ریسندگی جت هوا (ایرجت)

تشکیل نخ از طریق فناوری ریسندگی جت هوا

ریسندگی جت هوا، فرصت تولید نخ با نسبت تولید بسیار بالایی را برای سازندگان نرخ ارائه داده است. برخلاف سایر روش‌های ریسندگی که در آن تولید توسط میزان تابیدن در نخ محدود می‌شود، نخ‌های جت هوا می‌توانند در همان نرخ تولید، بدون در نظر گرفتن تراکم‌های نخ تولید شوند. ریسنده‌های روتکس موراتا، نمونه‌ای از ماشین‌های ریسندگی جت هوا هستند که به تولید نخ‌های ریزتر (Ne 40/1-60/1) می‌پردازند، چون استحکام منتقل‌شده به دسته الیاف کوچکتر را بهبود می‌بخشند.

ریسندگی جت هوا چیست؟

ریسندگی جت هوا، روشی پنوماتیکی است که متشکل از عبور دادن رشته‌های نخ‌کشی‌شده از الیاف از طریق یک یا دو نازل سیال واقع‌شده بین غلطک‌های جلویی سیستم نخ‌کشی و دستگاه تیک‌آپ است. این دستگاه در شکل زیر نشان داده شده است که اصل تولید نخ‌های پیچشی موراتا حاوی دو نازل N1 و N2 را تعیین می‌کند. این روش به رو‌ش‌های استفاده‌کننده از یک نازل تکی برای ریسیدن نخ، برتری دارد.

سیستم نخ‌کشی S، ماده ورودی را به فرم نوار مانند با الیاف موازی نخ‌کشی می‌کند. هوا در فشارهای بالا به درون دو نازل N1 و N2 تزریق می‌شود که باعث تاب خوردن جریان‌ها هوا در جهت‌های مخالف می‌شوند.
فتیله به درون ماشین تغذیه می‌شود، سپس در تراکم نهایی نخ‌کشی می‌گردد و پیچش از طریق روش‌های ورتکس چرخشی حاوی هوای فشرده‌شده زیاد وارد می‌شود. نخ به‌دست‌آمده از هر نوع کاستی و ضعفی مبرا بوده و برای استفاده در ساخت پارچه بر روی بسته‌های آماده پیچیده می‌شود.
بعضی از الیاف، بخصوص آنهایی که در لبه‌ها داران روبان یا نوار هستند، در معرض فعالیت تاب خوردن کامل که به بدنه اصلی الیاف‌ها توسط هوا- جت رو به پایین منتقل می‌شود، قرار نخواهند گرفت. بنابراین آنها کمترین تاب‌خوردگی را نسبت به سایر الیاف در بدنه کلاف دریافت می‌کنند. وقتی نخ در مسیر رو به پایین تاب‌دهنده به‌صورت نخ تابیده‌نشده در بیاید، الیاف حاوی لبه تابندگی کمتر، در درجه بیشتری نسبت به تابندگی اصلی آنها، نخ تابیده‌نشده به‌دست می‌آورند. بنابراین آنها یک تاب واقعی را در جهت مخالف با تاب‌خوردگی رو به بالا ارائه می‌دهند.
بدنه اصلی رشته نخ با الیاف موازی شکل‌دهنده هسته و آنهایی که در اطراف توسط الیاف‌های لبه شکل‌دهنده لایه الیاف پیچشی یا پوشش دچار پیچش خواهند شد، به‌صورت یافته‌نشده در خواهند آمد، بنابراین نخ پیچشی ایجاد می‌شود.
کارکرد نازل عقبی، افزایش انسجام رشته است، بنابراین استحکام بیشتری به نخ ارائه می‌دهد. چون جهت جریان هوا در نازل عقبی، مخالف با نازل جلویی است، پس نازل عقبی به بافته نشدن الیاف‌های پیچشی تمایل پیدا می‌کند، چون آنها در درون نازل جلویی شکل می‌گیرند. این کارکرد باعث افزایش طول پیچش و بهبود انسجام نخ می‌شود.
نخ ریسیده‌شده هوا- جت از هسته الیاف موازی بافته‌نشده و سطح پیچ‌دهنده الیاف تشکیل شده است. الیاف اصلی برای تقریبا 85 تا 95% حجم نخ، متراکم می‌شوند. الیاف پیچشی سطحی برخلاف الیاف پیچشی در نخ چرخانه‌ای، ماهیت مارپیچی دارند.
الیاف پیچشی به‌صورت یکپارچه بر روی طول توزیع نمی‌شوند، گاهی‌اوقات بیشتر آنها بر روی سطح و گاهی تعداد کمی از آنها بر روی سطح هستند. تناوب و سختی آنها تحت‌تاثیر خواص فیزیکی الیاف و پارامترهای پردازش ریسندگی است. سطح بالای انقباض الیاف اصلی توسط الیاف پیچشی سطحی منجر به مدول خمشی بالا نخ‌های جت- هوا می‌شود.

