الیاف پشمی

پشم، اصطلاح متداول استفاده شده برای الیاف نرم و فرخورده که عمدتا از پشم گوسفند اهلی به دست می آیند و به طور گسترده ای در تولیدات نساجی مورد استفاده قرار می گیرند، است. پشم ممکن است اساسا با توجه به مقیاس طبیعی که سطح بیرونی هر گونه الیافی را پوشش می دهد از مو جدا شود.
درجات مختلف پشم، بیشمار، بسیار کوچک و نازک هستند و فقط در پایه به هم متصل می شوند. بنابراین این الیاف تحت فشار در هم بافته می شوند (مثل نمد). تعداد درجات مختلف بستگی به ظرافت و میزان فر الیاف دارد. پشم به دلیل خاصیت مجعد بودن یا فرخوردگی، خاصیت ارتجاعی قابل توجهی دارد. پارچه های پشمی ظریف به دلیل خاصیت ارتجاعی، استحکام کششی بالا و خاصیت کشسانی پشم، بهتر از سایر پارچه های ساخته شده از سایر الیاف طبیعی شکل خود را حفظ می کنند. دیگر خصوصیات پشم که آن را به خصوص برای لباس مطلوب می کند، سبک بودن، توانایی جذب رطوبت و خاصیت حفظ گرمای آن است.

تولید پشم با چندین مفهوم اصلی آغاز می شود. قطر الیاف، طول الیاف، مقدار مواد گیاهی و سایر مواد خارجی موجود در پشم گوسفند بر کیفیت پشم تاثیر می گذارند. قطر الیاف براساس نژادهای گوسفند متفاوت است و برای مشخص کردن نوع استفاده از پشم از این ویژگی استفاده می شود. پشم ساخته شده از الیافی با قطر کوچکتر یا پشم نازک برای تولید پوشاک استفاده می شوند، در حالی که پشم ساخته شده از الیافی با قطر بزرگتر یا پشم ضخیم برای تولید فرش و قالیچه مورد استفاده قرار می گیرند. در زیر جزئیات بیشتری در مورد تولید پشم و کیفیت پشم ارائه شده است.

پشم گوسفندی

پشم لایه ضخیمی از گوسفند است که به عنوان مهم ترین الیاف حیوانی مورد استفاده در منسوجات شناخته می شود. به نظر می رسد که اولین الیاف تنیده شده و بافته شده  در پارچه ها، پشم بوده اند. پشم متعلق به خانواده پروتئین ها و کراتین ها است که شامل مو و انواع دیگر بافت های محافظتی حیوانات، مانند شاخ، ناخن، پرها، منقار و لایه های بیرونی پوست نیز می شوند. اهمیت نسبی پشم به عنوان یک الیاف نساجی در دهه های گذشته با افزایش استفاده از الیاف مصنوعی برای محصولات نساجی کاهش  یافته است.
ویژگی های اصلی انواع پشم تمیز، قطر متوسط است که برحسب میکرومتر اندازه گیری می شود (که میکرون نامیده می شود) و طول متوسط آن براساس میلی متر اندازه گیری می گردد. اصولاً تمام این پشم با قطر ظریف توسط گوسفند مارینو یا مارینو از نژادهای مختلف تولید می شود. بیش از ۷۵ درصد از گوسفندان استرالیا (بزرگ ترین تولید کننده پشم جهان)، گوسفندان مارینو هستند که در کشورهایی مانند آفریقای جنوبی، آرژانتین و اتحاد جماهیر شوروی سابق نیز پرورش یافته اند. نرمی، ظرافت و سبکی پارچه در درجه اول با قطر الیاف تعیین می شود، بنابراین قیمت به قطر متوسط بسیار حساس است.
گوسفند مرینوس نوعی نژاد گوسفندی با تاثیر اقتصادی بالا است که به دلیل پشم آن بسیار با ارزش است. پشم گوسفند مرینوس به عنوان بهترین و نرمترین پشم گوسفندی قلمداد می شود.

