پارچه دنیم یا پارچه جین

پارچه دنیم چه نوع پارچه ای است؟

دنیم (Denim) یکی از شاخص ترین پارچه های جهان است. وقتی شما کلمه «جین های دنیم» را بر زبان می آورید، همه اطرافیان می دانند که درباره چه چیزی صحبت می کنید. دنیم در سراسر مرزهای ملی و فرهنگی محبوب است و جین دنیم به نمادی از فرهنگ آمریکایی در سراسر جهان تبدیل شده است. اما دنیم (جین) دقیقاً چیست؟ این پارچه از کجا آمده است و چرا محبوبیت آن در طول دهه ها کم نشده است؟ به همه این سؤالات و موارد دیگر در این مطلب پاسخ داده خواهد شد و هر آنچه را که باید درباره پارچه دنیم بدانید، برای شما توضیح خواهیم داد.

تاریخچه پارچه دنیم

کلمه دنیم از واژه فرانسوی سرژه دی نیم (serge de Nimes) گرفته شده است که به نوع خاصی از پارچه تولید شده در شهر نیم (Nimes) فرانسه اشاره دارد. با گذشت زمان، این سبک از پارچه های پنبه ای با طرح بافت مورب برجسته، در سراسر منطقه رواج پیدا کرد و این محبوبیت در تمام کشورهای همسایه از جمله ایتالیا گسترده شد.
شهر جنوا (Genoa) به سرعت به بزرگترین تولید کننده سرژه دی نیم در جهان تبدیل گردید. از آنجاییکه نام شهر جنوا در زبان فرانسوی به صورت «جی نیز (Genes)» تلفظ می شود، لذا این پارچه در زمان اوج گیری تب طلا در آمریکا به نام «جین (jeans)» مشهور شد.
معدنچیان طلا، دوام و قابلیت تعمیرپذیری پارچه های پنبه ای بافت دنیم را دوست داشتند و با وجود در دسترس بودن انواع رنگ های مختلف در غرب آمریکا، تولید کنندگانی مانند لیوای استراوس (Levi Strauss) از همان رنگ آبی نیلی که بازرگانان پارچه جنوا در اصل به خاطر ضرورت انبارداری پارچه از آن استفاده می کردند، برای تولید این پارچه استفاده نمودند.

پارچه دنیم امروزی

پارچه دنیم از دهه 1850 میلادی به صورت گسترده مورد استفاده قرار می گیرد. هیچ نوع خاصی از پوشاک به اندازه شلوار جین آبی در فرهنگ آمریکایی دوام نیاورده است و این مسئله باعث شده است تا آن جفت شلوار لیوای جینز (Levi jeans) در قفسه لباس های شما، چیزی بیشتر از یک میراث مصنوع باشد.
با گذشت زمان، تولید کنندگان منسوجات آمریکایی شروع به تولید انواع لباس های دیگر با پارچه دنیم کردند و شما این روزها حتی می توانید محصولات دکوری بادوام و زیبایی که با پارچه دنیم ساخته شده اند را خریداری نمایید. هر چند که تولید شلوارهای جین آبی تا مدتها محدود به ایالات متحده بود، اما از اواخر قرن بیستم میلادی، اکثر تولیدکنندگان محصولات جین از ایالات متحده خارج شدند.
در حال حاضر پارچه های دنیم تغییرات زیادی را پشت سر گذاشته اند و برای اینکه طراحان بتوانند آخرین گرایشات مد دنیم را توسعه دهند، آن را با دیگر سبک های پارچه و بافت ترکیب می کنند. در عین حال، مدل شلوار Levi 501s به شکل باور نکردنی همچنان در سراسر جهان محبوب است. یک صنعت خاص پسند که حول دنیم خام (raw denim) می چرخد و بخشی از وزنه های مد صنعت نساجی محسوب می شود، ظهور کرده است. علاقه جهانی به دنیم همچنان پابرجاست و به احتمال زیاد تا زمانیکه پنبه به عنوان یک محصول اصلی نساجی باقی بماند، این بافت تولید خواهد شد.

