کروناویروس علامت خطری برای صنعت مد

صنعت مد در طول تاریخ به واسطه روحیه ابتکاری و سازگاریش بر مشکلات عظیمی همچون جنگ و بیماری های واگیردار فائق آمده است. شنل (Chanel) که یکی از مشهورترین طراحان عرصه مد به شمار می آید، توانست از طریق خطوط تولید لباس معاصر خودش به بسیاری از نیازهای مصرف کنندگان پس از جنگ پاسخ دهد. در حال حاضر کووید- 19 (Covid-19) یک مشکل جهانی را به وجود آورده که به توجه فوری و درون نگری نیاز دارد.
در اولین روزهای همه گیری این بیماری، بعضی از دانشمندان آمریکایی و بریتانیایی عنوان کردند که کرونا منشاء طبیعی دارد و علل بروز آن را به جنگل زدایی گسترده، بهره برداری بیش از حد از محیط زیست و حیات وحش نسبت می دادند، در حالیکه بقیه نظرات متفاوتی داشتند. با این حال بعد از گذشت مدتی مشخص گردید که نه تنها انسان، بلکه حیوانات و گیاهان نیز تحت تأثیر این بیماری واگیردار قرار دارند و در کل طبیعت دستخوش تغییرات شده است. اینگونه وضعیت اسفناک، تقاضا برای تغییر الگو در هر بعد از سبک زندگی انسان و صنعت مد را اجتناب ناپذیر کرده است. جامعه مد همیشه از بحران ها به عنوان فرصت خلاقیت استفاده کرده و شاید بر چالش های پیش رو در چندین روش غلبه کند.

از تولید بیش از حد تا تولید و مصرف معقول

دنیایی که ما در آن زندگی می کنیم، سالانه تولید حدود 100 میلیارد لباس را به خود می بیند. حدود 40 درصد از لباس هایی که خریداری می کنیم، اصلا پوشیده نمی شوند. در حال حاضر، 20 درصد از آلودگی صنایع جهانی به وسیله ضایعات منسوجات که از بیش از 25 درصد از مواد شیمیایی تولید شده در سراسر جهان استفاده می کنند، به وجود می آید. این رقم نشان می دهد که اکنون زمان آن فرا رسیده است تا صنایع اصلی در مورد شیوه های تعمیر، بازیافت و طراحی مجدد محصولات مصرفی مجددا فکر نمایند. ساخت تی شرت ها و دنیم باکیفیت پایین، نه تنها دسته عظیمی از افراد معتاد به مد را ایجاد می کند، بلکه سبب تولید مقادیر زیادی از ضایعات نساجی نیز می گردد. صنعت مد باید بر تولید کالاهای باکیفیت بالا متمرکز شود، یعنی کالاها باید از محصولاتی که با توجه به فاکتورهای منسوخ به برنامه ریزی تولید آنها پرداخته می شود، طول عمر بیشتری داشته باشند تا موفقیت صنایع مد و سبک زندگی در همان روزهای اول محقق گردد. بنابراین چه جایگزینی وجود دارد؟ خرده فروشان می توانند با استفاده از ایده های جدید از این مرحله عبور کنند و با پرداخت هزینه برای به کار بردن کالاهای مد به حل بعضی از نیازهای مصرف کنندگان اقدام نمایند. کووید- 19 قبلا به مصرف کنندگان آموخته است تا به صورت آگاهانه رفتار کنند. سازمان FICCI در مجموعه مقالات اقتصاد دورانی سال 2018 پیش بینی کرده که این مسئله یک فرصت نیم تریلیون دلاری را ایجاد خواهد کرد. حتی استاد برجسته بازاریابی، آقای فیلیپ کاتلر (Philip Kotler) در مقاله خودش در رابطه با اقتصاد پس از کرونا در مورد مصرف بیش از حد و اقتصاد تحت هدایت رشد به بیان انتقاداتی پرداخته است. پس اکنون زمان پیاده سازی این موارد است.