در زیر نژادهای متداول گوسفند مرینوس آورده شده است:

• نژاد گوسفندی برولا مرینو (Booroola Merino)
• نژاد گوسفندی دلینا مرینو (Delaine Merino)
• نژاد گوسفندی فونتل مرینو (Fonthill Merino)
• نژاد گوسفندی موتون مرینوی آلمانی (Mutton Merino)
• نژادهای گوسفندی مرینوی پشم متوسط (Medium-Wool Merino)
• نژاد گوسفندی مرینولاندسچاف (Merinolandschaf)
• نژاد گوسفندی پل مرینو (Poll Merino)
• نژاد گوسفندی مرینوی آفریقای جنوبی (South African Merino)
• نژاد گوسفندی موتون مرینوی آفریقای جنوبی (South African Mutton Merino)
• نژاد گوسفندی مرینو با پشم های مستحکم (Strong Wool Merino)

پشم خام گوسفند حاوی ترکیبات دیگری است که می توان آلاینده های آن را از طریق پردازشگرهای پشمی در نظر گرفت. آلاینده ها می توانند با توجه به نژاد، تغذیه، محیط زیست و موقعیت پشم گوسفندان متفاوت باشند. آلاینده های اصلی شامل کسری از حلال در محلول (روغن پشم)؛ مواد پروتئینی؛ کسری از محلول در آب (عمدتاً نمک های حاصل از تعرق که عرق خشک شده روی پشم گوسفند یا suint نامیده می شوند)؛ خاک و مواد گیاهی (برای مثال، خار و بذر از چراگاه ها) می شوند.
گوسفندها اولین حیواناتی بودند که بیش از 8000 سال پیش اهلی شده اند. گوسفندها همواره در کنار انسان ها در حال حرکت بوده اند، زیرا به آسانی می توان آنها را به صورت گله ای جمع کرد، همچنین آنها توانسته اند نیازهای اساسی انسان ها مانند خوراک، پوشاک و سرپناه را تأمین کنند. شکارچیان اوایل عصر حجر از پشم گوسفندی به عنوان تونیک یا لباس بدون آستین استفاده می کردند، دقیقا همان طور که پشم پشت حیوانات را می پوشاند. اولین بافندگان از نی، نخ یا علف برای درست کردن سبد و توری استفاده می کرده اند. در دوران نوسنگی، دستگاه بافندگی ساده ای اختراع شد و هنر بافندگی رونق پیدا کرد.
در اوایل قرن چهارم قبل از میلاد، پوشاک پشمی مورد استفاده قرار گرفت، در واقع بابل به معنی «سرزمین پشم» است. هزار و پانصد سال بعد، ملت های مشرق زمین، تجارت پشم را آغاز کردند و بدین ترتیب پشم به یکی از اقلام اولیه تجارت بین المللی تبدیل شد.

خصوصیات الیاف پشم

بازده پشم

چون پشم از گوسفند تهیه می شود به آن پشم خام چرب نیز می گویند. این وجه تسمیه به این دلیل است که لانولین موجود در پشم به آن ظاهر و حسی روغنی می بخشد. پشم همچنین حاوی مواد گیاهی، خاک و سایر ناخالصی ها است. به منظور پاک شدن از چربی ها، خاک و سایر ناخالصی ها از پشم، از فرآیند پشم شویی و به منظور پاک شدن پشم از اجسام گیاهی، از فرآیند کربونیزاسیون استفاده می شود. تفاوت بین وزن پشم خام چرب به وزن پشم تمیز به عنوان بازده پشم شناخته می شود. به طور کلی، پشم های حیوانی ظریف نسبت به پشم های حیوانی متوسط و ضخیم، بازده کمتری دارند. بخش اعظم آن نیز به مقدار چربی موجود در پشم بستگی دارد. معمولا بازده مورد انتظار بین 45% تا 70% است.

