پارچه کرباس چیست: خواص، نحوه ساخت و محل تولید

پارچه کرباس (Canvas Fabric) چه نوع پارچه ای است؟

کرباس به عنوان پارچه ای با بافت ساده و بادوام شناخته می شود که معمولا به خاطر مقاومت در آب بسیار خواهان دارد. کرباس در اصل یک ماده مفید برای تولید پارچه بادبانی و یک وسیله عالی برای مدیوم نقاشی به حساب می آید، اما در حاضر در کاربردهای دیگری همچون ساخت چادر، کفش های کژوال و کیف های باکلاس مورد استفاده قرار می گیرد. بیشتر کرباس موجود در بازار از الیاف پنبه ای تشکیل شده اند، اما به طور سنتی این پارچه با کنف و لینن ساخته می شود.

مشخصات فنی کرباس

کرباس دارای نخ ضخیم است که در الگوی بافت ساده به طور محکم بافته می شود. هر چند این پارچه به خاطر ضخامت و دوام پذیری که دارد شبیه دنیم است، اما دنیم حاوی بافت جناغی است. به دلیل ضخامت نخ کرباس، تراکم رشته های این نوع پارچه پایین است. بیشتر کرباس ها حاوی تراکم نخ بین 50 تا 100 هستند. البته تراکم نخ بالاتر در ازای بافت نرم تر، دوام پذیری این پارچه را قربانی می کند.
هر چند که در حال حاضر، پنبه محبوب ترین ماده برای ساخت کرباس است، اما هنوز هم تولید این پارچه با کنف و لینن امکان پذیر است. کرباس به طور طبیعی در برابر آب مقاوم است و شکل های معاصر کرباس صنعتی معمولا با پوششی از پلی وینیل کلراید (PVC) بر روی یک یا هر دو جانب آن مزین گردیده اند تا خاصیت عایق بودن آن در برابر آب بیشتر گردد.

تاریخچه کرباس

کرباس در اصل به عنوان مدیوم نقاشی (painting medium) در میان هنرمندان ونیزی دوره رنسانس مشهور بود. ونیز که مرکز رنسانس ایتالیا محسوب می شد، نقاشان را به دلیل رطوبت بالای محیط در خود جای داده بود تا در این شهر آبی به خلق کارهای هنری بر روی پنل های چوبی و دیوارها بپردازند.
پیش از آنکه کرباس به عنوان مدیوم نقاشی به محبوبیت دست پیدا کند، ماده اصلی برای ساخت پارچه بادبانی به حساب می آمد. با گذشت به زمان های خیلی قدیم به سختی می توان تعریف روشنی از کرباس به دست آورد؛ اما واقعیت این است که حتی ابتدایی ترین بادبان های مصر باستان هم به پارچه های بادبانی کرباس جدید بسیار شباهت داشته اند.
از آنجاییکه ونیز قبلا مرکز صنعت دریایی ایتالیا بود، لذا نقاشان دوره رنسانس برای استفاده مجدد از پارچه بادبانی کرباس جهت ایجاد هنر خودشان کمی مشکل داشتند. با این حال در آن دوران، کنف ماده اولیه برای تولید کرباس به شمار می رفت و برای زمان محدودی به عنوان محبوب ترین الیاف کرباس محسوب می شد.
در حقیقت مورخین بر این اعتقادند که کلمه canvas (به معنی کرباس) ریشه در لغت یونانی یا لاتین cannabis دارد. با بهبود تجارت پنبه هند در قرن هفدهم میلادی، تولید کنف اروپایی کاهش یافت، اما نام پارچه کرباس یادآور ریشه کنفی این منسوج است.

