اصطلاحات مرتبط با مد پایدار و اخلاقی

صرف نظر از اینکه تازه وارد دنیای مد پایدار شده باشید یا در زمینه مد اخلاقی از تجربه زیادی برخوردار باشید، باز هم اصطلاحات تخصصی مربوط به مد پایدار و اخلاقی می تواند برایتان گیج کننده باشد. کلمات و تعاریف بسیار زیادی در این حوزه وجود دارند، به گونه ای که در ابتدا حس دستپاچگی به سراغتان می آید. مد اخلاقی، مد پایدار، دوستدار محیط زیست، تجارت منصفانه، وگان و کلماتی از این دست چه مفهومی دارند؟ نگران نباشید، ما در این مطلب به شما کمک خواهیم کرد. برای اینکه بتوانید در دنیای مد اخلاقی به سهولت حرکت کنید، یک واژه نامه تخصصی مد پایدار و اخلاقی را در این مطلب گردآوری کرده ایم. 22 کلمه مرتبط با مد اخلاقی و پایدار که لازم است از آنها اطلاع داشته باشید در ادامه مورد بررسی قرار می گیرند.

واژه نامه تخصصی مد پایدار و اخلاقی

مد پایدار (Sustainable fashion)

تاکنون در مورد مد پایدار بسیار صحبت شده، اما این عبارت دقیقا چه معنایی دارد؟ سازمان ملل متحد (UN) در سال 1987، پایداری را به عنوان “توسعه ای که نیازهای حال حاضر را به گونه ای برآورده می کند که توانایی نسل های آینده جهت برطرف کردن نیازهای خودشان با خطر رو به رو نشود”، تعریف کرده است. روش ها و رویکردهای مد پایدار در هنگام طراحی، تولید و مصرف لباس ها یک تعادل را پیدا می کنند. در این صورت از تخریب منابع طبیعی جلوگیری می شود و استثمار افراد و جوامع نیز انجام نخواهد شد.
پایدار بودن یعنی حفظ این تعادل و انتقال دادن آن به آینده با در نظر گرفتن رویکرد طولانی مدت تولید و مصرف لباس ها و اکسسوری هاست. پایداری اطمینان می دهد که صنعت مد هم کالاهای باکیفیت تولید می کند و هم از آسیب رساندن به انسان یا کره زمین و یا حیوانات (یا شاید هم هر سه مورد) جلوگیری می کند.

مد اخلاقی (Ethical fashion)

مد اخلاقی و مد پایدار اغلب به جای همدیگر مورد استفاده قرار می گیرند. در بعضی مواقع مد اخلاقی بیشتر بر روی تأثیر اجتماعی صنعت مد و آنچه که واقعا از نظر اخلاقی درست است، متمرکز می شود. مد اخلاقی از قوانین محلی کار فراتر می رود و طیف گسترده ای از مسائل از جمله دستمزد، شرایط کاری، رفاه حیوانات و مد وگان را تحت پوشش قرار می دهد. نادیده گرفتن ابعاد اخلاقی چالش های زیست محیطی از جمله تغییرات آب و هوایی یا از بین رفتن منابع آب شیرین برای انسان ها و حیوانات به هیچوجه منطقی نخواهد بود.

فست فشن (Fast fashion)

فست فشن یا مد سریع به عنوان مدلی از تولید انبوه و ارزان قیمت تعریف می شود که در آن کالاها در قیمت پایین تری به فروش می رسند. لباس های ارزان قیمت و مطابق مد روز در سرعت بی نظیری جهت برآورده کردن نیازهای مصرف کنندگان تولید می شوند، بنابراین خریداران در حالیکه لباس ها از تازگی برخوردار هستند، می توانند به آسانی آنها را تعویض نمایند و متأسفانه بعد از چند بار پوشیدن آنها را دور می اندازند. فست فشن این ایده را به ذهن افراد منتقل می کند که لباس تکراری یک اشتباه مد است و اگر می خواهید همچنان مطابق مد روز بمانید، مجبورید ظاهری براساس آخرین گرایشی که اتفاق می افتد داشته باشید. این طرز نگرش، بخش مهمی از سیستم سمی تولید بیش از حد و مصرف را شکل داده که صنعت مد را به یکی از بزرگترین آلوده کنندگان جهان تبدیل کرده است.

اسلو فشن (Slow fashion)

کیت فلچر (Kate Fletcher) از مرکز مد پایدار عنوان کرده است که اسلو فشن یا مد آهسته دنبال کننده جنبش غذای آهسته (slow food movement) است و در مقابل فست فشن قرار می گیرد. اسلو فشن جزء جنبش ها و رویکردهایی محسوب می شود که فرآیندها و منابع مورد نیاز جهت تولید لباس را با تمرکز بر روی پایداری در نظر می گیرد. این رویکرد بدان معناست که خرید لباس های با کیفیت بهتر، ماندگاری بیشتری خواهد داشت و ارزش رفتاری بیشتری برای مردم، حیوانات و کره زمین به وجود می آورد.