استحکام کششی این نخ‌ها از نخ‌های چرخانه‌ای و حلقه‌ای، کمتر است. گردش‌های پیچشی بالا، استحکام بهتری برای نخ ارائه می‌دهند، اما در این بین، تناوب بالاتر پیچ‌دهنده به سختی خمیدگی بالاتر و نرمی متراکم پایین‌تر منتهی می‌شود.
الیاف هسته تابیده‌نشده، در تمایل به تاب‌خوردگی بسیار پایین حلقه نخ‌های ریسیده‌شده جت- هوا مشارکت دارند. الیاف‌های سطحی در اطراف هسته کمی تابیده می‌شوند، چون نخ برای استفاده به‌عنوان پرکننده در ماشین‌های بافندگی هوا- جت باید به‌خوبی متناسب شوند، چون می‌توانند در میان دهانه نخ تار به سرعت به‌سمت جلو سوق داده شوند. اعتقاد بر این است که فقدان تاب‌خوردگی در نخ جت- هوا، به تمایل پرزدهی پایین این نخ‌ها منجر می‌شود.
پرزدار کردن سطح پارچه هنوز می‌تواند از طریق سایش ایجاد شود، اما آنها بخاطر نبود تاب‌خوردگی، در ساختار قفل نمی‌شوند. پرزدار کردن سطح پارچه به‌راحتی بعد از شکل‌گیری، از هم باز می‌شوند. همچنین مشخص شده است که با افزایش تعداد الیاف اصلی، نسبت الیاف برآمده کمتر می‌شود و پرز نخ کمتری حاصل می‌شود.
استحکام خوب الیاف و یکنواختی مطلوب نخ، تمایل پایین برای تاب‌خوردگی حلقه نخ و پرزدهی، سختی و چروکیدگی بالا از جمله خواص نمونه نخ ارائه‌شده توسط نخ‌های جت- هوا است.
نرخ تولید ریسندگی ورتکس/ جت هوا، 3 تا 5 بار بیشتر از ریسندگی چرخانه‌ای و 10 تا 20 بار بیشتر از ریسندگی حلقه‌ای است، همانند ریسندگی چرخانه‌ای، تولید نخ ریسیده‌شده جت- هوا ارزان‌تر بوده و از مراحل تولیدی کمتری نیز استفاده می‌کند.
همانند مورد نخ‌های رسیده‌شده چرخانه‌ای، نخ‌های جت هوا بسیار یکنواخت‌تر، اما ضعیف‌تر هستند و نسبت به نخ‌های ریسیده‌شده چرخانه‌ای، دارای حس زبرتری هستند. نخ‌های ریسیده‌شده جت هوا، بیشتر در محدوده تراکم متوسط (30 Ne، 20Tex) تولید می‌شوند و عمدتا از نوع نخ‌های ترکیبی کتان/پلی‌استر هستند. از مصارف نهایی آنها می‌توان به پارچه‌های ملافه‌ای بافته‌شده و لباس‌های سبک وزن کشباف اشاره کرد.