تولیدات جهانی یا محلی

آسیب پذیری های شدید زنجیره تأمین مد جهانی به واسطه کووید- 19 مشخص گردیده است. وضعیت معیشت بسیاری از جمله کارگران صنعت پوشاک و نساجی با مشکل رو به رو شده است. تعطیلی دو ماهه صنایع، کارگران مهاجر را بیکار کرده و آنها را در معرض خطر قرار داد. آنها برای زنده ماندن مجبور شدند تا به شهر و دیار خودشان بازگردند. شغل های صنعتی در شهر نمی تواند برای آنها ایمنی، امنیت یا زندگی موقر را فراهم کند. احتمالا دانشی که به صورت سنتی و وراثتی به آنها منتقل شده، باعث می گردد تا آنها دوباره به خودشان متکی شوند. بسیاری از این کارگران در صورتیکه بتوانند در محل زندگی خودشان به شغل دست پیدا کنند، مایل به مهاجرت نیستند.
بنیاد نوآوری ملی (NIF) در تلاش است تا از نوآوری های برتر جهت توسعه و تجاری سازی اقتصاد محلی استفاده کند. مثلا اختراع دستگاه Laxmi Asu توسط نوجوان یکی از روستاهای ایالت آندرا پرادش (Andhra Pradesh) به شدت سختی بافت ساری (sari) را کاهش داده، و کارآیی و درآمد ناشی از آن را بیشتر کرده است. اینگونه راه حل های محلی می تواند جوامع روستایی را توانمند سازد و یک سیستم اقتصادی- اجتماعی قدرتمند به وجود آورد.
براساس اظهارنظر خانم الا بت (Ela Bhatt)، بنیانگذار بزرگترین سازمان غیررسمی جهان موسوم به SEWA، اگر مردم به خرید محصولات فشن در شعاع 200 کیلومتری خودشان بپردازند، می توانند به ایجاد مجدد یک زنجیره ارزشی مد محلی بسیار پایدار کمک کنند. این زنجیره می تواند به رشد اشتغال محلی، کاهش تولید کربن و ایجاد یک جامعه مسئولیت پذیر نسبت به حفظ و رشد این دستاوردها منجر شود. فراخوان اخیرا نخست وزیر هند (نارندرا مودی = Narendra Modi) در رابطه با طرح Atmanirbhar Bharat (این طرح عنوان می کند که ملت هند باید متکی به خود باشد) از این منظر قابل توجیه است.

تولید محصولات شیمیایی یا ارگانیک

تولید پنبه از آنجاییکه با استفاده از آفت کش ها و کودهای شیمیایی، کاهش آب های زیرزمینی، ناامنی غذایی و بدهی هایی که منجر به تنگدستی و خودکشی کشاورزان می شود، همراه است یک نقطه سیاه در زنجیره ارزشی مد به شمار می آید. بنابراین مدیر عامل شرکت پاتاگونیا (Patagonia)، یعنی خانم روز مارکاریو (Rose Marcario) عنوان کرده است که این شرکت از نوعی کشاورزی صنعتی که عمل آوری محصول را به عنوان یک استراتژی جایگزین جهت کاهش و به پایان رساندن بحران های اقلیمی در نظر بگیرد، حمایت می کند. با بازسازی مجدد مواد ارگانیک خاک، بازیابی تنوع زیستی خاک و متوقف کردن انتشار کربن می توان روند تغییرات اقلیمی را معکوس کرد. شرکت پاتاگونیا در این زمینه به شدت سرمایه گذاری کرده و اکنون به عنوان یک مدل موفق مورد تحسین جهان قرار گرفته است.

جریان اصلی یا زیر سئوال بردن وضعیت موجود

در دنیای مد، بحث و گفتگو در مورد جایگزین های فشن از قبل آغاز شده است. زیر سئوال بردن وضعیت موجود و مخالفت با فلسفه مد جدیدا به حالتی نرمال در بین افراد دانشگاهی تبدیل گردیده است. کیت فلچر (Kate Fletcher)، استاد کالج مد لندن، پیشگام این مکتب فکری است. او بیشتر بر حفظ زمین عقیده دارد و رشد اقتصادی را چندان مهم ارزیابی نمی کند. خانم فلچر به مفهوم تجربه فشن بیش از مصرف معتقد است و عنوان می کند که تمرکز باید از تولید بیش از حد مد، خرید و فروش تغییر کند تا به یک زنجیره ارزشی مد شفاف و سالم بدل گردد.
برندهای مشهور مد در هند از مدت ها قبل از سیستم اندازه گیری اروپا یا ایالات متحده جهت تولید پوشاک آماده برای پوشیدن برای مصرف کنندگان هندی استفاده کرده اند. سازمان فناوری مد ملی (NIFT)، مؤسسه پیشگام مد هند پیشنهاد کرده تا اندازه مخصوص افراد هندی تحت عنوان پروژه اندازه هند (Size India) برای شهروندان محلی توسعه داده شود. این سازمان قصد دارد تا یک سیستم پیش بینی مد مخصوص کشور را ایجاد نماید تا تنوع در گرایشات را در خود کشور در بر گیرد. اینگونه نوآوری ها، پتانسیل تقویت سطح اجتماعی و ملی بازار و اقتصاد را خواهد داشت.
اینگونه الگوهای جدید دانش و فناوری می توانند سبب حفظ محیط زیست گردند. مشارکت و پیاده سازی طرح های منحصر به فردی مانند کشاورزی زیست سازگار (permaculture)، سیستم طراحی مبتنی بر طبیعت، ایجاد جوامع سرسخت، توسعه اقتصاد محلی، ترویج مصرف محلی و استفاده از محصولات دستباف منحصر به فرد و توسعه داده شده به صورت محلی می تواند یک رویکرد چند قطبی را برای سیستم مد موجود فراهم کند. در مجموع اینگونه به نظر می رسد که دوران پس از کرونا با دنیایی از مسائل جدید و متفاوت سر و کار خواهیم داشت. صنعت مد به اتخاذ اینگونه تغییرات برای رشد و پیشرفت خودش نیازمند خواهد بود.