قطر الیاف

قطر الیاف احتمالا مهمترین عامل برای تعیین کیفیت پشم و ارزش آن است. با افزایش قطر الیاف، نحوه استفاده از پشم نیز تغییر می کند. الیاف حاوی قطر بزرگ تر، کارآیی خوبی در فرآیند نمدمالی ندارند، اما به دلیل اینکه آنها محکم تر هستند و کمتر احتمال دارد در طول کاردینگ و فرآیند شانه زنی از هم باز شوند، لذا برای تولید فرش و قالیچه بسیار مناسب هستند. الیاف با قطر کوچک تر یا پشم نازک برای تولید پوشاک و منسوجات مناسب می باشند.
از قطر الیاف برای تعیین درجه پشم استفاده می شود. درجه بندی سیستم آمریکایی براساس ارزیابی ظاهری الیاف پشمی انجام می گیرد. درجه بندی در این سیستم بر پایه نژادهای مختلف گوسفندی است. پایه اصلی درجه بندی براساس پشم گوسفند مرینوس است و پشم سایر نژادها براساس درصدی از پشم مرینوس طبقه بندی می شود. درجات پشم های مختلف با استفاده از سیستم آمریکایی درجه بندی بر اساس نژاد و سیستم درجه بندی استاندارد ASTM (انجمن مواد و آزمون آمریکا) نشان داده می شود. عدد مربوط به درجه ASTM، به تعداد نخ هایی به طول 560 یارد در یک پوند وزن مربوط می شود که می توانند از بالا به هم تنیده شوند (پشم تمیز).
موج و فر یکی دیگر از خصوصیات پشم است که با قطر الیاف ارتباط دارد. فر در واقع میزان پیچ و تاب پشم است. پشم های با فر زیاد که یکنواخت هستند، به طور معمول کیفیت بالاتری دارند. با این حال پشم با فر خیلی زیاد می تواند مانند پشم با فر خیلی کم در فرآوری مشکل ایجاد کند. پشم های با فر خیلی کم در فرآیند پشم شویی بیشتر در هم می روند و حالت نمدی پیدا می کنند، در حالی که پشم های با فر زیاد بیشتر ممکن است در فرآیند شانه زنی و کاردینگ به هم گره بخورند و حالت گلوله ای پیدا کنند.

مواد گیاهی

مواد گیاهی موجود در پشم بیشتر شامل ذرات علوفه و همچنین ذرات خاردار گیاهی، بذرها، شاخه های کوچک، برگ ها و علف ها می شوند. مواد گیاهی طی فرآیندی به نام پشم شویی از پشم گوسفند جدا می گردند. معمولا در پشم وجود مقدار مشخصی از مواد گیاهی مورد انتظار است. با این حال اگر مقدار مواد گیاهی موجود در پشم از یک حدی بیشتر باشد، به عنوان یک نقص قلمداد شده و باعث کاهش قیمت پشم می شود.
چندین روش برای به حداقل رساندن مقدار مواد گیاهی موجود در پشم وجود دارد که از جمله آنها می توان به برداشتن پشم شکم گوسفند، برداشتن پشم روی سر و اطراف سرین گوسفندان و برداشتن تکه های کود یا گندله های پشم اشاره کرد. تغذیه دقیق گوسفندان برای جلوگیری از آلودگی نیز می تواند مقدار مواد گیاهی مزاحم موجود در پشم را کاهش دهد.

رنگ الیاف

اگر قرار نیست الیاف رنگ شوند و اگر قرار است به رنگ روشن درآیند، سفیدی پشم بسیار مهم خواهد بود. برای جدا کردن قسمت های پشت گوسفند که زرد و کثیف و آغشته به فضله و ادرار هستند، باید پشم های نرم و ظریف گوسفندی که از گوسفندان تهیه می شوند، دورگیری گردند. تولیدکنندگانی که مایل به تهیه یک پشم بسیار مرغوب هستند، گوسفندان خود را در تمام طول سال در یک جای سرپوشیده نگهداری می کنند تا از آلودگی و تغییر رنگ پشم جلوگیری کنند. وجود الیاف رنگی در پشم به دلیل محدود کردن کاربردهای پشم بر قیمت آن تاثیر می گذارد. این الیاف رنگی ممکن است از خود گوسفند یا الیاف تیره تر پشم، مانند پشم کله، شکم یا پاهای گوسفند تشکیل شود. الیاف رنگی ممکن است شامل پشم های رنگ شده نیز باشند. پشم های رنگی که به صورت طبیعی از پشم گوسفندهای رنگی به دست می آیند، معمولا برای افرادی که به صورت دستی کار بافت یا ریسندگی را انجام می دهند، یک بازار تخصصی ایجاد می کنند. این پشم ها که در بازارهای اصلی فروخته می شوند به دلیل استفاده محدود در فرآیند رنگرزی دچار افت قیمتی می شوند.

