روش های آزمایش منسوجات براساس استاندارد ایزو (ISO)

آزمایش منسوجات چیست؟

آزمایش منسوجات یک تکنیک آزمایشی علمی و یک روش برای ارزیابی تطابق کیفی منسوجات با الزامات استانداردهاست. این آزمایشات براساس نحوه استفاده و شرایط بهره برداری از منسوجات، تاثیر ترکیبات منسوجات، ساختار و ویژگی های آنها بر محصول نهایی و تعیین ارزش منسوجات مشخص می شوند. همه افراد هنگام استفاده از محصولات منسوج دوست دارند تا آنها از لمس، ظاهر و دوام خوبی برخوردار باشند. ضمناً منسوجات نباید حاوی مواد مضر باشند.

هدف و اهمیت آزمایش منسوجات

• بررسی کیفیت و مناسب بودن مواد اولیه
• نظارت بر روند تولید (کنترل فرآیندی)
• ارزیابی کیفیت محصول نهایی
• بررسی مواد معیوب
• تدوین استانداردها یا معیارها
• تحقیق و توسعه
• توسعه محصولات جدید

آزمایشات توسط انسان، ماشین، مواد، روش ها و اندازه گیری اداره می شوند.

شرایط پایه و روش آزمایش منسوجات

• دامنه و اصول روش آزمایش
• آماده سازی و تهیه نمونه
• روش آزمایش
• ارزیابی / محاسبه
• گزارش نویسی

انواع آزمایش منسوجات

در حالت کلی دو نوع آزمایش وجود دارد: یکی آزمایش روندهای معمول است و دیگری آزمایش رکوردهای کیفی است. معمولاً نتیجه آزمایش روندهای معمول را می توان به سرعت در همان حوزه کاری دریافت کرد. اما نتیجه آزمایش رکورد کیفیت برای اجسام مختلف ثبت می شود و تا زمانیکه کار به پایان برسد، طول می کشد.

1- آزمایش الیاف

در روند آزمایش الیاف باید ویژگی های مختلف الیاف با توجه به محصول نهایی مورد ارزیابی قرار بگیرند. معمولاً آزمایش الیاف در بخش های ریسندگی و بی بافت انجام می شود. آزمون های مورد نیاز در این زمینه عبارتند از بررسی طول استیپل ها، ظرافت الیاف، مقاومت، رسیدگی، استحکام و اصطکاک الیاف، درصد کوتاهی الیاف، محتوای ضایعات و غیره.

2- آزمایش نخ

نخ ماده اولیه تولید پارچه است، به همین دلیل آزمایش نخ برای تولید پارچه خاص مورد نیاز ضروری است. پارامترهای نخ که عمدتاً مورد آزمایش قرار می گیرند عبارتند از مقاومت نخ یک لا، مقاومت لیا (Lea)، CSP، بازیابی رطوبت، پرزداری، اصطکاک، نخ نما شدگی، اندازه گیری پیچ و تاب، نمره و دراز کشیدگی نخ.

3- آزمایش پارچه (بافته شده، بافتنی و بی بافت)

هدف نهایی از انجام این آزمایش ها دستیابی به یک پارچه با کیفیت مطلوب است. بنابراین برای بررسی اینکه آیا پارچه دارای کیفیت مورد نظر است یا خیر، پارچه تحت آزمایش قرار می گیرد. استحکام کششی، مقاومت در برابر پارگی، مقاومت در برابر پرزدهی، ثبات ابعادی در برابر شستشو، لغزش درز پارچه، ثبات رنگ (شستشو، مالش، تعریق، نور، زردی فنلی، بزاق و اتوی داغ)، GSM، ساییدگی، قابلیت آویختگی یا ویژگی های آویختگی، درصد رطوبت، باز شدن چروک و مقاومت در برابر چین خوردگی، سفتی، نفوذ پذیری هوا و آب رفتگی جزء موارد مورد آزمایش هستند.

همه این آزمایشات پس از آماده سازی مواد و در شرایط جوی استاندارد انجام می شوند.