پارچه کرباس امروزی

با توجه به اینکه صفحه های چوبی با ترک خوردن و تاب برداشتن مواجه می شوند، نقاشان بر روی کرباس که مقاومت قابل توجهی بر روی زمان و عناصر دارد، سرمایه گذاری کردند؛ بنابراین کرباس در فاصله زمانی کوتاهی به محبوب ترین مدیوم نقاشی در سراسر اروپا بدل گردید. حتی مهم ترین نقاشی های اواخر دوره رنسانس نیز بر روی کرباس کشیده شده و کرباس تا به امروز یکی از رایج ترین مدیوم های نقاشی باقی مانده است.
در طول قرن ها، کرباس هیچگاه محبوبیتش را به عنوان ماده ساخت پارچه بادبانی از دست نداده است. هر چند که بادبان های مدرن گاهی اوقات از طریق الیاف مصنوعی تولید می شوند، اما کرباس پنبه ای و لیننی برای پارچه بادبانی هنوز هم انتخاب محبوبی هستند. کرباس به تدریج به دیگر کاربردهای محیط بیرون هم گسترش یافته است و در طول قرن ها به محبوب ترین ماده برای ساخت چادر و دیگر اشکال پنگاه های موقتی تبدیل شده است.
در برهه ای از زمان، کرباس به صحنه تولید اکسسوری های مد و پوشاک نیز وارد گردید. امروزه پیدا کردن کیف های شیک گران قیمت تولید شده با کرباس همانند لباس های بیرونی که برای آب و هوای سرد کاربرد دارند، رایج است. علیرغم فراوانی مواد مصنوعی در حال حاضر، باز هم بیشتر انواع کرباس استفاده شده در پوشاک، مبتنی بر پنبه هستند.

پارچه کرباس چگونه تولید می شود؟

فرآیند استفاده شده برای تولید پارچه کرباس با توجه به هدف به کار گیری پارچه متفاوت خواهد بود. پارچه کرباس به کار رفته برای نقاشی حاوی چندین فرآیند پس از تولید اضافی است. با وجود این واقعیت که تولید کنندگان منسوج می توانند کرباس را از طریق پنبه، لینن یا کنف نیز تولید نمایند، اما هر یک از این الیاف دارای ویژگی های مشابهی هستند؛ بنابراین فرآیند تولید اولیه استفاده شده برای تولید کرباس صرف نظر از الیاف انتخابی مشابه است.

1- تولید نخ

کرباس از نخ ضخیم غیرمعمولی تشکیل می شود و معمولا نیازی نیست که این نخ خیلی نرم باشد. به همین دلیل تولید کنندگان منسوج معمولا از بخش های زبر گیاهان پنبه، لینن و کنف برای تولید نخ کرباس استفاده می کنند. این نخ معمولا به جای شانه زده شدن، کارد می گردد؛ لذا نرمی یک فاکتور قابل اهمیت نیست.

2- بافتن

کرباس یک نوع پارچه ساده بافت است؛ یعنی از رشته های پودی تشکیل شده که به صورت متناوب در بالا و پایین رشته های تار قرار می گیرند. بعضی از انواع کرباس دارای بافت نزدیکی نسبت به نوع های دیگر هستند، اما هر نوع از کرباس حاوی بافتی به اندازه کافی نزدیک است تا پارچه حاصل را به صورت مات تحویل دهد.

3- مراحل تکمیلی نهایی

اگر کرباس بافته شده برای کاربردهای صنعتی بخواهد مورد استفاده قرار گیرد، یک لایه از PVC اغلب به صفحه بیرونی اضافه می گردد. با این حال این مرحله انتخابی است و همه شکل های طبیعی کرباس موجود حاوی PVC یا دیگر مواد شیمیایی مصنوعی نیستند.

اگر این پارچه به منظور نقاشی مورد نیاز باشد، تولید کنندگان منسوج باید کرباس را سفید کنند و یک لایه از زاموسقه به آن اضافه نمایند. کرباس استفاده شده برای بادبانی معمولا سفید نمی شود و شاید کرباس به کار رفته برای ساخت چادر، پوشاک و دیگر اهداف، رنگ آمیزی گردد.

4- فرآیندهای ایجاد کرباس مخصوص نقاشی

اگر کرباس برای نقاشی استفاده شود، باید قبل از اینکه زاموسقه به آن اعمال گردد در محدوده یک چارچوب چوبی کشیده شود. این فرآیند کشیدن اطمینان می دهد که یک کرباس کاملا شق و کشیده شکل می گیرد، و سطح نقاشی تخت خواهد بود. کشیدن کرباس مخصوص همچنین باعث می گردد تا رشته های پود و تار در کرباس یک شبکه کامل و بدون نقص را شکل دهند.

