پارچه شانتون (شانتونگ)

خواص، نحوه ساخت و محل تولید

پارچه شانتون (شانتونگ) (shantung) چه نوع پارچه ای است؟

شانتون (شانتونگ) نوعی پارچه ابریشمی است که به واسطه برجستگی های نامنظم معروف به نیم تاب ها مشخص می گردد. علیرغم بافت نامنظم اما در عین حال ماهرانه ای که این نوع پارچه دارد، متخصصان آن را به عنوان استاندارد طلایی پارچه های ابریشمی در نظر گرفته اند. شانتون (شانتونگ) انتخاب مناسبی برای لباس های عروس با کیفیت بالا محسوب می شود.
شانتون (شانتونگ) همانند بسیاری از پارچه های ابریشمی، موجدار است و سبکی آن ظریف بودنش را موجب می شود. این پارچه یکی از نازک ترین شکل های ابریشم موجود در بازار به حساب می آید. بافت کمی راه راه شانتون (شانتونگ)، آن را با کنتراست عالی با دیگر انواع منسوجات ابریشمی فراهم می کند.
هر چند که شانتون (شانتونگ) برای لباس های تنگ و چسبان زیاد مناسب نیست، اما پارچه ای ایده آل برای لباس های حاوی برآمدگی، چین دار یا مواج محسوب می شود. معمولا منسوجات ابریشم بدون استفاده از آفت کش ها یا کودهای شیمیایی تولید می شوند، با این وجود باز هم شانتون (شانتونگ) یکی از طبیعی ترین و خالص ترین انواع ابریشم به شمار می آید.

تاریخچه شانتون (شانتونگ)

ریشه شانتون (شانتونگ) به استان شاندونگ (Shandong) چین بر می گردد. برآورد دقیقی در رابطه با بافته شدن اولین پارچه شانتون (شانتونگ) وجود ندارد، اما سوابق موجود نشان می دهد که این پارچه در دوران رنسانس به جوامع غربی معرفی گردیده است. نام گذاری پارچه شانتون (شانتونگ) براساس منطقه ای است که این پارچه از آن نشأت گرفته است، اما دقیق مشخص نیست که فرهنگ های چینی و غربی این پارچه را با این نام تهیه کرده اند یا خیر.
عمده تولید ابریشم در بخش های جنوبی چین اتفاق می افتد که به جذابیت خارق العاده شانتون (شانتونگ) کمک می کند. استان شاندونگ با افزودن گیرایی عرفانی به این پارچه مواج و سبک وزن، یکی از مقدس ترین مناطق در چین به حساب می آید، و در سیستم های معنوی تائوئیسم (Taoist) و کنفوسیوس از اهمیت زیادی برخوردار است. شاندونگ اولین منطقه ای است که در آن نخستین حاکم در بیش از 2 هزار سال پیش خود را امپراطور اعلام نمود؛ بنابراین این منطقه دارای تاریخی غنی است که سبب می شود تا پارچه شانتون (شانتونگ) بیشتر جذاب گردد.
هر چند که در حال حاضر متخصصین پارچه، شانتون (شانتونگ) را یکی از لوکس ترین و خواستنی ترین پارچه های ابریشمی در نظر می گیرند؛ اما بافت های نرم این منسوج در دوره ای که ابریشم به عنوان یک کالای به شدت باارزش در غرب مطرح بود به عنوان یک موضوع چالش برانگیز قلمداد می شد. در دوره حاضر، بافت و ظاهر منحصر به فرد شانتون (شانتونگ) توجه زیادی را به خود جلب نموده است. اکنون انواع مختلفی از ابریشم در بازار موجود است؛ لذا آن دسته از تولید کنندگان و مصرف کنندگان که به دنبال تنوع هستند، دیگر به سادگی نمی توانند انتخاب انجام دهند.
همه لباس های شانتون (شانتونگ) در جهان تا اواخر قرن بیستم از الیاف ابریشم طبیعی تشکیل شده بودند. با این حال با رشد الیاف مصنوعی، تولید کنندگان منسوج توانستند تا قابلیت بازیابی ویژگی های مشخصه شانتون (شانتونگ) با پلی استر و دیگر مواد را پیدا نمایند. با این وجود شانتون (شانتونگ) مصنوعی از ظرافت و دوام پذیری شانتون (شانتونگ) ابریشمی اصیل بی بهره است.

