نخ های دوزندگی در تولید پوشاک

نخ های دوزندگی با تاباندن (پیچاندن) الیاف کوتاه یا از طریق تارهای رشته ای پیوسته تولید می شوند. در بعضی از موارد برای ایجاد استحکام مناسب برای نخ، دو یا چند نوع الیاف مختلف با هم ترکیب می شوند.
تمام نخ های دوزندگی در ابتدا الیاف ساده بودند. این نخ ها با پیچاندن الیاف کوتاه یا تارهای رشته های پیوسته تشکیل می شوند. دو یا چند نوع الیاف مختلف برای تهیه نخ با هم ترکیب می گردند. عوامل مختلفی وجود دارند که با توجه به کاربرد نهایی باید مورد بررسی قرار گیرند تا برای دوخت لباس از بهترین نخ استفاده شود و کارآیی آن افزایش یابد.
عواملی مانند نوع دوخت، نوع کوک، تعداد کوک ها در هر اینچ، قابلیت دوخت، مقاومت چرخ، مقاومت دوخت های خطی، نوع مواد دوخته شده، نوع چرخ خیاطی، کشیدگی، چروکیدگی، مقاومت در برابر سایش، رنگ آمیزی، مقاومت در برابر مواد شیمیایی و شرایط نوری و گرمایی که تحت آن شرایط محصول تولید می شود، عمر متوسط محصول و مقرون به صرفه بودن، باید در هنگام انتخاب نخ دوزندگی مورد توجه قرار گیرند.

مصرف نخ

•  هر چه میزان نخ در دوخت بیشتر باشد، خاصیت ارتجاعی دوخت بیشتر می شود.
•  هر چه تراکم کوک بالاتر باشد (SPI)، خاصیت ارتجاعی دوخت بیشتر می شود.

در ابتدا خاصیت ارتجاعی مورد نیاز دوخت توسط مخزن نخ در یک دوخت مشخص تعیین می شود، یعنی مقدار نخ پیوسته (نخ بالایی+ نخ پایینی) در طول یک متر دوخت.

•  کوک زنجیری شامل 8/2 متر از نخ کلی است.
•  کوک دو بل شامل 8/4 متر از نخ کلی است.
•  کوک زیگزاکی شامل 1/17 متر از نخ کلی است.

انتخاب نخ مناسب

•  برای پارچه ای با رنگ یکدست، نخی را انتخاب کنید که دارای همان رنگ، سایه یا تن رنگی تیره تر از پارچه باشد، همچنین برای پارچه های چهارخانه، پشمی یا چاپی، نخی را انتخاب کنید که رنگ آن متناسب با رنگ غالب پارچه داشته باشد.
•  پارچه های کشباف بیشتر به دلیل استفاده از پلی استر روی نخ های نایلونی معروف هستند، زیرا نخ باعث کشش بیشتری می شود و به دوخت خاصیت ارتجاعی می بخشد.
•  در صورت دوختن بافت پنبه ای، نخ ترکیبی پنبه- پلی استر بهترین انتخاب است.
•  نخ ایجاد شده از الیاف بلند و پیوسته را انتخاب کنید و نخ را آزمایش نمایید تا مطمئن شوید که ریش ریش نشده است.
•  اگر نخ در حرارت پایین تولید شده است، ریش ریش می شود، در نتیجه نخ ضعیفی است و باعث ایجاد کرک و پرز روی دستگاه می گردد، همچنین دارای کوک های ضعیف تری نیز هست و مرتبا پاره می شوند. همیشه روی پس زمینه ای با رنگ خاکستری خنثی و زیر نور استاندارد، رنگ نخ را با رنگ پارچه مطابقت دهید.
•  همیشه رنگ نخ را با کوک کردن روی پارچه واقعی امتحان نمایید.
•  برای انطباق بیشتر رنگ پارچه با رنگ نخ، همیشه از نمونه ای با حداقل ابعاد 2.5×2.5 اینچ استفاده کنید.