عوامل موثر بر نتایج آزمایشات

• نمونه برداری
• شرایط جوی حین آزمایش
• روش های اجرای آزمایش
• وسایل مورد استفاده
• کارآمدی تکنسین های آزمایشگاه

اعتبارنامه های آزمایشگاهی:

• استانداردهای بین المللی: ISO, IEC, GATT
• استانداردهای منطقه ای: CEN, CENEL, ASAC, PASC, ARSO
• استاندارد ملی چین: GB/FZ
• استاندارد ملی آمریکا: ASTM
• انجمن سازندگان شیمیایی و رنگرزی آمریکا: AATCC
• استانداردهای اتحادیه اروپا: EN
• استانداردهای صنعتی ژاپن: JIS
• استانداردهای ملی استرالیا: AS
• استانداردهای ملی انگلستان: BS
• استانداردهای فرانسه: NF
• استاندارد آلمان: DIN
• استاندارد صنعتی کره: KS

انواع مختلف روش های آزمایش منسوجات

خریداران مختلف از روش های مختلفی برای آزمایش منسوجات استفاده می کنند. روش های مختلفی برای آزمایش پارچه و پوشاک وجود دارند که برخی از آنها عبارتند از:

• انجمن آزمون و مواد آمریکا (ASTM) 
• انجمن شیمیدانان و رنگرزان نساجی آمریکا (AATCC)
• سازمان بین المللی استاندارد (ISO)
• هنجارهای اروپا (EN)
• استانداردهای بریتانیا (BS) 
• استانداردهای انگلستان برای ملل اروپایی (BS EN)
• DeutschesInstitut fur Normung (DIN)
• اداره استاندارد هند (BIS)

لیست مواد انحصاری آزمایشی رایج عبارتند از: فتالات ها، فرمالدئید، AZO Dye، دی متیل فومارات (DMF)، آلکیل فنل ها (AP) و آلکیل فنل اتوکسیلات ها (APEO) و فنل ها که خود شامل پنتاکلروفنول (PCP) و تتراکلروفنول (TeCP)، تری بوتیلتین (TBT) و دی بوتیلتین (DBT)، PAHs (پلی هیدرو کربن های آروماتیک)، حلال / VOC، آفت کش ها، تریکلوزان، سرب، NI- Release، تمامی فلزات سنگین (Total Heavy Metal) و ASTM F963 هستند.

چند روش رایج آزمایش منسوجات براساس استاندارد ایزو

ایزو (ISO) چیست؟

ISO کلمه ای اختصاری و مخفف عنوان سازمان بین المللی استاندارد (International Organization for Standardization) است. این اصطلاح از کلمه یونانی ISOS به معنی برابر آمده است. سازمان بین المللی استاندارد گروهی متشکل از اعضای صنایع مختلف است که برای تدوین استانداردهای صنعتی هماهنگ در سراسر جهان تلاش می کنند. این استانداردها این اطمینان را در مصرف کننده ایجاد می کنند که محصولات صرف نظر از محل تولید، قابل اعتماد و ایمن هستند و کیفیت قابل قبولی دارند. به طور کلی استانداردهای ISO ملاحظاتی مانند مسائل نظارتی و سیستم های مدیریتی را پوشش می دهند. آنها قابلیت شرکت ها را در تامین نیازهای مشتریان ارزیابی می کنند و دستورالعمل هایی را برای ارتقاء عملکرد کیفی شرکت ها ارائه می دهند. در سازمان بین المللی استاندارد، تدوین استانداردهای ایزو توسط کمیته های فنی مرتبط با صنایع خاص انجام می شود. بنابراین استانداردهای نساجی توسط کمیته بین المللی متشکل از افراد فعال در صنعت تدوین می گردد. امروز بازار عرضه و تولید منسوجات، جهانی شده است. ممکن است منسوجات در یک کشور شکل بگیرند، در کشور دیگری رنگ شوند و در کشور ثالث به کالاهای نهایی تبدیل گردند. برای اطمینان از اینکه در این روند پیچیده بین المللی از رویه های یکسانی استفاده می شود، بسیاری از شرکت ها از استانداردهای مورد توافق بین المللی مرتبط با فرآیندهای صنعتی و کالاهای تولید شده پیروی می کنند. این استانداردها، استانداردهای آزمایشی منسوجات ISO نامیده می شوند.

استانداردهای آزمایشی منسوجات ISO

همان طور که قبلاً گفته شد صنعت نساجی بسیار پیچیده است. میلیون ها نفر در سراسر جهان در این صنعت کار می کنند. این کارگران در مراحل مختلفی فعالیت دارند و از فرآیندهای متفاوتی برای تبدیل مواد خام اولیه مثل الیاف طبیعی مانند پشم و پنبه، و الیاف مصنوعی یا ساخته بشر مانند پلی استر به محصولات منسوج آماده مانند لباس ها و کالاهای خانگی استفاده می کنند.