شانتون (شانتونگ) امروزی

امروزه شانتون (شانتونگ) با تبدیل شدن به پارچه ای مناسب برای تولید لباس های عروس و انواع خاصی از پوشاک مردانه توانسته تا جایگاهی برای خودش در بازار گسترده ابریشم پیدا کند. از آنجا که بازار ابریشم، کمتر از 1 درصد از بازار جهانی منسوجات را به خود اختصاص داده، بنابراین شانتون (شانتونگ) تنها بخش کوچکی از بازار کلی ابریشم را شامل می شود. با این حال به دلیل قدرت ماندگاری شانتون (شانتونگ) به نظر می رسد که این پارچه برای انواع خاصی از مصارف بسیار عالی خواهد بود.
هر چند که نسخه های مصنوعی این پارچه در حال حاضر با شانتون (شانتونگ) خالص رقابت می کنند، اما تولید کنندگان منسوجات مصنوعی مجبور شده اند تا به این واقعیت که هیچگونه جایگزین مصنوعی مؤثری برای ابریشم وجود ندارد، اذعان کنند. این پارچه طبیعی، خواص قابل توجهی دارد که مواد مصنوعی نمی توانند از آن تبعیت نمایند؛ بنابراین شانتون (شانتونگ) ابریشمی خالص به عنوان شکل اولیه این بافت نساجی متمایز که در بازار پارچه موجود است، باقی مانده است.

پارچه شانتون (شانتونگ) چگونه تولید می شود؟

فرآیند تولید پارچه شانتون (شانتونگ) با پرورش پیله های کرم ابریشم شروع می شود. کرم های ابریشم در بخش های زیادی از آسیا وجود داشته اند (این موضوع را سوابق تاریخی نشان می دهند) و بشر در گذر قرن ها این حشرات را برای برداشت الیاف به شدت قوی و ظریف موجود در پیله های کرم ابریشم، اهلی کرده است.
کرم های ابریشم فقط بر روی درخت های توت زندگی می کنند و در مراحل پایانی فرآیند بالغ شدن، پیله های خودشان را بر روی این درختان به وجود می آورند. پیله های کرم ابریشم از الیافی تشکیل شده اند که این حشرات از غدد خاصی خارج می کنند و کرم های ابریشم این الیاف را در یک حرکت مارپیچی بر روی هم می پیچند تا شکل پیله های خودشان را ایجاد نمایند.
برای برداشت الیاف پیله کرم ابریشم، کارگرها با حذف پیله ها از درختان و جوشاندن آنها جهت شل شدن الیاف، فرآیند را آغاز می کنند. سپس یک ماشین صنعتی جهت پیدا کردن انتهای شل شده، پیله را برس می زند. کارگر می تواند انتهای شل شده پیله را با دست نیز پیدا نماید.
در ادامه کارگر یا ماشین صنعتی، الیاف را از طریق یک روزنه کوچک بارگذاری می کند و آن را بر روی حلقه می پیچد. وقتی حلقه تماما پیچیده شد، پیله ها از هم باز می شوند. الیاف پیله ها برای تولید یک رشته پیوسته به هم دیگر متصل می گردند. وقتی رشته پیوسته به طول کافی رسید، کارگر به همراه دیگر رشته ها جهت تولید نخ، آنها را به هم می پیچید.
شانتون (شانتونگ) از دو نوع جداگانه نخ ابریشم تشکیل شده است. اولین نوع نخ جهت فراهم کردن ظاهر یکنواخت از روی یک غلتک عبور داده می شود. با این حال دومین نوع نخ که نخ نیم تاب (slub yarn) نام دارد، غلتک زده نمی شود. این نخ در راستای سطحش، برآمدگی های نامنظم دارد.
تولید کنندگان ابریشم در بیشتر حالت ها از نخ یکنواخت و معمولی برای پود پارچه شانتون (شانتونگ) و نخ نیم تاب برای تار استفاده می کنند. وقتی این دو نوع از نخ با هم بافته شدند، پارچه حاصله دارای ظاهری کمی نامنظم و برآمده است، اما بخش عمده آن یکنواخت می باشد.
بیشتر انواع پارچه شانتون (شانتونگ)، رنگ آمیزی می شوند و این فرآیند رنگزنی معمولا قبل از اینکه نخ ابریشمی به لباس بافته شود، انجام می گیرد. پارچه شانتون (شانتونگ) شاید برای بهبود مقاومت در برابر آتش تحت عمل آوری های شیمیایی نیز قرار گیرد.