انواع ساختار نخ

نخ های در هم تنیده با هوا از رشته های بلند پلی استری ساخته می شوند که در اثر عبور از یک هواکش با فشار زیاد هوا با هوا آمیخته می شوند. این الیاف پس از اینکه تابیده می گردند، رنگ آمیزی می شوند و به وسیله روان کننده روی قیف ها پیچیده می گردند. نخ های درهم تنیده با هوا در بسیاری از موارد مانند دوختن پرچم ها، پارچه های کتانی و شلوارهای جین مورد استفاده قرار می گیرند.

نخ های حاوی محور فلزی (مغزی دار) با پیچیاندن مواد خام پنبه یا پلی استر در اطراف رشته های به هم پیوسته الیاف پلی استر ساخته می شوند. دو یا تعداد بیشتری از الیاف مختلف به هم پیچیده می شوند تا نخ را تشکیل دهند. سطح نخ های مغزی دار دارای کرک و پررز است، به همین دلیل ویژگی روان کنندگی خوبی دارند. همچنین یک هسته رشته ای پیوسته دارند که به استحکام و دوام بالای آن ها کمک می کند. در هنگام پیچیده  شدن در لفافه پنبه ای، نخ های مغزی دار مقاومت خوبی در برابر سوزن حرارتی پیدا می کنند. زمانی که در لفافه پلی استر پیچیده می شوند، از مقاومت شیمیایی و خاصیت رنگ پذیری خوبی برخوردار می شوند.

نخ های مونوکرد (Monokord) از رشته های به هم پیوسته نایلون تشکیل شده اند که با پیچ و تاب کمی با   هم پیوند بر قرار می کنند، به گونه ای که مانند یک رشته نخ به نظر می رسند. به نظر می رسد که این نخ ها صاف و مانند روبان باشند، به همین دلیل مقاومت بالایی در برابر سایش دارند و بسیار مقاوم هستند. نخ های مونوکورد در ساخت کفش و سایر کاربردهای سنگین استفاده می شوند.

نخ  مونوفیلامنتی یا تک رشته ای (Monofilament) از طریق یک رشته به هم پیوسته نایلون تشکیل می شود. این نخ ها شفاف هستند و می توانند به خوبی با بسیاری از رنگ ها ترکیب شوند. از آنجا که تنها یک رشته واحد دارند، اگر به درستی قفل نشوند، گره می خورند. متداول ترین کاربرد نخ های مونوفیلامنتی در عملیات لحاف دوزی و انجام گره کور برای حاشیه دوزی پوشاک است.

نخ های تابیده از الیاف پنبه یا مواد خام پلی استری ساخته می شوند که به دور یک رشته منفرد تابیده می شوند، سپس چند لا شده و به نخ خیاطی تبدیل می گردند. نخ های تابیده نوعی نخ مدور هستند که سطح آنها دارای کرک و پرز است، به همین دلیل لطیف، صاف و روان هستند. این نخ ها از قابلیت دوخت مناسب و استحکام چندبعدی خوبی برخوردار هستند.

نخ های بافتی از رشته های پیوسته پلی استر یا نایلون که بافته شده اند و سپس برای اطمینان از کیفیت مناسب نخ در معرض گرما قرار می گیرند، تشکیل شده اند. این نخ ها قابلیت انعطاف پذیری بالا و خاصیت ارتجاعی خوبی دارند. نخ های بافتی برای دوخت کناره پارچه ها، کوک های زنجیری و بستن درز لباس ها مناسب هستند، همچنین به دلیل قابلیت ارتجاعی مناسب برای لباس هایی مانند لباس شنا، لباس کودکان، لباس های حاوی عملکرد ویژه و غیره مناسب هستند. نخ های بافتی معمولا در حاشیه پارچه های فاستونی یا برای کوک اورلاکر استفاده می شوند.