رعایت استانداردهای ISO در صنعت نساجی می تواند به اطمینان از کیفیت مستمر مواد اولیه مورد استفاده در تولید منسوجات کمک کند که به نوبه خود باعث ارتقاء کیفی محصولات نهایی می شود. ضمناً رعایت استانداردهای ISO می تواند به کاهش هزینه های عملیاتی و اطمینان از مدیریت کیفیت محصول نیز کمک نماید. معمولاً رعایت استانداردهای ISO مستلزم بازرسی و آزمایش منسوجات در هر مرحله از فرآیندهای تولیدی است. مثلا ممکن است ابتداً مواد اولیه آزمایش شوند، سپس پارچه های رنگ شده بررسی گردند و سرانجام کالاهای نهایی آزمایش شوند. اما استانداردهای ISO اجباری نیستند. آنها یک سری دستورالعمل ها هستند و برخی از شرکت ها فقط از آنها برای مواد و کالاهایی استفاده می کنند که به جاهایی مانند ایالات متحده صادر می شوند؛ چرا که در این کشورها قوانین سختگیرانه ای در مورد محصولات منسوج و موارد ایمنی وجود دارد.

ثبات ابعادی در برابر شستشو (ISO 6330: 2012)

تغییر ابعادی: اصطلاحی عمومی است که به تغییر طولی یا عرضی نمونه تحت شرایط مشخصی اشاره دارد.

دامنه و اصول آزمایش: این استاندارد بین المللی روش های خاصی را برای تعیین تغییرات ابعادی پارچه ها، لباس ها یا سایر منسوجاتی که در معرض ترکیبی از شرایط خاص شستشو و روش های خشک کنی قرار می گیرند، تعیین می کند. نمونه آزمایشی تحت شرایط جوی استاندارد قرار می گیرد و قبل از اینکه روش های شستشو و خشک کنی استاندارد بر روی آن اعمال شود، اندازه گیری می گردد. پس از شستشو، خشک کردن، آماده سازی و اندازه گیری نمونه، تغییر ابعادی پارچه محاسبه می شود.

استانداردها و اصطلاحات مرجع:

• روش شستشو و خشک کردن خانگی ISO 6330
• روش آماده سازی و اندازه گیری ISO 3759
• استاندارد جو برای آماده سازی و آزمایش ISO 139

دستگاه ها:

• ماشین لباسشویی نوع A – بارگیری جلو محور افقی
• ماشین لباسشویی نوع B – همزن بارگیری بالای محور عمودی
• ماشین لباسشویی نوع C – بارگیری مرتعش بالای محور عمودی
• خشک کن چرخشی اتوماتیک
• پرس مسطح گرمایش خشک الکتریکی
• امکانات خشک کن خطی
• قفسه های آماده سازی
• اتوی خانگی
• ترازو با ظرفیت اندازه گیری مناسب
• بار ساختگی
• نشانگر پاک نشدنی

آماده سازی نمونه آزمایشی

پارچه:

• از انتخاب حداقل 1 متر از پارچه انتهای توپ یا تکه آن اجتناب کنید.
• پارچه نمونه را از فاصله میانی بین 150 میلیمتر حاشیه های پارچه انتخاب نمایید و هرگز نمونه را از حاشیه های پارچه تا فاصله 150 میلی متر انتخاب نکنید.
• قبل از برش، نمونه باید صاف بوده و تحت هیچگونه کششی قرار نداشته باشد.
• اندازه نمونه باید 500 میلیمتر در 500 میلیمتر باشد.
• قبل از برش نمونه جهت تار آن را علامت گذاری کنید.

آماده سازی: نمونه آماده شده باید حداقل 4 ساعت قبل از ساخت و اندازه گیری تحت شرایط استاندارد ISO 139 قرار داشته باشد. این شرایط عبارتند از:

شرایط جو: دما 2 ± 20 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 4 ± 65%

روش آزمایش:

• وزن نمونه و مخلوط بارگیری شده برای مطابقت با استاندارد باید 2 کیلوگرم باشند.
• مواد شسته شده را به همراه بار ساختگی در ماشین لباسشویی قرار دهید.
• دز مناسب شوینده های مرجع را آماده کنید.
• برنامه شستشوی مورد استفاده در ماشین های لباسشویی مرجع نوع های A / B / C را انتخاب کنید. 

