله فقط به بررسی پارچه مش سنتی و تغییرات آن مانند پاورمش (power mesh) و پاورنت (powernet) خواهیم پرداخت.

پارچه مش چگونه تولید می شود؟

پارچه مش با توجه به نوع الیافی که آن را تشکیل داده است، با تکنیک های مختلفی ساخته می شود. اگرچه نایلون و پلی استر در بسیاری از روش ها مثل هم هستند، اما پلی استر که چند دهه بعد از نایلون توسعه پیدا کرده است از فرآیندهای تولید پیشرفته تری برخوردار است. هر چند که فرآیند استفاده شده برای تولید این دو نوع از الیاف پارچه متفاوت است، اما فرآیند تولید برای هر نوع از الیاف با پالایش و تصفیه کردن نفت خام شروع می شود. مونومرهای پلی آمید از نفت استخراج می گردند و این مونومرها با انواع مختلفی از اسیدها برای تولید پلیمر واکنش برقرار می کنند.
این پلیمرها معمولا بعد از اینکه واکنش نشان می دهند، سفت می شوند. سپس ذوب می گردند و برای تولید رشته های پلیمر از اسپینرت (نخ ریس) عبور داده می شوند. وقتی این رشته ها سرد می گردند، می توان آنها را بر روی ماسوره پیچید و به کارخانه های نساجی برای تبدیل آنها به پارچه مش منتقل نمود.
تولید کنندگان پارچه مش در بیشتر حالت ها، الیاف پلی استر یا نایلون را قبل از اینکه به پارچه بافته شوند را رنگ آمیزی می کنند. تولید کنندگان منسوج می توانند این الیاف بافتنی را در روش های مختلفی به انواع گوناگون مش در بیاورند. مثلا بیشتر انواع مش از الگوی مربعی استفاده می کنند، چون این الگو بیش از هزار سال است که کارآیی خود را ثابت نموده است. با این حال بیشتر حالت های کنونی مش، مانند پارچه توری ممکن است از طریق ساختار شش ضلعی بافته شوند.
در کل فرآیند تولید پارچه مش را می توان به صورت زیر خلاصه نمود:

1. استخراج کردن مونومرهای پلی آمید: این مونومرها با پالایش نفت خام استخراج می شوند.
2. ترکیب کردن با دیگر اسیدها: مونومرها برای تولید پلیمر با شکل های دیگری از اسید ترکیب می گردند.
3. ذوب کردن و نخ ریسی نمودن: برای تولید پلیمر باید مونومرها را ذوب نمود و از اسپینرت عبور داد.
4. بارگیری و حمل کردن: وقتی رشته ها سرد شدند، می توان آنها را بر روی ماسوره پیچید و به کارخانه های نساجی برای تبدیل آنها به پارچه مش منتقل نمود.
5. مرحله تکمیل نهایی: تولیدکنندگان پارچه مش، قبل از اینکه الیاف پلی استر یا نایلون به پارچه بافته شوند، آنها را رنگ آمیزی می کنند.
6. بافتن: تولید کنندگان منسوج می توانند این الیاف بافتنی را در روش های مختلفی به انواع گوناگون مش تبدیل نمایند.

پارچه مش چه کاربردی دارد؟

اگر شما به ماهیگیری علاقه دارید، ممکن است از تور ماهیگیری ساخته شده از مش استفاده کنید و این پارچه برای تولید کیف های توری و انواع مختلفی از دیگر محصولات توری مورد استفاده قرار می گیرد. اگرچه پیچ و تاب های پارچه مش به توری شباهت زیادی دارد، اما تعداد سوراخ های آن در هر اینچ (HPI) مهم نیست. تراکمی که موجب ایجاد پارچه مش می شود، از شفافیت کمتری برخوردار است که این موضوع سبب می شود تا این پارچه برای انواع مختلفی از پوشاک مناسب باشد.
استفاده مش به عنوان پارچه در اصل با به کار بردن آن در لباس ورزشی به محبوبیت دست پیدا کرده است. این پارچه با تولید انواع مختلفی از پیراهن های ورزشی باعث ایجاد تغییرات گسترده ای در جهان ورزش از میانه دهه 1980 میلادی گردیده است و از آن زمان تاکنون محبوبیت خود را حفظ نموده است. این ماده به خصوص در لباس های کشباف ورزشی به محبوبیت زیادی رسیده است (فرقی ندارد که برای فوتبال، راگبی، بسکتبال یا کشتی از آن استفاده شود، چون در هر صورت محبوب است). اکثر لباس های ورزشی کشباف امروزی از طریق انواع خاصی از پارچه مش مصنوعی تولید می شوند.