پارچه دنیم چگونه ساخته می شود؟

برای تولید محصولات تولید شده از طریق پارچه دنیم، چندین مرحله اصلی باید طی شود که عبارتند از:

کشت پنبه

فرآیند تولید پارچه دنیم با کشت گیاه پنبه آغاز می شود. با رشد این گیاه، غوزهای ضخیمی از الیاف به عنوان یک حفاظ در اطراف بذرهای کوچک سیاه رنگ رشد می کند؛ برای اینکه این الیاف را بتوان تبدیل به پارچه کرد باید آنها را جمع کرده و از بذرها جدا نمود.

تبدیل الیاف به نخ

الیاف پنبه تمیز شده، شانه زده می شوند و به رشته های بلند و نازکی تبدیل می گردند. سپس با استفاده از دستگاه های صنعتی ریسیده شده و به نخ تبدیل می شوند. در طول این فرآیند، انواع روش های شستشو، رنگ آمیزی و عمل آوری ممکن است مورد استفاده قرار گیرد که همگی باعث تغییر ویژگی های محصول دنیم نهایی می شوند.

تولید نهایی

پس از تولید و رنگ آمیزی نخ پنبه ای، آن را به سبک خاص پارچه جین که به صورت بافت تاری در رو است، می بافند. این پارچه به صورت کلی در طاقه هایی که می تواند برحسب یارد خریداری شود و به شکل محصولات مصرفی نهایی درآید، تولید می گردد.

پارچه دنیم چه کاربردی دارد؟

این محصول پنبه ای در چندین بخش مورد استفاده قرار می گیرد که عبارتند از:

پوشاک

عمده پارچه دنیم برای تولید پوشاک به کار می رود. نمونه هایی از لباس های دنیم عبارتند از:

• شلوار جین
• دامن
• پیراهن
• بلوز
• کت
• جلیقه

اکسسوری

استفاده از پارچه دنیم در تولید اکسسوری رایج است. نمونه هایی از آنها عبارتند از:

• کفش
• کمربند
• کیف پول
• کلاه

لوازم خانگی

به دلیل اینکه پارچه دنیم به نماد مد و یک پارچه کاربردی تبدیل شده است، بنابراین توانسته تا در بخش های زیر به بازار لوازم خانگی راه پیدا کند:

• پرده
• اثاثیه یا لوازم خانگی
• پتو / لحاف
• بالش

پارچه دنیم در چه مناطقی از جهان تولید می شود؟

طبق آمار Statista، هند در حال حاضر بزرگترین تولید کننده پنبه در جهان است. این کشور آسیایی در رقابتی بسیار نزدیک با ایالات متحده و چین در جایگاه سوم قرار دارد. این آمار نشان دهنده یک تغییر 180 درجه ای در نظام تولید جهانی است؛ سالها پیش رژیم استبدادی چین بزرگترین تولید کننده پنبه جهان با حاشیه سود بالا بود، اما اکنون ژئوپولیتیک تغییر کرده است.

قیمت پارچه دنیم به چه صورت است؟

پنبه در میان پارچه های طبیعی از همه ارزان تر است و حتی از نظر قیمتی با الیاف مصنوعی ارزان قیمتی مانند پلی استر و ریون نیز قابل مقایسه است. برای تبدیل پنبه به پارچه دنیم نیاز به صرف هزینه زیادی نیست و همین باعث می شود تا پارچه دنیم در محدوده قیمتی متوسط قرار گیرد.
با این حال، انواع خاصی از دنیم می توانند بسیار گران باشند. مثلا هر یارد پارچه ارگانیک و خام دنیم می تواند ده ها دلار قیمت داشته باشد؛ به طور کلی محصولات پنبه ای که به شکل تجدیدپذیر و اخلاقی تولید می شوند، تا حدی قیمت بالاتری دارند. با این وجود، حمایت از شرکت های خوب ارزش صرف هزینه بالاتر را دارد و مصرف کنندگان به شکلی فزاینده به دنبال محصولات نساجی ارگانیک و قابل اعتمادی هستند که استفاده از آنها در دراز مدت بتواند منافع زیادی به همراه داشته باشد.