نخ های مونوفیلامنتی تابیده شده از رشته های پیوسته پلی استر یا نایلون که در یک کلاف منسجم به هم تابیده شده و چندلا شده اند، تشکیل می شوند. سپس رنگ آمیزی می گردند، کش می آیند و گرما می بینند تا به خصوصیات فیزیکی مورد نظر مانند مقاومت در برابر سایش و دوام بالا برسند. این نخ ها در لباس های حاوی عملکرد ویژه و لوازم داخلی خودرو مورد استفاده قرار می گیرند.

مواد مختلف مورد استفاده در نخ ها

نخ پنبه ای به راحتی در طیف گسترده ای از رنگ ها در دسترس است و برای پارچه های سبک، متوسط، کتانی و ریون مناسب است. از نخ های لحاف دوزی یا لعابی بر روی چرخ های خیاطی استفاده نکنید، زیرا انتهای آن گره می خورد و باعث ایجاد مشکلات جدی در کشش می شود. نخ های پنبه ای خاصیت کششی ندارند و معمولا به صورت مرکب مورد استفاده قرار می گیرند، در مرحله نهایی نخ استحکام می یابد و این کار باعث صاف شدن، درخشندگی و افزایش خاصیت رنگ پذیری نخ می گردد.

نخ پلی استر از پلی استر 100% ساخته می شود و برای بیشتر مراحل خیاطی مناسب است. این نخ برای دوخت پارچه های ساخته شده از الیاف مصنوعی، طبیعی یا مخلوط، استحکام و کشش لازم را فراهم می کند. نخ همه کاره پلی استر برای پارچه های کشباف، استرچ و بادوام، به دلیل خاصیت کششی و عدم آب رفتگی بسیار مناسب است. بیشتر نخ های پلی استر دارای موم یا سیلیکون هستند که به لغزش آنها از طریق اصطکاک پارچه کمک می کند.

نخ ریون همانند نخ ابریشمی به نظر می رسد که برای دوخت های تزئینی و دوخت آرم لباس ها مناسب است. نخ ریون 100%، مستحکم بوده، اما ریز است و همین ویژگی باعث می شود که برای گلدوزی های ماشینی مناسب باشد.

نخ پلی استر حاوی پوشش پنبه – نخ خیاطی پر کاربردی است که برای دوخت روی لباس های بافتنی یا بافته شده از الیاف مصنوعی، طبیعی یا ترکیبی که نیاز به استحکام بالا دارند، مناسب است. هسته پلی استری این نخ باعث استحکام بخشی و ازدیاد خاصیت ارتجاعی پوشش پنبه ای می شود که سطح مقاومت حرارتی سختی را ایجاد می نماید. این نخ برای اینکه پوشش پنبه ای را از هسته پلی استر جدا نکند، به سوزن های کمی بزرگ احتیاج دارد.

نخ نایلونی یک نخ ریز، نرم، کشش پذیر، اما محکم برای دوخت مواد مصنوعی با وزن متوسط و سبک است. از همه مهمتر، توانایی کشش پذیری آن باعث درخشش و داشتن ظاهری توپر می شود. این نخ مخصوصا برای کشباف های نایلونی مناسب است. هنگام دوخت با استفاده از نخ نایلونی، شل کردن جزئی کشیدگی بالای آن جهت جبران کردن ماهیت کششی از اهمیت زیادی برخوردار است.

نخ های فلزی، نخ های مخصوصی هستند که برای ایجاد درخشندگی به دوخت لباس افزوده می شوند، اما بسیار شکننده هستند. این نخ برای پوشاک هایی که استفاده زمخت یا سنگین را دریافت خواهند کرد، توصیه نمی شوند. برای ماشین لحاف دوزی، دوخت تزیینی ساتن و دوخت های تزئینی بر روی وسایل کاربردی، ایده آل هستند. نخ های فلزی برای سوزنکاری و کوک های صلیبی نیز مناسب می باشند.