پارچه کرباس چه کاربردی دارد؟

در عصر مدرن، کرباس در ابتدا برای مواد نقاشی تولید می گردد. هر چند که بعضی از قایق های بادبانی هنوز از بادبان های کرباسی استفاده می کنند، اما دیگر این نوع قایق ها در این دوره و زمانه چندان محبوب نیستند و بسیاری از قایق های بادبانی جدید، بادبانی های کرباسی خودشان را با جایگزین های مصنوعی عوض کرده اند.

کرباس تا حدودی در دنیای لباس بیرونی نیز محبوب باقی مانده است. بسیاری از چادرهای معاصر حاوی مواد مصنوعی هستند، اما بعضی از علاقمندان کمپ زدن به مزایای چادرهای کرباس اصیل آگاهند. همچنین برخی از افراد طرفدار فضای بیرون اعتقاد دارند که چادرهای کرباس بهتر از جایگزین های مصنوعی عمل می کنند.

در صنعت پوشاک، کرباس در وهله نخست جهت تولید لباس بیرونی و پوشاک کاری مورد استفاده قرار می گیرد. مثلا دسته ای از برندهای محبوب برای ساخت کاپشن های کاری فصل زمستان از مزایای لایه های خارجی کرباس کمک می گیرند. این کاپشن ها مخصوصا در بخش های غربی آمریکا که با زمستان بسیار سرد اما عموما خشک مواجه اند، کاربرد دارند.

تنها کاربرد اصلی کرباس در های فشن (مد سطح بالا) به تولید کیف های دستی مربوط می شود. برخی از مطلوب ترین کیف های دستی جهان دارای ظاهر بیرونی کرباسی هستند؛ چون این ماده در برابر آب و پارگی مقاوم است، و این موضوع دوام پذیری مطلوبی برای آن فراهم می کند. طراحان در دنیای لباس کژوال گاهی اوقات از کرباس جهت تولید کفش استفاده می کنند که قابل توجه ترین کفش های کتانی باکیفیت از طریق این نوع ماده تولید می شوند.

پارچه کرباس در چه مناطقی از جهان تولید می گردد؟

پنبه محبوب ترین ماده برای تولید کرباس به شمار می آید و هند عنوان بزرگترین تولید کننده پنبه جهان را داراست. با این حال این کشور به اندازه همسایه خودش یعنی چین (برترین صادر کننده منسوجات در سطح جهان)، محصولات نساجی نهایی و تکمیل شده را تولید نمی کند.

هر چند که هند به احتمال زیاد منابع فراوانی از پنبه برای تولید پارچه کرباس دارد، اما کشاورزان پنبه هندی معمولا این محصولات زراعی خام را برای تولید به چین ارسال می کنند. با وجود اینکه بعضی از شکل های کرباس حاوی پنبه نیستند، اما چین بزرگترین تولید کننده لینن و الیاف کنف صنعتی در جهان است. اگر هر نوع پارچه کرباسی در اختیار دارید، به احتمال زیاد آن پارچه ساخت چین است.

قیمت پارچه کرباس به چه صورت است؟

کرباس لیننی و پنبه ای معمولا در میان شکل های پارچه طبیعی موجود در بازار، کمترین قیمت را دارند. زمانی کنف یکی از فراوان ترین و رایج ترین الیاف زراعی جهان بود، اما در حال حاضر کرباس تولیدی از طریق آن با قیمت زیادی مواجه است. قیمت ها برای کرباس به نوع فروشنده بستگی دارد.

چه تفاوتی بین انواع مختلف پارچه کرباس وجود دارد؟

چند نوع زیر مجموعه برای پارچه کرباس وجود دارد که هر کدام حاوی خواص منحصر به فردی هستند:

1- کرباس ساده و پهن

کرباس ساده و پهن، تراکم نخ بین 50 و 100 را دارد. این کرباس از الیاف زیر و عریض تشکیل شده که بافت نسبتا شلی دارند. این نوع از کرباس برای اهداف صنعتی بسیار مناسب است، چون در صورت پوشیده شدن بر روی پوست می تواند ساینده باشد.