طول و مقاومت الیاف

طول استیپل یا الیاف بر نحوه استفاده از پشم تأثیر می گذارد. الیاف بسیار کوتاه در فرآیند نمدمالی مورد استفاده قرار می گیرند. طول استیپل به سه دسته تقسیم می شود: استیپل (الیاف کوتاه)، پشم شانه فرانسوی و پشم مناسب بافت پارچه. طول الیاف پشمی تاثیر مستقیمی در سرعت ریسندگی، شماره نخ و کیفیت نخ دارد.

اندازه و شکل الیاف

پشم گوسفند به شکل الیاف چین دار دارای قطر ۱۶ تا ۴۰ میکرومتری است و طول کلی آن به ۳۵ تا ۳۵۰ میلیمتر می رسد. پشم معمولاً توسط پشم چینی سالانه برداشت می شود. بنابراین طول الیاف عمدتاً با نرخ رشد تعیین می شود که به نوبه خود هم به عوامل ژنتیکی و هم محیطی بستگی دارد.
الیاف پشم مارینو به طور معمول ۵۰ تا ۱۲۵ میلیمتر طول دارند. آن ها دارای چین و چروک (انحنای) نامنظم هستند و الیاف ریز آنها عموماً میزان رشد پایین تر و چین بیشتری را نشان می دهند. سطح الیاف به عنوان نتیجه ای از لایه خارجی با هم پوشانی سلول های پوست شکل می گیرد. تاکنون مهم ترین بعد، قطر الیاف بوده است.
الیاف پشم طیف وسیعی از قطر را نشان می دهند که مانند طول الیاف به ژنتیک و هم محیط زندگی بستگی دارد. الیاف های درشت پشم (حدود ۲۵ تا ۷۰ میکرومتر) در فرش ها استفاده می شوند، در حالی که الیاف ریز پشم مارینو (۱۰ تا ۲۵ میکرو متر) به دلیل نرمی در پوشاک مورد استفاده قرار می گیرند.

جذب آب

پشم یک الیاف آبدوست (جاذب رطوبت) است که می تواند مقدار زیادی آب را با تغییر رطوبت نسبی اطراف الیاف، جذب و دفع کند. در نساجی معمولا میزان آب جذب شده به عنوان درصدی از وزن خشک بیان می شود. این موضوع به بازیابی ارتباط دارد و با مقدار آب متفاوت است، یعنی جرم آب موجود در الیاف به عنوان درصدی از کل جرم الیاف به همراه جرم آب بیان شده است. هیسترزیس یا پسماند بیان شده در خط هم دمای جذب آب پشم نیز مشاهده می شود. بیشترین میزان رطوبت نسبی در دفع نسبت به جذب، 2 درصد بیشتر است. چربی اشباع شده پشم حدود 33 درصد است که از سایر الیاف بیشتر می باشد.
وقتی که پشم آب را جذب می کند، گرما آزاد می شود. این کار با کمک به بافر (محافظ یا تنظیم کننده) پوشنده لباس در برابر تغییرات ناگهانی محیط، راحتی را افزایش می دهد. همچنین جذب آب توسط پشم منجر به بهبودهای دیگری در راحتی، هنگام استفاده از لباس می شود. در یک رطوبت نسبی مشخص، جذب آب پشم و پوست مشابه است. به همین دلیل لباس های پشمی به عنوان یک بافر عالی در طول فعالیت فیزیکی عمل می کنند که با انتقال عرق از روی پوست نتیجتاً مقدار رطوبت خود را نزدیک به سطح رفاه و راحتی نگه می دارند. یک محصول جدید پشمی که برای لباس  ورزشی  فعال (SportWool TM) طراحی شده  است از خواص تنظیم کننده رطوبتی پشم استفاده می کند.