قابلیت تنفس بالای این پارچه سبب شده است تا خارج از دنیای ورزشی های تیمی نیز انتخاب مطلوبی محسوب گردد. دیدن افرادیکه لباس مش مصنوعی در باشگاه بر تن کرده اند، رایج است و این لباس ها اغلب توسط شرکت های پیشگام تولید کننده لباس ورزشی مانند نایک و آدیداس تولید می شود. با این حال، پارچه مش به دلیل الکتریسیته ای که دارد، معمولا برای تولید انواعی از پوشاک به نام گن (shapewear) مورد استفاده قرار می گیرد.
معمولا زنانی که تمایل دارند تا ظاهر بدنشان را تغییر دهند، از این نوع پوشاک استفاده می کنند. مثلا می توان از آن برای آب کردن چربی شکم و موارد دیگر استفاده کرد. علاوه بر این، این نوع از پارچه برای تولید انواع مختلفی از لباس های زیر کاربرد دارد و برای کاربردهای صنعتی مانند توری و ابزارهای چاپ اسکرین نیز محبوب است. در کل کاربردهای این پارچه را می توان به صورت زیر خلاصه نمود:

• برای محصولات توری: استفاده شده در تورهای ماهیگیری، کیف های توری و دیگر محصولات توری.
• برای لباس ورزشی: استفاده شده در پیراهن های ورزشی و لباس های کشباف ورزشی.
• برای پوشاک: استفاده شده در لباس زیر و گن.
• برای کاربردهای صنعتی: استفاده شده در توری و ابزارهای چاپ اسکرین.

پارچه مش در چه مناطقی از جهان تولید می شود؟

این نوع از پارچه در اصل توسط کارخانجات تولیدی Aertex در بریتانیا تولید شده است. وقتی این پارچه در میانه دهه 1980 میلادی محبوب گردید، دیگر کارخانجات تولیدی برای ساخت این پارچه در ایالات متحده و دیگر کشورها افتتاح شدند، اما تا دهه های پایانی قرن بیستم میلادی، تولید کنندگان اصلی این پارچه دو کشور ایالات متحده آمریکا و بریتانیا بودند.
در طی چند دهه گذشته، چین به عنوان عرضه کننده برتر بیشتر انواع منسوجات، جایگزین کشورهای غربی شده است. شرکت های چینی در زمینه تولید ابریشم، پنبه، ریون یا پلی استر نسبت به دیگر کارخانجات سایر کشورها از سهم بیشتری در اقتصاد مصرفی جهان برخوردار هستند. در همین زمان، دیگر کشورهای آسیایی مانند هند، پاکستان و اندونزی به عرضه کنندگان قابل توجهی در زمینه تولید منسوجات تبدیل شده اند.
بیشتر پلی استر و نایلون جهان که دو پارچه عمده برای تولید مش هستند در چین تولید می شوند، اما اخیرا اقتصاد پررونق و مقررات آرامش بخش موجب تحریک تولید کنندگان منسوج برای بازگشت به ایالات متحده شده است. هر چند که احتمال دارد که چین به عنوان عرضه کننده برتر پارچه منسوج در آینده باقی بماند، اما عرصه تولید پلی استر و نایلون به شدت رقابتی خواهد شد.