2- کرباس داک (Duck)

داک نوعی کرباس است که نخ های نازک و بافت نزدیک تری به هم دارد. این نوع از کرباس حاوی بافت نرمتری است که این موضوع آن را برای تولید پوشاک و دیگر انواع محصولات پارچه ای که در معرض پوست قرار می گیرند، مناسب می کند. کرباس داک از کرباس ساده، نرم تر و نازکتر است، و خواص مقاومت در برابر آب پارچه اصلی خودش را به اشتراک می گذارد. این نوع کرباس ممکن است تراکم نخ 100 تا 150 داشته باشد.

3- کرباس پنبه ای

بیشتر پارچه کرباس موجود در بازار از الیاف پنبه ای تشکیل گردیده است. پنبه در مقایسه با لینن و کنف از کشش بیشتری برخوردار است، و در زمان لمس حالت نرمی و پرزداری بیشتری به افراد القاء می کند. با این حال دوام پذیری پنبه نسبت به لینن یا کنف کمتر است.

4- کرباس لیننی

سازندگان قایق های بادبانی در مصر باستان جهت تولید کرباس از لینن استفاده می کردند. هر چند این الیاف دیگر برای ساخت بادبان ها کارآیی ندارند، اما هنرمندان از کرباس لیننی به خاطر دوام پذیری سختش استقبال کرده اند. کرباس لیننی نسبت به کرباس پنبه ای شاید طول عمر بیشتری داشته باشد.

5- کرباس کنفی

کنف دوام پذیرترین ماده ای است که تولید کنندگان منسوج می توانند برای ساخت کرباس از آن استفاده نمایند. کنف همانند لینن، انعطاف ناپذیر و مقاوم در برابر آب است، اما این ماده مثل پنبه از نرمی برخوردار می باشد. محدودیت های نظارتی در حال حاضر استفاده از کنف را برای تولید کرباس محدود کرده است.

پارچه کرباس چه تأثیری بر روی محیط زیست دارد؟

از آنجاییکه کرباس در وهله نخست از مواد طبیعی ساخته می شود، لذا تولیدش بر روی محیط زیست تأثیر نسبتا اندکی به وجود می آورد. زاموسقه که به عنوان ماده تکمیلی نهایی به بوم نقاشی اضافه می شود، معمولا شامل مواد طبیعی و مصنوعی است. همچنین PVC یک ماده کاملا مصنوعی است که تأثیر قابل توجهی بر روی محیط زیست ایجاد می کند.

در طول تولید PVC، فتالات های (phthalates) سمی به محیط زیست محل تولید وارد می شوند و این پلاستیک در صورتیکه به صورت درست دفع نگردد می تواند دیوکسن آلوده محیط زیست را تولید کند. زاموسقه نیز به سهم خود یک نوع چسب مخصوص تولید شده از طریق پوست خرگوش یا یک جایگزین مصنوعی است که به ترتیب به دلایل اخلاقی و زیست محیطی نامطلوب تلقی می شود.

تولید لینن، پنبه و کنف در صورت درست انجام شدن برای محیط زیست آسیب خاصی ندارد. با این حال بیشتر کشاورزان محصولات زراعی از مواد شیمیایی سمی استفاده می کنند که به اکوسیستم های اطراف صدمه می زنند. برای مطمئن شدن از سازگاری کرباس با محیط زیست، بهتر است پارچه ارگانیک و بدون PVC انتخاب شود.

گواهینامه های موجود برای پارچه کرباس

گواهینامه خاصی برای پارچه کرباس وجود ندارد. با این حال الیاف ارگانیک و برخی الیاف بازیافتی واجد شرایط دریافت گواهینامه استاندارد جهانی منسوجات ارگانیک (GOTS) هستند، و چندین گواهینامه مشخص شاید برای پنبه، کنف و لینن وجود داشته باشد. هر چند که PVC به کار رفته در کرباس ممکن است بتواند مورد تأیید سازمان جهانی استاندارد (ISO) قرار گیرد، اما برای سازگاری بیشتر با محیط زیست بایستی محصولات کرباس بدون PVC انتخاب گردد.