خصوصیات حرارتی

در طول رنگ آمیزی و اتمام کار پشم، هیچ ذوبی از الیاف رخ نمی دهد. با این وجود هنگام پردازش مخلوط هایی از پشم و الیاف مصنوعی که به دمای بیشتری نیاز دارند، باید با احتیاط عمل کرد.

خواص کششی

خواص کششی پشم کاملاً متغیر هستند، اما الیاف منحصربه فرد به طور معمول در 65% RH و 208 درجه سانتیگراد، سفتی (سختی) برابر با N/ktex 110 تا 140 (140 تا 180 MPa) دارند، همچنین ازدیاد طول آنها برابر با 30 تا 40 درصد و مدول اولیه آنها برابر باN/Ktex  3000 تا2100 (7/2 تا 9/3 GPa) است.

پشم های گره خورده یا پشم های نمدی

گاهی اوقات ممکن است الیاف پشمی به هم فشرده شوند و حالتی نمدی پیدا کنند. این حالت زمانی پیش می آید که الیاف ریز، فر و موج کمی داشته باشند. پشم های گره خورده یا پشم های نمدی جز الیاف با کیفیت پایین در نظر گرفته می شوند، زیرا ضایعاتی هستند که در فرآیند کاردینگ به دلیل شکسته شدن الیاف در هنگام ریش ریش شدن آنها تولید می شوند. پشم های گوسفندی ریز و نازک که دارای فر و موج کمی هستند باید دستچین شوند.

از الیاف تا پارچه

هر سال یکبار گوسفندان می توانند کت های خود را از تن خارج کرده و به ما بدهند. پشم گوسفندان با قیچی هایی مشابه قیچی آرایشگرهای زنانه برداشته می شود. این روش چیده شدن پشم به گوسفندان آسیب نمی رساند. پشم در مدت 5 دقیقه به صورت یک تکه چیده می شود که پشم گوسفندی نامیده می شود. سپس پشم کاملا پیچده می شود و بسته می گردد تا برای کیسه کردن آماده شود. معمولا پشم چینی بین ماه های فوریه و ژوئن درست قبل از بره زایی انجام می شود. بیشتر پشم چین ها از این مزرعه به آن مزرعه می روند. یک پشم چین خوب می تواند روزانه پشم 80 تا 125 راس گوسفند را بچیند. یک فرد متخصص بسیار ماهر می تواند روزانه تا 225 راس گوسفند را پشم چینی کند.
پشم گوسفندان پیچیده و جمع می شود، سپس گره زده و بسته می گردد و در داخل گونی ها بسته بندی می شود. در هر کدام از این گونی ها، معمولا بین 20 تا 35 قطعه پشم گوسفند (هر کدام بین 4 تا 12 پوند وزن دارند) جا می گیرد، هر گونی پر شده از پشم به طور متوسط بین 200 تا 400 پوند وزن دارد. فرآوری پشم از این مرحله به بعد آغاز می شود.
با حرکت دادن پشم به آرامی به وسیله چنگگ داخل یک سری حوضچه که پر از محلول آب و صابون با دمای حدودا 140 درجه فارنهایت است، پشم شسته می شود. در خلال فرآیند شستشو، پشم فرآوری شده 30 تا 70 درصد از وزن خود را به دلیل جدا شدن چربی طبیعی (لانولین) و خاک از دست می دهد. پس از شستشو، پشم از میان یک سری غلتک های فشاری عبور داده می شود و در انتها خشک می گردد. محصول فرعی این فرآیند که لانولین تصفیه شده است در کرم های دست و صورت، صابون ها و سایر پمادها مورد استفاده قرار می گیرد.
پشم را می توان در مراحل مختلف فرآوری رنگ کرد. اگر پشم بعد از مرحله شستشو رنگ شود، به آن کلاف پشم رنگ شده گفته می شود. اگر پشم پس از مرحله ریسندگی رنگ شود، به نام پشم نخی رنگ شده شناخته می شود. اگر پشم پس از مرحله بافندگی یا بافت رنگ شود به آن پارچه یا بافت رنگ شده گفته می شود. از آنجایی که الیاف پشم متخلخل هستند، لذا رنگ مستقیما جذب هسته آن می شود و رنگ های زنده و با دوامی را ایجاد می کند.
کاردینگ: الیاف پشمی مخلوط در عملیات کاردینگ، اجسام گیاهی را از پشم جدا کرده و الیاف را مرتب و صاف می کنند تا همگی در یک جهت قرار گیرند. این کار با عبور پشم از میان یک سیستم غلتکی که با دندانه های سیمی پوشانده شده و الیاف را به شکل تار عنکبوتی نازک در می آورد، صورت می گیرد. اگر قرار باشد الیاف پشمی تبدیل به پارچه شوند، الیاف تار عنکبوتی تبدیل به رشته هایی شده و به آرامی با هم مالش داده می شوند تا در انتها به شکل «نیمتاب» یا «فتیله» در آیند.
ریسندگی: در این مرحله رشته های نیمتاب با عبور از غلتک های کوچک تابانده می شوند که نتیجه آن استحکام و اندازه نخ است. تفاوت در اندازه، میزان تاباندن و چندلا کردن نخ در پارچه های پشمی، بافت های متفاوتی را ایجاد می کند که بخشی از طراحی پارچه محسوب می شود.