چه تفاوتی بین انواع مختلف پارچه دنیم وجود دارد؟

با گذشت سال ها، انواع مختلفی از پارچه دنیم تولید شده است. در این بخش درباره برخی از رایج ترین آنها، اطلاعاتی آورده شده است:

دنیم خام (Raw denim)

این نوع از پارچه دنیم، شسته یا عمل آوری نمی شود. معمولا لباس های دوخته شده با پارچه دنیم خام، شش ماه تا یک سال بدون اینکه شسته شوند، پوشیده می شوند تا به شکل بدن شخص در بیایند. علاقه مندان به دنیم خام معمولاً برای از بین بردن میکروب ها و باکتری های لباس های جین خود، آنها را شبها در فریزر قرار می دهند.

دنیم سانفوریزه (Sanforized denim)

اکثر پارچه های دنیم، سانفوریزه می شوند. سانفوریزه یک فرآیند شستشو است که منجر به تولید نسل جدید پارچه های دنیم می شود. هر چند که شلوار جین سانفوریزه، نرم تر است، اما از ماندگاری کمتری برخوردار بوده و به اندازه شلوار جین دنیم، قابلیت شخصی سازی ندارد.

دنیم کشی (Stretch denim)

برای تولید این نوع از دنیم، پنبه با اسپندکس یا مواد مشابه آن مخلوط می شود. در نتیجه پارچه دنیم حاصله خاصیت کششی بیشتری نسبت به پارچه دنیم معمولی پیدا می کند، بنابراین معمولاً از آن برای تولید لباس های چسبان، مانند شلوارهای جین چسبان استفاده می گردد.

دنیم چروک (Crushed denim)

بافت این نوع از پارچه دنیم به گونه ای است که شبیه به مخمل به نظر می رسد. این پارچه از نظر ظاهری همیشه حالت چروک دارد و همین ویژگی آن را به گزینه ای جذاب برای تولید دامن ها و ژاکت ها تبدیل می کند.

دنیم حاشیه دار (Selvedge denim)

پارچه دنیم حاشیه دار در لبه های خود دارای حاشیه است و از این پارچه معمولاً برای تولید کاپشن استفاده می شود.

دنیم شسته شده با اسید (Acid wash denim)

این نوع از پارچه دنیم، ظاهری با نقوش لکه لکه (موجی) دارد. شستن پارچه دنیم خام در اسید غلیظ که توانایی خوردگی (از بین بردن) رنگ را دارد، این پارچه تهیه می شود.

پلی دنیم (Poly denim)

عبارت «پلی دنیم» در حالت کلی به محصولات دنیمی اشاره دارد که مواد اولیه آن ترکیبی از پنبه، پلی استر و تعدادی الیاف مصنوعی دیگر است. گاهی ممکن است همراه با پلی استر، مواد دیگری مانند لیوسل و نایلون نیز برای تولید محصولات دنیم به پنبه افزوده شوند. برخی از ناب گراها معتقدند که پارچه پلی دنیم، پارچه دنیم «واقعی» نیست.

پارچه دنیم چه تأثیری بر روی محیط زیست دارد؟

عوامل مختلفی ممکن است در روشی که تولید دنیم بر روی محیط زیست تأثیر می گذارد، دخیل باشند:

مواد اولیه استفاده شده

پنبه به عنوان یک نوع الیاف طبیعی می تواند یک ماده غیر آلاینده باشد. اما پنبه همانند سایر محصولات گیاهی دیگر معمولاً تحت تاثیر میانبرهایی قرار می گیرد که هدف آنها تولید محصول پنبه بیشتر با استفاده از سموم دفع آفات و کودهای شیمیایی است.
قسمت اعظم پارچه های جین موجود در بازار با سموم آلوده شده اند که می توانند به سلامتی انسان آسیب برسانند. از این گذشته، استفاده از کودهای شیمیایی و پتروشیمی در فرآیند کشت پنبه می تواند باعث سمی شدن اکوسیستم ها و عوارض جانبی بهداشتی در گیاهان، حیوانات و جوامع انسانی شود.
علاوه بر این، برخی از محصولات دنیم حاوی درصدهایی از پلی استر، نایلون یا سایر مواد منسوج مصنوعی هستند. تمامی منسوجات به غیر از پارچه های طبیعی از طریق مواد پتروشیمی یا سایر مواد مصنوعی تولید می شوند که این مواد سموم فوق العاده خطرناکی را در محیط زیست پخش می کنند. این مواد سمی معمولاً باعث اختلال عملکرد هورمون ها یا ژنوتوکسیک ها می شوند که سبب آسیب ژنتیکی چند نسلی که مشابه جهش های ژنتیکی پس از قرار گرفتن در معرض تابش مواد هسته ای است، می گردند.