پارچه شانتون (شانتونگ) چه کاربردی دارد؟

پارچه شانتون (شانتونگ) علیرغم اینکه کمی ظاهر نامنظمی دارد، اما باز هم به عنوان یک ماده لوکس مورد توجه و پذیرش قرار گرفته است؛ بنابراین تولید کنندگان منسوج معمولا از این پارچه جهت تولید لباس های درجه یک برای مردان و زنان استفاده می کنند. تولید لباس های عروس یکی از متداول ترین کاربردهای ابریشم شانتون (شانتونگ) به شمار می آید. وقتی برای این هدف از این پارچه استفاده می گردد، یک بافت موجدار با ظاهری جذاب و گیرا به دست می آید.
دیگر کاربرد محبوب شانتون (شانتونگ)، تولید لباس های شبانه برای بانوان است. شانتون (شانتونگ) به دلیل ویژگی های سبک وزنی و ظرافت عالی، برای لباس هایی که انحنای بدن زنانه را برجسته می کنند و موجدار هم هستند کاملا مناسب است.
در حوزه پوشاک مردانه، شانتون (شانتونگ) یک پارچه مطلوب برای تولید پیراهن، جلیقه، شلوارهای خوش دوخت و حتی کت و شلوار است. با این حال شانتون (شانتونگ) بیشتر در لباس زنانه کاربرد دارد و کمتر در لباس مردان مورد استفاده قرار می گیرد.
پارچه شانتون (شانتونگ) برای تولید لباس های دخترانه درجه یک هم جایگاهی برای خودش دست و پا کرده است. بافت نامنظم این پارچه، جذابیتی بی مانند برای آن فراهم نموده است. ظاهر این پارچه، آن را جهت تولید لباس های موجدار برای دختران ایده آل کرده است.

پارچه شانتون (شانتونگ) در چه مناطقی از جهان تولید می شود؟

چین در حال حاضر، تولید کننده اصلی ابریشم در جهان است. هند نیز تولید کننده عمده ابریشم به شمار می آید، اما تولید کنندگان ابریشم هند به دلیل اینکه ماهیت پارچه شانتون (شانتونگ) به شمال چین بر می گردد، به تولید این پارچه تمایل چندانی ندارند. دیگر شاندونگ محل اصلی تولید ابریشم در چین نیست، چون دانش ساخت این پارچه ابریشمی به دیگر مناطق تولید محصولات نساجی گسترش یافته است.

هزینه پارچه شانتون (شانتونگ) به چه صورت است؟

ابریشم یکی از گران قیمت ترین پارچه های جهان است. افزایش یا بهبود تولید این پارچه با استفاده از آفت کش ها و کودهای شیمیایی غیر ممکن است، و ماشین آلات صنعتی فقط می توانند کارایی تولید ابریشم را تا درجه محدودی بهبود ببخشند. در میان انواع متنوع پارچه های ابریشمی، شانتون (شانتونگ) به دلیل بافت منحصر به فرد و عرضه محدود از بقیه کمی گران قیمت تر است.

چه تفاوتی بین انواع مختلف پارچه شانتون (شانتونگ) وجود دارد؟

تعداد محدودی از شانتون (شانتونگ) و پارچه های مشابه وجود دارد که بایستی در مورد آنها اطلاعاتی داشت:

شانتون (شانتونگ) ابریشمی (Silk shantung)

این نوع از شانتون (شانتونگ) به عنوان شکل سنتی پارچه شانتون (شانتونگ)، علیرغم برچسب قیمتی بالا و تاحدودی ظاهر غیرمعمول هنوز هم محبوب ترین باقی مانده است.