پارچه های پشمی به وسیله ماشین های بافتنی و با هم درآمیختن حداقل دو مجموعه نخ در زوایای مناسب تولید می شوند؛ به عبارت دیگر، عملیات بافندگی مستلزم به هم پیچیدن دو رشته نخ پیوسته که در جهات مختلف هستند (یکی از رشته ها در جهت بالا و پایین و دیگری در جهت عرضی قرار دارد)، می باشد. نخ طولی (در جهت بالا و پایین)، تار نامیده می شود. نخی که در هنگام کار ماشین بافندگی به صورت عرضی قرار می گیرد پود یا پرکننده نام دارد. وقتی نخ تار از داخل ماشین بافندگی عبور می کند، توسط یک روزنه سیمی کشیده شده و به سمت بالا و پایین حرکت می کند. برای تشکیل پارچه بافته شده، نخ پود از بین فواصل ایجاد شده در تار کشیده می شود.
از آنجا که پارچه توسط ماشین بافتنی تولید می شود، لذا بافتی شل و گشاد دارد. پرداخت پارچه و نمدی کردن سطح پارچه پشمی با استفاده از رطوبت، گرما و سایش باعث منقبض شدن مواد و در نتیجه فشرده شدن و سفت شدن بافت می شود. سپس می توان پارچه را با استفاده از فرآیند برس زنی فلزی پرزدار کرد یا پرزگیری نمود تا ظاهری صاف و یکنواخت داشته باشد. همچنین می توان از مواد شیمیایی مختلف برای پابید کردن، مقاومت پارچه در برابر لکه دار شدن و قابلیت شستشو استفاده کرد.

فرآیندهای مختلف در صنعت پشم

محصولات فرعی: فرآورده هایی هستند که علاوه بر محصولات اصلی تولید می شوند. در مورد گوسفند، پشم و گوشت محصولات اصلی هستند. سایر محصولاتی که از گوسفند به دست می آیند، شامل لانولین مورد استفاده در وسایل آرایشی؛ چرم و پوست به کار رفته در محصولات چرمی؛ ژلاتین مورد استفاده در فیلم های عکاسی؛ چربی حیوانی مورد استفاده در صابون، چسب های مخصوص و داروهای خاص هستند که تنها تعدادی از کاربردهای متنوع این فرآورده ها می باشند.

کاردینگ: مخلوط کردن، صاف و یکدست کردن الیاف

رنگ آمیزی: برای انتقال رنگ به الیاف

پشم گوسفندی: پشم یا پوششی که سطح بدن گوسفند را می پوشاند.

 نمد مالی کردن: استفاده از گرما، رطوبت و سایش روی پارچه پشمی باعث می شود تا بافت پارچه سفت شود.