نخ ابریشمی، نخ های محکمی هستند که برای دوخت پارچه ابریشمی و پشمی مناسب هستند. ظرافت آنها باعث شده است که برای کوک زدن انواع پارچه ها مناسب باشند، زیرا اثری روی پارچه باقی نمی گذارند و پارچه را سوراخ نمی کنند. نخ ابریشمی به دلیل خاصیت ارتجاعی که دارد، برای هر نوع بافتی مناسب است. نخ های ابریشمی در خیاطی مخصوص مد مورد استفاده قرار می گیرند، زیرا می توانند به همراه پارچه به هر شکلی در بیایند.

نخ کشش پذیر– در رنگ های مختلف عرضه می شوند. این نخ ها برای دوخت هر جایی که باید کش بیاید، بسیار عالی هستند.

عملیات تکمیلی نخ ریسی

پس از ساخت، عملیات تکمیلی نخ ریسی به منظور افزایش قابلیت نخ برای مصارف گوناگون خیاطی آغاز می شود.

نرم: کار دیگری برای تغییر خصوصیات فیزیکی آن انجام نمی شود. فقط رنگ شده و روانکاری می گردد.

چسبندگی: به فرآیند پوشاندن نایلون یا رشته های پیوسته پلی استر با رزین مخصوص، چسبندگی گفته می شود. در نتیجه یک پوشش صاف، یکدست و محکم به وجود می آید که مقاومت نخ را در برابر سائیدگی افزایش می دهد و استحکام رشته های متشکله نخ را بهبود می بخشد.

براق کردن: در این فرآیند نخ پنبه ای با کششی کنترل شده در معرض محلولی قلیایی قرار می گیرد. این کار باعث می شود که الیاف متورم شده و در نتیجه توانایی بیشتری برای جذب رنگ داشته باشد. براق کردن همچنین باعث افزایش استحکام نخ و براقیت آن نیز می شود.

درخشان کردن: عبور دادن نخ پنبه ای با سرعت زیاد از روی شعله آتش برای کاهش کرک و پرز نخ، به عنوان درخشان کردن شناخته می شود. این روند همچنین باعث افزایش براقیت نخ نیز می شود.

لعاب کاری: در این فرآیند نخ های پنبه ای تحت حرارت کنترل شده در معرض آهار و مواد شیمیایی مخصوص قرار می گیرند. در نتیجه نخ جلا پیدا می کند و درخشش آن بیشتر می شود. این عمل باعث می گردد تا مقاومت نخ در برابر ساییدگی افزایش یابد و استحکام رشته های متشکله نخ زیاد شود.

تاباندن (پیچاندن) نخ

پیچاندن نخ در واقع به تعداد پیچ و خم های نخ در هر سانتی متر یا هر اینچ اشاره دارد. اگر سرعت پیچاندن نخ کم باشد، ممکن است نخ تضعیف شود. اگر سرعت پیچاندن زیاد باشد، نخ گره می خورد یا درهم پیچیده می شود. سرعت پیچاندن متعادل، باعث تولید نخ باکیفیت می شود. با عبور دادن نخ ها در یک چرخ خیاطی، ممکن است پیچ و تاب های دیگری نیز به آن افزوده شود.
به همین دلیل جهتی که نخ در آن جهت پیچانده می شود، مهم خواهد بود. فرآیند خیاطی باعث می شود تا نخ بیشتر به صورت Z پیچانده شود، همچنین می توان نخ را به صورت S یا راست پیچ نیز باز کرد.
ابزارهای نخی که در معرض پیچ خوردگی هستند (مانند چرخنده، هسته و مونوفیلامنتی پیچیده) در جهت های زیر پیچ می خورند:

•  جهت پیچش S یا راست پیچ برای نخ های تک رشته ای (مانند نخ تابیده شده).
• جهت پیچش Z یا چپ پیچ برای نخ های چند رشته ای (مانند هسته و مونوفیلامنتی پیچیده).