قیمت پارچه مش به چه صورت است؟

قیمت پارچه مش به نوع ماده مورد استفاده و سبکی که مش از طریق آن بافته می شود، بستگی دارد. مثلا مش بدون رنگ که با الگوی مربعی ساده بافته شده است، نسبتا ارزان است، اما مش به رنگ روشن که در الگوی توری شش ضلعی بافت شده است، برای تولید هزینه بیشتری به خود اختصاص می دهد، بنابراین برای تولید کنندگان پوشاک و مصرف کننده نهایی قیمتش گرانتر تمام می شود.
اگر نوع مشخصی از مش، مانند توری از ابریشم ساخته شود، قیمتش نسبت به پارچه مش تولید شده از مواد مصنوعی بالاتر خواهد بود. با این حال نایلون و پلی استر از نظر قیمت تقریبا مانند هم هستند. این موضوع مهم را به یاد داشته باشید که خرید کردن پارچه مشی که در کارخانه یک کشور غربی تولید می شود نسبت به خرید مش تولید شده از چین، هند، پاکستان یا اندونزی گران تر خواهد بود.

چه تفاوتی بین انواع مختلف پارچه مش وجود دارد؟

چند نوع مختلف از پارچه مش وجود دارد که برای اشاره به تغییرات پارچه مش مشابه از اصطلاحات و عبارت های گوناگونی استفاده می شود. از جمله:

• مش پلی استر: بیشتر انواع مش استفاده شده در لباس های ورزشی و پوشاک ورزشکاران از طریق پلی استر تولید می شوند. این نوع از پارچه به شدت سبک وزن است و قابلیت قابل توجهی برای جذب رطوبت دارد. پلی استر برخلاف دیگر انواع پارچه، گرفتار عرق نمی شود و قابلیت تنفس بالایی دارد.
• مش نایلون: یکی از کاربردهای اصلی مش نایلون به تولید محافظ در برابر زنبور (توری زنبور) مربوط می شود. این نوع از مش کمتر برای تولید پوشاک مورد استفاده قرار می گیرد و اغلب برای تولید محصولاتی مانند اسکرین ها و سبد رختشویی کاربرد دارد. با این حال مش نایلون گاهی اوقات برای ساخت پوشاک سبک وزن مانند لباس مهمانی شبانه نیز به کار می رود.
• توری (Tulle): این نوع از مش اغلب به عنوان لباس مخصوص رقص مورد استفاده قرار می گیرد که رگه هایی از رنگ روشن در آن وجود دارد. توری در بعضی از حالت ها ممکن است از طریق ابریشم ساخته شود که در این صورت اثرات زیست محیطی این نوع از پارچه کاهش پیدا می کند. با این حال پیدا کردن توری ساخته شده از پلی استر یا نایلون بسیار متداول است و این پارچه معمولا برای تولید ظاهری بافت دار به صورت یک دسته در می آیند.
• پاور مش (Power mesh): پاور مش برای قابلیت های متراکم شدنش شناخته گردیده است و معمولا در طیف متنوعی از لباس های ورزشی و گن مورد استفاده قرار می گیرد. این نوع از پارچه به دلیل ظاهر کاملا ظریفی که دارد، گاهی اوقات در دکوراسیون منزل نیز به کار می رود. پاور مش نشان تجاری شرکت خاصی نیست و این نام به دلیل قابلیت کشش و و مناسب بودن بیشتر این پارچه نسبت به مش نایلون یا مش پلی استر به آن داده شده است.
• پاورنت (Powernet): این نوع از پارچه مش نسبتا بافت متراکمی دارد و معمولا برای تولید پوشاک مخصوص شکل دادن به بدن به کار برده می شود. در بعضی از حالت ها، عبارت پارونت ممکن است به جای پاور مش نیز مورد استفاده قرار گیرد.