روند رنگرزی

خشک کن چرخشی:

فیلتر را تمیز کنید، و نمونه آزمایش و وزنه تعادلی را در خشک کن قرار دهید. سپس آن را روی برنامه مورد نظر تنظیم کرده و روشن کنید.

خشک کن خطی:

هر نمونه را از گوشه های طولی آن به صورت عمودی آویزان کنید. نمونه ها باید در این شرایط و در دمای اتاق بالاتر از 26 درجه سانتیگراد خشک شوند.

خشک کن چکه ای:

هر نمونه خیس که آب از آن چکه می کند را باید از گوشه های طولی آن و به صورت عمودی آویزان نمایید. نمونه ها باید در این شرایط و در دمای اتاق بالاتر از 26 درجه سانتیگراد خشک شوند.

در روش های خشک کنی خطی و تخت، نمونه ها نباید مستقیماً در معرض هوا قرار داشته باشند، زیرا ممکن است پارچه ها کج و معوج شوند.

آماده سازی و اندازه گیری مجدد

• نمونه باید حداقل از 4 ساعت قبل آماده شده باشد.
• فاصله بین شاخصه ها را دوباره اندازه گیری و ثبت کنید.

گزارش نویسی

شماره و سال استاندارد بین المللی باید در گزارش نوشته شود.

تغییرات ابعادی طولی و عرضی پارچه باید به صورت جداگانه به تقریب 0.5% با علامت های (+) و (-) در گزارش درج شوند.

تعداد چرخه های شستشو و خشک کردن کامل باید در گزارش نوشته شوند.

روشی که برای شستشو و خشک کردن پارچه و برگرفته از استاندارد ISO 6330 است، باید در گزارش درج گردد.

تعیین میزان تمایل پارچه به کرکی شدن سطحی و پرز دهی (روش جعبه پرزدهی)(EN ISO 12945-1: 2001) 

مقاومت در برابر پرزدهی: به مقاومت پارچه در برابر تشکیل پرزهای سطحی بر روی پارچه اشاره دارد.

دامنه و اصول: این بخش روشی که برای تعیین مقاومت پارچه در برابر پرزدهی و تغییرات سطحی در منسوجات پارچه ای به کار می رود را توصیف می کند.

در این آزمایش، نمونه های پارچه بر روی لوله های پلی اورتان سوار شده، و به صورت تصادفی و با سرعت چرخشی ثابت در یک جعبه چوب پنبه ای انداخته می شوند. سپس کرکی شدن و پرزدهی پارچه پس از مدت زمان مشخصی به صورت بصری ارزیابی می گردد.

استاندارد و اصطلاحات مرجع

کرکی شدن: زمخت شدن الیاف سطحی و یا وز شدن الیاف بیرون آمده از سطح پارچه باعث ایجاد تغییرات سطحی قابل مشاهده ای بر روی سطح پارچه می شود که کرکی شدن نام دارد.

پرز: گره خوردن الیاف گلوله ای شکل به هم در سطح پارچه و برجسته شدن آنها پرز نامیده می شود. معمولا تراکم پرزهای پارچه آنقدر زیاد است که اجازه نفوذ کامل نور را به پارچه نمی دهند، به همین دلیل سایه هایی سطحی بر روی پارچه به وجود می آورند.

دستگاه های مورد نیاز:

• دستگاه آزمایش پرزدهی به همراه جعبه
• لوله های نمونه پلی اورتان (طول 1 ± 140 میلی متر، قطر 1 ± 3.2 میلیمتر، ضخامت 1 ± 3.2 میلیمتر و وزن 1 ± 52.25 گرم)
• پایه Zig
• نوار پلی اتیلنی خود چسبنده به عرض 19 میلیمتر
• چرخ خیاطی
• اتاقک مشاهده