آّب رفتگی منسوجات پشمی

دو مکانیسم آّب رفتگی پارچه برای پشم، یعنی آب رفتگی ناشی از رهایی تنش و جمع شدگی نمدی (در اثر خواص فیزیکی پشم) مشاهده می شود. آب رفتگی ناشی از رهایی تنش زمانی اتفاق می افتد که پارچه یا نخ ساخته شده از هر الیاف نساجی برای اولین بار در آب غوطه ور شود. این حالت در اثر آزادسازی کشش های موقتی تنظیم در طول عملیات پردازش قبلی، مانند نخ ریسی، بافندگی و تکمیل پارچه حاصل می شود. آب رفتگی ناشی از رهایی تنش همچنین هنگامی اتفاق می افتد که یک لباس یا پارچه بافتنی پس از خشک شدن در حالتی که در وضعیت کشیدگی قرار دارد، در آب غوطه ور شود (مثل روش خشک کردن لباس با آویزان کردن آن).
مقاومت در برابر آب رفتگی به جلوگیری از جمع شدگی نمدی کمک می کند، در حالی که به حداقل رساندن آب رفتگی ناشی از رهایی تنش به کنترل دقیق در هنگام تکمیل پارچه نیاز دارد. نمدی کردن الیاف شل منجر به بهم گره خوردن الیاف به صورت نپ می شود، در حالی که در پارچه ها، انتقال الیاف در داخل و در بین نخ باعث کاهش سطح پارچه می شود، یعنی آب رفتگی رخ می دهد.
اصطلاح مقاومت در برابر آب رفتگی به عبارت ضد آب رفتگی (مقاومت نسبت به جمع شدگی) ترجیح داده شده است، با این وجود در سال های اخیر، تاکید بر عبارت های مرتبط با عملکرد، مانند قابل شستشو با دست و قابل شستشو با ماشین تغییر کرده  است. گرایش اخیر، استفاده از اصطلاح “مراقبت آسان” است که برای لباس بافتنی، به معنی مقاومت در برابر جمع شدگی نمدی تحت شرایط سخت از جمله خشک کردن در خشک کن است. این اصطلاح شامل ارزیابی ظاهر پارچه پس از آزمایش نیز است. برای پوشاک بافتنی، این ارزیابی شامل حفظ چین  یا تا خوردگی و اجرای خشک کردن به صورت صاف است.

الیاف حیوانی مشابه

• الپاکا: الپاکا یکی از گونه های بومی شتر اهلی در آمریکای جنوبی است که از نسل شترهای ویکونیا است.
• لاما: لاما گونه ای دیگر از شتر اهلی در آمریکایی جنوبی است که از نسل شترهای گواناکو است.
• ویکونیا: ویکونیا کوچک تر از دو شتر وحشی آمریکای جنوبی است و الیاف پشمی آن نه تنها به دلیل ویژگی های نساجی، بلکه به دلیل کمیاب بودن و ارتباط آن با محیط ها و فرهنگ های خارجی بسیار ارزشمند و “خاص” است.
• گواناکو: گواناکو بزرگترین گونه شتر وحشی در بین دو گونه شتر وحشی آمریکای جنوبی است و جمعیت آن بسیار بیشتر از جمعیت ویکونا است.
• موهر: از طریق بزهای آنگورا در شمال غربی پاتاگونیای آرژانتین، می توان پارچه موهری با کیفیت رقابتی تولید کرد.