شانتون (شانتونگ) مصنوعی (Synthetic shantung)

هر چند که پارچه های مصنوعی غیر معمول هستند، اما تا حدودی بافت و ظاهر شانتون (شانتونگ) را ارائه می دهند. علیرغم خوشبینی های اولیه تولید کنندگان منسوجات مصنوعی، به دست آوردن ویژگی های مطلوب ابریشم و پارچه های مصنوعی به صورت دقیق دشوار است.

دوپیونی (Dupioni)

پارچه ابریشمی ایتالیایی موسوم به دوپیونی مشابه شانتون (شانتونگ) است؛ اما داشتن نخ های نیم تاب متمایز تر، ظاهر نامنظم تری از آن را به وجود می آورد. دوپیونی معمولا از شانتون (شانتونگ) ضخیم تر است.

پارچه شانتون (شانتونگ) چه تأثیری بر روی محیط زیست دارد؟

ابریشم در کل یکی از سازگارترین پارچه ها با محیط زیست به حساب می آید. تولید ابریشم به هیچ نوع آفت کش یا کود شیمیایی نیازی ندارد، و این تولید موجب تخریب کیفیت خاک نیز نمی گردد. تنها آسیب احتمالی تولید شانتون (شانتونگ) بر روی محیط زیست به آسیب رساندن حشرات و بهره گیری نادرست از کارگران مربوط می گردد. مثلا سازمان PETA به اهمیت غیر اخلاقی بودن موضوع جوشاندن کرم های ابریشم برای تولید پارچه ابریشمی توجه کرده و آن را محبوب نموده است. علاوه بر این، تولید ابریشم بیشتر در بخش هایی از جهان صورت می گیرد که در آن کارگران در شرایطی مثل برده داری کار می کنند؛ بنابراین صنعت ابریشم از استثمار کارگران که در سراسر صنعت نساجی آسیا مشاهده می گردد، مستثنی نیست.
با وجود این مسائل اخلاقی و اجتماعی احتمالی، تولید شانتون (شانتونگ) هنوز هم نسبت به تولید منسوجات مصنوعی یا پنبه با محیط زیست سازگارتر است. ابریشم حتی زیست تخریب پذیر است، بنابراین در تولید آلودگی مشارکتی ندارد.
هر چند که تولید شانتون (شانتونگ) مصنوعی خیلی کم صورت می گیرد، اما بایستی توجه گردد که مصنوعات مصنوعی موجب آزاد شدن مواد سمی به اکوسیستم های اطراف در هر مرحله تولید و استفاده از چرخه می شوند. تولید کنندگان نساجی از مواد شیمیایی سوزآور جهت تولید الیاف پارچه ای مصنوعی استفاده می نمایند، و منسوجات مصنوعی در هر بار شستشو، میکرو الیاف را به منابع آبی وارد می کنند. علاوه بر این، پارچه های مصنوعی زیست تخریب پذیر نیستند، بنابراین آلودگی های زیست محیطی قابل توجهی دارند.

گواهینامه های موجود برای پارچه شانتون (شانتونگ)

شناخته شده ترین سازمان ارائه دهنده گواهینامه برای پارچه های ابریشمی مختلف، Silk Mark است. این سازمان که در هند قرار دارد، تنها به لباس هایی که به عنوان ابریشم خالص مورد تأیید قرار گرفته اند، گواهینامه می دهد. با این حال شاید مصرف کنندگان، ابریشم تأیید شده از سوی استاندارد جهانی منسوجات ارگانیک (GOTS) را ترجیح دهند، چون در این صورت می توانند از تولید منسوج بدون بهره کشی از کارگران مطمئن گردند. تنها بخش اندکی از ابریشم در ایالات متحده و اتحادیه اروپا تولید می گردد، اما منسوجات ابریشمی تولید شده در این کشورها شاید تحت گواهینامه های USDA یا کمیسیون اروپایی قرار گیرند.