پارچه مش چه تأثیری بر روی محیط زیست دارد؟

تأثیر زیست محیطی پارچه مش به نوع ماده ای که از طریق آن به وجود می آید، بستگی دارد. با این حال چون این پارچه تقریبا همیشه از طریق مواد مصنوعی ساخته می شود، می توان گفت که مش تأثیر منفی قابل توجهی بر روی محیط زیست دارد. هم نایلون و هم پلی استر کاملا مصنوعی هستند که از طریق نفت خام به وجود می آیند. این منبع طبیعی به عنوان سوخت فسیلی شناخته می شود، چون از اجساد حیواناتی که طی میلیون ها سال تجزیه شده اند، ساخته می شود و ذخایر نفت خام جهان نیز دوباره تولید نمی گردند. بنابراین یک منبع ناپایدار است و چون نفت برای تولید کالاهای مهمی مانند گازوئیل و سوخت موتور مورد استفاده قرار می گیرد، لذا شیوه استفاده از آن برای تولید پارچه به چالش اساسی مفسرین و کارشناسان تبدیل شده است.
انرژی و نیروی کار زیادی برای تولید نفت خام صرف می شود و وقتی این ماده به دست می آید، انرژی و نیروی کار بیشتری باید برای تبدیل آن به فیلامنت های پارچه اختصاص داده شود. در فرآیند تولید نایلون و پلی استر، حجم های زیادی از آب برای خنک کردن مواد در صورتیکه به شکل مذاب باشند، به کار برده می شود و این آب آلوده دوباره وارد چرخه هیدروسفر می گردد.

علاوه بر این، تولید نایلون به ماده ای به نام اسید آدیپیک نیاز دارد و تولید این ماده شیمیایی سبب آزاد شدن نیترو اکسید به اتمسفر می شود. دانشمندان تعیین کرده اند که این ماده حدود 300 برابر بیشتر از دی اکسید کربن برای محیط زیست مضر است.
مسائل زیست محیطی مرتبط با تولید پارچه های مبتنی بر نفت فقط نیمی از داستان به حساب می آید. وقتی این پارچه ها در بازار مصرفی به فروش می رسند، تنها مکانی که می توانند در آن دور انداخته شوند، اکوسیستم است. نایلون و پلی استر زیست تجزیه پذیر نیستند، یعنی لباس های ساخته شده از طریق این پارچه ها می توانند سبب آلودگی آب ها شوند و زندگی حیوانات را به مدت هزاران یا میلیون ها سال تهدید نمایند. حتی اگر این پارچه به صورت مناسب دفع شود، باز هم به تدریج وارد اکوسیستم می گردد. وقتی پارچه های پلی استری یا نایلونی ساخته می شوند، روشی برای متوقف کردن آلودگی ناشی از آنها وجود ندارد. تنها با تولید کمتر لباس از طریق این پارچه ها می توان به کاهش تأثیرات آنها بر روی محیط زیست کمک کرد.

گواهینامه های موجود برای پارچه مش

گواهینامه های مختلفی برای گونه های متنوع پارچه مش ارائه شده است. مثلا اگر بتوان تأیید کرد که این نوع از پارچه، 100 درصد از طریق مواد بازیافتی تولید شده است، امکان دریافت گواهینامه از سوی استاندارد جهانی بازیافت (GRS) (سازمانی جهانی است که تولید منسوجات بازیافت شده و دیگر شکل های محصولات نهایی را تأیید می کند) محقق خواهد شد.
چند گواهینامه نظارتی برای پارچه مشی که بازیافت نشده است، وجود دارد. مثلا شما ممکن است به تولید کنندگان پارچه مشی که محصولاتشان را تحت عنوان ایزو 9001 برچسب گذاری می کنند، توجه کنید. این گواهینامه توسط سازمان بین المللی استاندارد صادر می شود. این سازمان برای تولید منسوجات مصنوعی، تعدادی قوانین نظارتی در نظر گرفته است تا اطمینان حاصل کند که کسب و کارها و مصرف کنندگان کالاهایی را دریافت می کنند که بدون توجه به محل تولید از نظر کیفیت دارای استاندارد هستند.
سازمانی به نام انجمن استانداردهای ملی آمریکا (ANSI) به شرکت های آمریکایی که الزامات ایزو و تعدادی اصول استاندارد دیگر را با هم رعایت می کنند، گواهینامه خاصی اعطا می کند. چون پارچه مش همیشه از طریق مواد مصنوعی تولید می شود، بنابراین نمی توان انتظار داشت که گواهینامه ارگانیک بودن برای این پارچه از سوی وزارت کشاورزی ایالات متحده یا سازمان های مشابه صادر شود.