آماده سازی نمونه

• دو نمونه طولی و دو نمونه عرضی از پارچه برش دهید. ابعاد هر کدام باید 125 میلیمتر در 125 میلیمتر باشد.
• جهت نخ تار را علامت گذاری کنید.
• ضمناً یک نمونه اضافی با همان اندازه برای ارزیابی نهایی مورد نیاز است.
• نمونه ها را به صورت مستقیم تا کنید، یعنی دو عدد از نمونه ها را به صورت طولی و دو عدد دیگر را به صورت عرضی تا نمایید.
• 12 میلیمتر از لبه های نمونه ها را بدوزید تا به شکل لوله ای در بیایند.
• 6 میلیمتر از انتهای هر نمونه را برش بزنید.
• با استفاده از پایه جیگ، نمونه های آماده شده را روی هر کدام از لوله های پلی اورتان سوار کنید.
• نوار پلی وینیل کلرید (PVC) خود چسبنده را به دور انتهای بریده شده نمونه ها بچسبانید و 6 میلیمتر از انتهای لوله های پلی اورتان را خالی بگذارید.
• طول نوار در هر انتهای لوله نباید از 1.5 برابر محیط لوله تجاوز کند.

آماده سازی: نمونه آماده شده بعد از سوار شدن بر روی لوله باید حداقل 6 ساعت در شرایط استاندارد مطابق با ISO 139 نگهداری شود.

شرایط جو: دما 2 ± 20 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی4 ± 65%.

روش آزمایش

قبل از شروع آزمایش، داخل جعبه آزمایش پرزدهی را کاملاً پاک کرده، به گونه ای که هیچگونه پرزی داخل آن نباشد. چهار نمونه سوار شده بر روی لوله ها را در همان جعبه قرار داده و درب آن را محکم ببندید. نمونه های قرار داده داخل جهبه را به تعداد دفعات مورد نیاز در داخل جعبه چرخانده، سپس نمونه ها را از جعبه درآورده و کوک روی درزها را بردارید.

گزارش نویسی

• روش آزمایش و سال انجام آن باید در گزارش آزمایش ذکر گردد.
• تعداد نمونه ها و تعداد ناظران آزمایش باید در گزارش نوشته شود.
• تعداد چرخش ها باید در گزارش ثبت شود.
• تاریخ انجام آزمایش باید آورده شود.
• درجه ارزیابی شده و اینکه آیا مرتبط با پرزدهی یا کرکی شدن یا هر دو است، باید در گزارش قید گردد.
• جزئیات هر گونه انحراف از روش اجرای آزمایش باید در گزارش ثبت شود.

آزمایش پارگی پارچه (ISO 13937-1)

دامنه و اصول: بخشی از استاندارد ISO 13937، روشی را توصیف می کند که به روش آونگ پرتابی (Elmendorf) معروف است و برای تعیین نیروی لازم برای پارگی منسوجات پارچه ای مورد استفاده قرار می گیرد. در این آزمایش، نمونه توسط گیره ها بسته می شود، و پارگی پارچه با ایجاد یک شکاف بین نمونه و گیره ها شروع می شود. با حرکت فک متحرک از طرف ثابت، آونگ آزاد شده و نمونه کاملاً پاره می گردد. سپس نیروی لازم برای پارگی پارچه اندازه گیری می شود.

دستگاه های مورد نیاز

• تستر پارگی
• بارگیری با ظرفیت متفاوت
• قفسه آماده سازی
• خط کش کالیبره شده

آماده سازی: نمونه باید حداقل به مدت 4 ساعت تحت شرایط استاندارد ISO 139 نگهداری شود.

شرایط جو: دما 2 ± 20 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 4 ± 65%.

آماده سازی نمونه

• از انتخاب حاشیه پارچه تا حد 150 میلیمتر خودداری کنید.
• اندازه نمونه باید براساس الگوی er باشد.
• مواظب باشید که میله های افقی در جهت کوتاه و موازی با مهره ها قرار بگیرند، یعنی دقیقاً مثل زمانیکه شکاف پارچه برش داده می شود.

روش آزمایش

• نمونه را در فک قرار داده و آن را به شکلی مناسب سفت کنید.
• با استفاده از تیغه چاقو یک شکاف 20 میلیمتری در پارچه ایجاد نمایید.
• نمونه را طبق روش مورد نیاز آزمایش کنید.
• نتیجه را ثبت کرده و یا اینکه درجه دستگاه را بخوانید.
• اگر درجه خوانده شده بین 16 تا 85% کل دامنه مدرج دستگاه باشد، سلول بار را به صورتی مناسب تغییر دهید.
• نخ بیرون زده از پارچه نباید سر بخورد.
• پارچه داخل فک نباید لیز بخورد.
• زمانیکه پارگی پارچه به پایان رسید، ثبت نتایج باید متوقف شود.
• نمونه پاره شده را بردارید و تا 5 پارگی در هر آزمایش به ثبت نتایج ادامه دهید.
• نیروی پارگی را ثبت نمایید.
• اگر پارگی به صورت صلیبی باشد نمونه به صورت کلی قابل استفاده نیست، اما در صورت نیاز مشتری باید نوع پارگی در گزارش ذکر شود.