الزامات اصلی ماشین‌های ریسندگی جت هوا

نیاز اصلی یک ماشین ریسندگی جت هوای موفق برای تولید نخ‌های پیچشی به داشتن سیستم نخ‌کشی خوب، دستگاه تاب خوردگی مصنوعی، واحد تیک‌آپ و مهم‌تر از همه، توانایی اعمال مقداری کنترل بر کمیت و توزیع الیاف‌های پیچشی ایجاد‌شده بر روی سطح نخ ارتباط پیدا می‌کند، عامل آخر به این دلیل مهم است که باعث کنترل نهایی کیفیت نخ می‌شود.
ضعف اصلی در ماشین‌های قبلی ریسندگی جت هوا، مانند دوپونت، باعث موفقیت تجاری کمتر برای آنها شده بود.
ریسندگی جت موراتا (MJS) از جت‌های چرخشی مخالف با یکدیگر استفاده می‌کند تا بهترین پیچ‌دهندگی لبه الیاف را حاصل نماید. مطالعات نشان داده‌اند که ریسندگی جت به تعداد الیاف در مقطع عرضی حساس است. چون استحکام مستقیما به الیاف پیچشی وابسته است و تعداد الیاف پیچشی به تعداد الیاف لبه بر روی سطح محدود می‌شوند.
بنابراین وقتی تعداد الیاف در نخ افزایش می‌یابد، درصد الیاف پیچشی کم می‌شود و استحکام الیاف افت می‌کند. همچنین وقتی تراکم درشت‌تر می‌شود، طول پیچ‌دهنده کاهش پیدا می‌کند، بنابراین استحکام الیاف کم می‌گردد. پس این دو موضوع یعنی تعداد بیشتر الیاف پیچ‌دهنده و محدوده طولانی‌تر الیاف پیچ‌دهنده، به توجه نیاز دارند.
فناوری ریسندگی ورتکس موراتا (MVS) برای ایجاد ورتکس هوایی سه‌بعدی، بیش از دو جت هوایی را مورد استفاده قرار می‌دهد و بعضی از مشکلات مواجه‌شده توسط نسخه‌های قبلی سیستم‌های ریسندگی جت هوا را معرفی می‌نماید. پس تغییر سیستم از دوبعدی به سه‌بعدی، با ایجاد الیاف جانبی بیشتر، افزایش قابل‌توجهی را در تعداد الیاف پیچ‌دهنده ارائه می‌دهد. نه تنها این مورد، بلکه طول الیاف پیچ‌دهنده افزایش می‌یابد که استحکام الیاف بیشتری را فراهم می‌کند.
اگر نسبت‌های کوچکی از نخ به‌صورت تابیده‌نشده باشند، نخ‌های ریسیده‌شده ورتکس یک ساختار دوبخشی را نشان می‌دهند. میزان تاب‌نخوردگی نخ‌ها، به آشکار شدن ساختار نخ نیازمند است که در راستای طول نخ به‌صورت قابل‌توجهی تغییر می‌کنند.

چرا ریسندگی جت هوا؟

ریسندگی جت هوا، فرصت تولید نخ در نرخ‌های تولیدی نسبتا بالا را برای سازنده‌ها فراهم می‌آورد. بعضی از موانع برای نسل‌های ابتدایی ماشین‌آلات جت هوا شامل سختی جهت ایجاد نخ‌های کتانی 100% و عموما زیر دست منسوج خشن پارچه‌های تولید‌شده از آنها بوده است. نخ‌ها بخاطر نبود الیاف پیچ‌دهنده و همترازی الیاف بهبودیافته، برای لمس شدن نرم‌تر هستند.
فناوری ریسندگی جت هوا برای تراکم‌های نخ ریسندگی درشت‌تر از Ne12/1 مناسب نیست. در مقایسه با نخ‌های حلقه‌ای که از همان خواص الیاف ساخته می‌شوند، بازخورد اولیه نخ‌های تولید‌شده توسط سیستم جت هوا، استحکام الیاف کمتری از آنها را نشان می‌دهد. ذکر این نکته نیز مهم است که سیستم، میزان‌های قابل‌توجهی از الیاف کوتاه‌تر را در هنگام پردازش ریسندگی حذف می‌کند.
درصد پسماندها معمولا در محدوده 3 تا 8%، براساس اینکه کتان شانه‌شده یا کارد‌شده مورد استفاده قرار گرفته‌اند، فرق دارد. حذف الیاف کوتاه، نقص‌های کلی نخ، و ظاهر و پوشش نهایی پارچه را بهبود می‌دهد. علاوه بر این، نخ‌های جت- هوا می‌توانند با سطوح مختلفی از پرز تولید شوند که مستقیما بر نرمی و زیر دست مسنوج پارچه تاثیر دارند، در حالی‌که نسبت به پرزدارشدن و چروکیدگی دارای مقاومت عالی هستند.

مزایای ریسندگی جت هوا

• ایجاد نخ کاربردی و قابل مد
• ادغام سه پروسه تابیدن، ریسیدن و پیچیدن توسط MJS
• ادغام چهار پروسه تابیدن، ریسیدن، پیچیدن و آستری توسط MTS
• کاربرد آسان در مدیریت عملیاتی
• سرعت ریسیدن 340 متر بر دقیقه
• کاربرد آسان در کنترل کیفیت
• ذخیره مکان، کار و انرژی نهایی

مزایای نخ‌های جت هوا

• پرزدهی کم و ظاهر شفاف
• مقاومت بالا در برابر پرزدار شدن و سایش
• جذب بالای رطوبت
• چروکیدگی کم و مقاومت بالا به شستشو
• می‌توانند با مواد مختلف دیگری مانند کتان، الیاف مصنوعی، الیاف دوباره تولید‌شده و الیاف ترکیبی ریسیده شوند.
• ساختار نخ همانند نخ اصلی، مناسب است.