داستان گوسفند

پشم یک نوع از الیاف طبیعی است که از گوسفند چیده می شود. پشم یک منبع تجدیدپذیر است، زیرا هر ساله رشد می کند. نژادهای مختلف گوسفند دارای انواع مختلف پشم هستند. بیشتر پشم ها به رنگ سفید هستند، اما بعضی از گوسفندها پشم سیاه، خاکستری یا قهوه ای نیز دارند. این گوسفندان را گوسفندهای با رنگ طبیعی می نامند. انواع مختلفی از گوسفندان با رنگ طبیعی وجود دارد.
پشم گوسفندان می تواند به صورت نازک، متوسط یا ضخیم رشد کند. از پشم های نازک اغلب برای تهیه پوشاک و لباس استفاده می شود. پشم های متوسط معمولا برای تهیه پتو مورد استفاده قرار می گیرند. پشم های ضخیم معمولا برای تولید فرش استفاده می شوند. پشم رنگی گوسفندان معمولا به دلیل رنگی که دارد، در تهیه نخ و اقلام مخصوص به کار می رود. اقلام زیادی از جمله ژاکت های بافتنی، کلاه، دستکش و روسری نیز از پشم ساخته می شوند.
بیش از 8000 سال پیش مردم گوسفندان را اهلی کردند. گوسفندها اولین حیواناتی بودند که توسط انسان ها به شکل گله ای جمع شدند. گوسفندها به تهیه غذا، لباس و سرپناه مردم کمک می کردند. انسان ها زمانی که از یک مکان به مکان دیگر حرکت می کردند گوسفندان را به شکل گله ای و به راحتی به دنبال خود می کشاندند. خرید و فروش پارچه پشمی برای بسیاری از مناطق حائز اهمیت بود. در اوایل قرن چهارم قبل از میلاد، پوشاک پشمی مورد استفاده قرار گرفت و بابل به معنی «سرزمین پشم» بود. امروزه در جهان بیش از یک میلیارد گوسفند در 200 نژاد مختلف وجود دارد.
بیش از 35 نوع نژاد مختلف گوسفند در ایالات متحده وجود دارد، در حالیکه امروزه بیش از 200 نوع نژاد مختلف گوسفند در جهان موجود هستند. همه این نژادهای مختلف گوسفند را می توان به دو گروه اصلی تقسیم کرد: نژادهای گوشتی و نژادهای پشمی. بیشتر اوقات نژادهای گوشتی دارای چهره های سیاه و نژادهای پشمی دارای چهره های سفید هستند. نژادهای گوشتی در درجه اول برای تولید مواد غذایی پرورش می یابند و نژادهای پشمی در ابتدا برای تولید الیاف مورد استفاده قرار می گیرند. هر دو نوع گوسفند هم مواد غذایی و هم الیاف را تولید می کنند.

بیشتر بره ها در بهار متولد می شوند. گوسفندهای ماده می توانند یک، دو یا سه بره به دنیا بیاورند. بعضی از گوسفندهای ماده به صورت همزمان پنج بره به دنیا آورده اند! بره ها هنگام تولد بین هفت تا پانزده پوند وزن دارند. بره ها خیلی زود بعد از به دنیا آمدن می توانند روی پاهای خودشان بایستند. گوسفندان مادر آنها را تمیز می کنند. بره ها شیر مادر خود را می خورند، رشد کرده و قوی می شوند. بره ها خیلی زود مثل مادرشان علف و یونجه می خورند. بره ها تا پنج سالگی در کنار مادر خود می مانند.
گوسفندان در بیشتر قسمت های بدن خود پشم های کرکی نرمی دارند. پشم آنها را گرم و خشک نگه می دارد. پشم گوسفندان باید سالی یکبار قیچی شود. به این کار پشم چینی گفته می شود. پشم بدن گوسفندان هر سال دوباره از نو رشد می کند. پشم چینی به گوسفندان آسیبی نمی رساند. پشم چینی بیشتر در فصل بهار انجام می گیرد. به این ترتیب یک گوسفند مجبور نیست تمام تابستان کت پشمی بپوشد! پشم یک گوسفند را پشم گوسفندی می نامند.
پشم گوسفندان در بهار چیده می شود. پشم یا پشم گوسفندی در گونی های بزرگ قرار گرفته و برای فرآوری به کارخانه پشم فرستاده می شوند. پشم گوسفندان برای پاک شدن از خاک، علوفه و لانولین شسته می شود. پس از شسته شدن و خشک کردن پشم، آن را شانه می زنند یا تحت عملیات کاردینگ قرار می دهند. کاردینگ باعث می شود تا الیاف صاف، مستقیم و یکدست شوند. مرحله بعدی ریسندگی پشم است. در این مرحله پشم به نخ تبدیل می شود. دو نوع نخ وجود دارد؛ نخ پشمی و نخ پشمی تابیده. نخ پشمی برای تولید فرش یا ژاکت های ضخیم مورد استفاده قرار می گیرد. از نخ پشمی تابیده برای بافت پارچه های کشباف یا بافتنی استفاده می شود که از آنها برای تولید پیراهن، لباس های زنانه، کت و شلوار و سایر پوشاک های پشمی استفاده می گردد.