گزارش نویسی

• نام استاندارد و روش آزمون ISO 13937-1 را در گزارش ذکر کنید.
• در صورت درخواست، استحکام پارگی Elmendorf را در هر جهت آزمایش و شرایط آزمایش ثبت نمایید.
• تعداد آزمایش هایی که به دلیل صلیبی بودن پارگی رد شده اند، باید در گزارش ثبت شوند.
• تاریخ پردازش رایانه ای برنامه نرم افزاری مورد استفاده را در گزارش ثبت کنید.

آزمایش مقاومت کششی روش Test- Grab (ISO 13934-2: 2014)

دامنه و اصول: این بخش از استاندارد ISO 13934، روشی را برای تعیین حداکثر مقاومت کششی پارچه های منسوج ارائه می دهد که به آزمون قلاب (grab test) معروف است. در این آزمایش یک نمونه آزمایشی از پارچه در مرکز فک هایی با ابعاد مشخص محکم گرفته شده و با سرعت ثابت آنقدر کشیده می شود تا پاره گردد. سپس حداکثر نیرو ثبت می گردد.

دستگاه های مورد نیاز

• CRE، CRL یا نوع CRT
• گیره ها یا صورتک های فکی
• دستگاه برش
• قفسه های آماده سازی
• خط کش کالیبره شده

آماده سازی: نمونه باید حداقل به مدت 24 ساعت تحت شرایط استاندارد ISO 139 نگهداری شود.

شرایط جو: دما 2 ± 20 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی4 ± 65%

آماده سازی نمونه

• از انتخاب حاشیه پارچه تا حد 150 میلیمتر خودداری کنید.
• اندازه نمونه باید 200 در 100 میلیمتر باشد.
• نمونه را به صورت مورب از پارچه ببرید.
• 5 نمونه در هر جهت برش دهید.
• در امتداد ضلع بلندتر نمونه یک خط با طول 1 ± 38 میلیمتر رسم نمایید.

روش آزمایش

• فک جلویی باید در اندازه 25 در 25 تنظیم گردد.
• فک جلویی باید در اندازه 25 در 50 میلی متر تنظیم شود.
• طول وسیله اندازه گیری باید 1 ± 100 میلی متر باشد.
• سرعت اجرای آزمایش باید 50 میلیمتر در دقیقه باشد.
• سمت داخلی فک را علامت گذاری کرده تا بتوانید میزان لغزش را مشاهده نمایید.
• هر گونه از هم گسیختگی پارچه را در فاصله 5 میلیمتری از فک ثبت کنید.

اگر نمونه در لبه یا داخل فک لغزید و یا پاره شد و نتیجه آزمایش به زیر مقدار متوسط رسید، نمونه را دور بیاندازید و نمونه دیگری را آزمایش کنید. این کار را تا زمان دستیابی به تعداد لازم نمونه ها ادامه دهید.

محاسبه و بیان نتایج

پارامتر نتیجه تقریب زده شده < 100 N نزدیک 1 نیوتن نیروی از هم گسیختگی ≥ 100 N to < 1000 N نزدیک 10 نیوتن ≥ 1000 N نزدیک 100 نیوتن تخصص اگر در تمامی نتایج، فک دچار شکستگی شد و یا اینکه 5 نتیجه طبیعی حاصل نشد، باید نتایج به صورت مجزا گزارش شوند.

گزارش آزمایش

• مرجع استاندارد باید در گزارش قید شود.
• مشخصات نمونه باید در گزارش درج گردد.
• شماره آزمایش نمونه باید در گزارش نوشته شود.
• میانگین حسابی حداکثر نیرو به نیوتن باید ذکر گردد.
• هر گونه انحراف از روش آزمایش باید در گزارش قید شود.