روش های تولید

مواد اولیه تولید دنیم پس از رسیدن به کارخانه ممکن است شستشو شده، عمل آوری شوند و یا در معرض هر نوع ماده شیمیایی دیگر قرار بگیرند. کارگران انسانی ممکن است در طی این فرآیندها در معرض سموم هوازی یا تراپوستی قرار بگیرند. در واقع قاعده کلی کار برون مرزی این است که بشر برای افزایش سود خود از کارخانجات تولیدی بزرگ به عنوان وسیله ای برای بهره کشی از انسان ها استفاده می کند.

تمرکز بر روی پایداری

برای اجتناب از تاثیرات زیست محیطی منفی که ناشی از نگهداری انسان در شرایط شبیه به برده داری است، لازم است تولیدکننده هایی که بر تجارت آزاد و پایداری تمرکز دارند، انتخاب شوند. تعداد فزاینده ای از تولیدکنندگان نساجی در سرتاسر جهان تلاش دارند تا هر چه بیشتر با جوامع و طبیعت خود را هماهنگ نمایند.

گواهینامه های موجود برای پارچه دنیم

سازمان های معدودی برای پارچه های دنیم، گواهینامه کیفیت صادر می کنند. با این وجود تنها تعداد کمی از آنها اعتبار جهانی دارند:

استاندارد جهانی منسوجات ارگانیک (GOTS)

چه الیاف پارچه از پنبه و چه از طریق پشم و ابریشم تولید شده باشد، باز هم GOTS در راستای رسالت خود که همانا اعتبار بخشی به محصولات نساجی طبیعی و ارگانیک است، قدم بر می دارد. آرم GOTS در سطح گسترده ای به عنوان نشانه ای از کیفیت شناخته می شود.

گواهینامه Supima

اگر پنبه در ایالات متحده و با استفاده از فرآیندهای ارگانیک کشت شود، ممکن است بتواند واجد شرایط دریافت گواهینامه پنبه Supima شود. این گروه برای صدور مجوز و پروانه بسیار گزینشی برخورد می کنند، اما محصولات دنیم پنبه ای Supima به دلیل جذابیت تخصصی خود در سراسر جهان بسیار معروف هستند.

Cradle to Cradle

این گروه اطمینان حاصل می کند که تولیدکنندگان منسوجات طبیعی از استانداردهای پایداری و ایمنی سختگیرانه تبعیت می کنند.

نام پارچه	دنیم
نام دوم شناخته شده پارچه	سرژه دی نیم
ترکیبات پارچه	نخ پنبه ای رنگ شده که به سبک تاری در رو بافته می شوند
تغییرات ممکن تراکم نخ در پارچه	رشته های متراکم منجر به تعداد کمتری از رشته ها می شوند
قابلیت تنفس پارچه	بالا
قابلیت مقاومت در برابر رطوبت	بالا
قابلیت حفظ گرما	متوسط
قابلیت ارائه کشش	پایین به متوسط
حساس به کرکی شدن یا قل زدن	ندارد
اولین کشور سازنده این نوع پارچه	فرانسه، سپس ایالات متحده آمریکا
بزرگترین صادر کننده/ کشور برتر تولید کننده	چین
دمای توصیه شده برای شستشو	سرد، گرم یا داغ
کاربرد در	شلوارهای جین، ژاکت، پیراهن، کت و شلوار، دامن، کلاه، کمربند، کفش، پیش بند، لحاف و موارد دیگر.