بافت‌های سرژه

سرژه نوعی از بافت نساجی با الگوی دنده‌های موازی مورب است. با نگاه به خطوط مورب که به‌نظر می‌رسد در امتداد عرض پارچه حرکت می‌کنند، می‌توان بافت سرژه را شناسایی کرد. این بافت در مقایسه با بافت ساده، مقاومت بیشتری نسبت به پارگی دارد، زیرا نخ‌ها در فاصله کمتری نسبت به‌هم بافته می‌شوند، بنابراین این بافت دارای درجه بیشتری از حرکت داخلی است. علاوه بر این، دو نخ هنگام پاره شدن پارچه، بار بیشتری را تحمل می‌کنند.
بافت‌های سرژه، بافت‌هایی هستند که کاربردهای گسترده‌ای پیدا کرده‌اند. آنها می‌توانند به روش‌های مختلفی تولید شوند. ویژگی اصلی این بافت که آن را از سایر بافت‌ها متمایز می‌کند، وجود خطوط مورب چشمگیر است که به‌نظر می‌رسد در امتداد عرض پارچه حرکت می‌کنند.

ویژگی‌های اصلی بافت سرژه عبارتند از:

• در این بافت از یک حاشیه به حاشیه دیگر یک سری خطوط مورب تشکیل می‌شود.
• نخ تار و نخ پود بیشتر در واحد سطح نسبت به بافت ساده شکل می‌گیرند.
• نقاط پیوندی کمتر نسبت به بافت ساده دارند.
• پوشش بهتری نسبت به بافت ساده دارند.
• ضخامت پارچه و جرم در واحد سطح پارچه بیشتر است.

طبقه‌بندی بافت‌های سرژه

بافت‌های سرژه، شکل‌های مختلفی دارند. اما آنها عموما در دسته‌بندی‌های مهمی طبقه‌بندی می‌شوند. به‌عنوان مثال:

• بافت‌های معمولی یا ممتد
• بافت‌های زیگزاگ، جناغی یا موج‌دار
• بافت سرژه جابجا‌شده، مانند بافت اطلس، بافت ساتین و بافت سرژه ریپس
• بافت ترکیبی
• بافت شکسته برگشته
• بافت سرژه نقش‌دار و سایر بافت‌های مرتبط با سرژه

انواع بافت‌های فوق بیشتر به‌صورت زیر طبقه‌بندی می‌شوند:

• بافت‌های سرژه تاری
• بافت‌های سرژه پودی
• بافت‌های سرژه تار و پودی

بافت‌های سرژه ممتد

بافت‌های سرژه تاری

در این نوع از بافت‌های سرژه، نخ تار بر روی همه پودها در یک تکرار به جز یک پود، بافته می‌شود. حداقل تکرار مورد نیاز، سه مرتبه است. نمونه‌هایی از بافت سرژه تاری به صورت‌های 1/2، 1/3، 1/4 و 1/5 هستند.

بافت‌های سرژه پودی

این بافت سرژه برخلاف مورد قبلی است. در این بافت، نخ پود در هر تکرار به جز یک تار روی همه تارها به شکل زیر و رو بافته می‌شود. نمونه‌هایی از بافت سرژه پودی به صورت‌های 2/1، 3/1، 4/1 و 5/1 هستند.
شکل‌های B، C و D یک بافت سرژه راستگرد یا “Z” شکل و شکل A یک بافت سرژه چپ‌گرد یا “S” شکل را نشان می‌دهند.

بافت‌های سرژه متعادل و نامتعادل

در این نوع از بافت‌های سرژه، ممکن است رشته‌های تار و پود به‌صورت برابر یا نابرابر، زیر و رو بافته شوند. به‌عبارت دیگر، انواع بافت‌های سرژه می‌توانند به شکل یک‌رو یا دو رو باشند. بنابراین آنها ممکن است به‌عنوان بافت‌های سرژه متعادل (پشت و رو یکی) یا نامتعادل (غیر پشت و رو یکی) شناخته شوند. نمونه‌هایی از سرژه متعادل، 2/2، 3/3، 4/4، 5/5 و غیره هستند. از نمونه‌های سرژه نامتعادل می‌توان به 3/2، 2/4، 3/5 و غیره اشاره کرد. بافت سرژه 2/2 بسیار محبوب است و با نام بافت گاباردین نیز شناخته می‌شود. شکل‌های A و B، بافت‌های سرژه متعادل و نامتعادل 3/4 را نشان می‌دهند و شکل‌های C و D، نمودارهای درهم‌بافتگی سرژه 1/4 (بافت سرژه تاری) و سرژه 4/1 (بافت سرژه پودی) را نشان می‌دهند.

بافت‌های سرژه تار و پودی

در این بافت‌های سرژه، ممکن است رشته‌های تار و پود به‌صورت برابر یا نابرابر، زیر و رو بافته شوند که ممکن است در بافت زیر و رو، رشته‌های تار بر رشته‌های پود غالب باشند و بلعکس. برخی از نمونه‌های بافت‌ سرژه 4/4 در شکل‌های A، B و C نشان داده شده‌اند.

زاویه بافت‌های سرژه

زاویه بافت سرژه، زاویه بین خطوط مورب بافت سرژه و یک خط افقی فرضی و یا یک محور موازی با رشته پود است. این زاویه بستگی به نسبت تعداد رشته تار به اینچ (در واحد اینچ) و تعداد رشته پود به اینچ (در واحد اینچ) در پارچه دارد.

هنگامی که نسبت تعداد نخ تار به اینچ و تعداد نخ پود به اینچ با هم برابر باشند، زاویه بافت سرژه 45 درجه است. هنگامی که نسبت تعداد نخ تار به اینچ بیشتر از تعداد نخ پود به اینچ باشد، زاویه بافت سرژه به‌صورت منفرجه، یعنی بیشتر از 45 درجه (سرژه پرزاویه یا سرژه پرشیب) خواهد بود. هنگامی که نسبت تعداد نخ پود به اینچ بیشتر از نسبت تعداد نخ تار به اینچ باشد، زاویه بافت سرژه به‌صورت حاده، یعنی کمتر از 45 درجه (سرژه کم‌زاویه یا سرژه کم شیب) خواهد بود.

استفاده نهایی از بافت سرژه

بافت‌های سرژه در تولید مواردی مثل یونیفورم‌های نظامی، پارچه دنیم (نوعی پارچه لباس‌کار کتانی)، پتو، پیراهن، پرده و اثاثیه پارچه‌ای، استفاده گسترده‌ای پیدا کرده‌اند.