ثبات رنگ در برابر مالش (ISO 105X12:2016)

دامنه و اصول: این بخش از استاندارد ISO 105، روشی را برای تعیین مقاومت رنگ انواع منسوجات در برابر مالش و لکه گیری به واسطه وجود مواد دیگر معرفی می کند. این روش برای منسوجات ساخته شده از انواع الیاف به شکل نخ یا پارچه مثل کفپوش های منسوج چاپی یا رنگ شده نیز قابل اجراست. در این آزمایش ممکن است نمونه پارچه با پارچه های خشک یا خیس مالش داده شود.

در این آزمایش نمونه های منسوجات را با پارچه های خشک و خیس مالش می دهند. دستگاه چرک سنج به دلیل وجود دو انگشتانه مالشی در اندازه های قابل تغییر، یکی برای پارچه های خاب دار و دیگری برای پارچه های تک رنگ یا چاپ بزرگ، امکان ترکیب دو شرایط را فراهم می کند.

دستگاه های مورد نیاز

• چرک سنج
• انگشتانه مالشی مستطیلی
• پارچه پنبه ای به منظور مالش پارچه

آماده سازی نمونه

پارچه یا کفپوش منسوج:

• دو نمونه از منسوج مورد آزمایش که ابعاد آنها نباید از 50 در 140 میلیمتر کمتر باشد را برش دهید، یکی از این نمونه ها در مالش خشک و دیگری در مالش مرطوب مورد استفاده قرار می گیرد.
• می توان از نمونه های بیشتر برای افزایش دقت استفاده کرد.
• در پارچه های خاب دار، نمونه را در جهتی برش دهید که خاب های پارچه در جهت طولی قرار گیرند.

نخ: نخ را به صورت طولی بر روی مقوای مستطیلی شکلی با ابعاد مناسب بپیچید تا لایه ای از رشته های موازی تشکیل شود.

آماده سازی: نمونه و پارچه مورد استفاده برای آزمایش ثبات رنگ باید قبل از علامت گذاری حداقل 4 ساعت تحت شرایط استاندارد ISO 139 نگهداری شوند.

شرایط جو: دما 2 ± 20 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی4 ± 65%

روش آزمایش در شرایط خشک

• نمونه پارچه را در پایه چرک سنج قرار دهید.
• سپس پارچه مالشی را با گیره بر روی انگشتانه مالشی محکم کنید.
• دستگاه را روی 10 ثانیه یا 10 چرخه (حرکت رو به جلو و عقب) تنظیم کرده و آن را روشن نمایید.
• پارچه مالشی را از انگشتانه باز کرده، و پارچه مالشی جدیدی را برای آزمایش دیگر (خشک) بر روی انگشتانه قرار داده و محکم کنید.
• پارچه مالشی را آماده کرده و مواد لیفی که ممکن است باعث ایجاد تداخل در درجه بندی شوند، را بردارید.
• لکه گذاری پارچه را با مقیاس خاکستری ارزیابی کنید.

روش آزمایش در شرایط خیس

• پارچه مالشی آماده شده را وزن کنید.

• پارچه را در آب 3 درجه سانتیگراد غوطه ور کنید، آب اضافی آن را بگیرید و دوباره آن را وزن کنید تا از جذب 95 تا 100% آب توسط آن مطمئن شوید.
• بقیه مراحل آزمایش مانند شرایط خشک است.

ارزیابی: هنگام ارزیابی هر پارچه مالشی را با 3 لایه پارچه سفید آستر کنید.

ثبات رنگ را در حالت های خشک و مرطوب با کمک چرک سنج ارزیابی کنید، به این صورت که نمونه را از نظر لکه گیری با مقیاس خاکستری در شرایط نوری مناسب مطابقت داده و درجه عددی دستگاه را ثبت نمایید.

گزارش نویسی

• مرجع این آزمون را که همانا استاندارد ISO 105-X12 است، در گزارش آزمایش درج کنید.
• شرایط چرک سنج آزمایش مبنی بر خشک یا خیس بودن را در گزارش بنویسید.
• انگشتانه و نیروی مورد نیاز را در آزمایش قید کنید.
• نوع مالش مبنی بر خشک بودن یا خیس بودن به همراه درصد خیسانده شدن نمونه مالشی را در گزارش بیاورید.
• به زمان و شرایط جوی انجام آزمایش در گزارش اشاره نمایید.
• جهت طولی نمونه نصب شده مثل تار، پود یا اریب بودن را در گزارش مشخص کنید.
• درجه عددی نتیجه آزمایش را در گزارش بنویسید.