مینیمالیسم (Minimalism)

اگر مشاوره های ماری کوندو (Marie Kondo) را شنیده باشید، شاید ایده ای در ارتباط با ماهیت مینیمالیسم داشته باشید. مینیمالیسم در مورد متوقف کردن استفاده از چیزهای غیرضروری است و تنها چیزهایی که ارزش و خوشی واقعی را فراهم می کنند، باقی می گذارد. این مکتب در صنعت مد به معنای داشتن حداقل مقدار لباس ها در کمدهای لباس هایتان است که برای شما حس شادی و خوشی را به ارمغان می آورد. اگر علاقمند به زندگی مینیمالیستی هستید، اما برای شروع کردن این هدف کمی احساس سردرگمی می کنید، کمدهای کپسولی (capsule wardrobes) می تواند نقطه شروع خوبی برای شما محسوب گردد. کمد کپسولی یک انتخاب منطقی برای لباس ها به حساب می آید که نه تنها شما را به پوشیدن لباس هایتان علاقمند می کند، بلکه کاربردی و چند منظوره نیز است.

سبز شویی (Greenwashing)

سبز شویی یا شستشوی سبز به استفاده از بازاریابی برای توصیف محصولات، فعالیت ها یا سیاست های سازمان به عنوان دوستدار محیط زیست اشاره دارد، در حالیکه این فعالیت ها به صورت سازگار با محیط زیست انجام نمی گیرد. امروزه بعضی از شرکت ها تلاش می کنند تا از مزایای تقاضای رو به رشد برای لباس های پایدار و اخلاقی و همچنین نگرانی های به وجود آمده در ارتباط با محیط زیست بهره برداری کنند. شرکت ها معمولا نوآوری های سازگار با محیط زیست مثل داشتن یک خط تولید سازگار با محیط زیست، استفاده از بسته بندی قابل بازیافت و تعویض کردن لامپ های LED در دفاترشان را به طور پیش فرض انجام می دهند، در حالیکه چندان به مسائل بحرانی محیط زیست و شرایط کار توجهی ندارند.

مد چرخشی (Circular fashion)

مد چرخشی در ارتباط با ضایعات و آلودگی لباس ها، تدبیر و راه حل ارائه می دهد و از کمک آنها به باز تولید سیستم های طبیعی در پایان دوره زندگیشان مطمئن می گردد. این مسئله بخشی از فلسفه طراحی Cradle to Cradle ویلیام مک دوناو و میشاییل براونگارت است. مد چرخشی از مدل تجاری دفع ضایعات به صورت سنتی فاصله می گیرد. مؤسسه الن مک کارتور (Ellen MacArthur) جزء طرفداران اقتصاد چرخشی جهانی به شمار می آید.

بازیافت (Recycling)

به فرآیند تبدیل ضایعات به کالاهای جدید، بازیافت می گویند. در صنعت مد همانند بسیاری از صنایع در مورد پلاستیک های بازیافت شده بسیار شنیده ایم. همانطور که می دانید، بشر مقادیر عظیمی از پلاستیک ها را تولید و مصرف می کند. بنابراین بعضی از شرکت ها به دنبال روش هایی برای بازیافت پلاستیک به لباس های جدید بوده اند. مثلا بطری های پلاستیکی جهت تولید ژاکت یا لباس های دیگر به صورت تخ در آمده اند. اما از آنجاییکه لباس پلاستیکی بازیافت شده همچنان نوعی پلاستیک باقی می ماند، پس مسئله بازیافت هنوز جزء مباحث چالش برانگیز صنعت به حساب می آید.

بازیافت بهینه (Upcycling)

واژه Upcycling به تبدیل ضایعات به موادی با قابلیت استفاده مجدد که کیفیت شان بهتر است، اشاره دارد. همچنین براساس رویکرد Cradle to Cradle، مخاطبین با این مفهوم بیشتر از گذشته آشنا شده اند. این مفهوم در مورد استفاده مجدد و ایجاد تغییر کاربری در وسایل قدیمی جهت تولید کالاهای جدید مانند استفاده از ملاقه های قدیمی برای تولید ماسک صورت است. بازیافت بهینه سبب حذف ضایعات از سیستم می شود و نسبت به بازیافت معمولی (recycling) به انرژی کمتری نیاز دارد، بنابراین تأثیر بهتری بر محیط زیست ایجاد خواهد نمود. علاوه بر این حاوی خلاقیت و نوآوری نیز است.

شفافیت (Transparency)

شفافیت روشی است که اطلاعات را آزادانه در مورد چگونگی، محل تولید و طریقه ساخت محصول به اشتراک می گذارد. شفاف بودن یعنی همه اطلاعات در مورد هر بخش درگیر در فرآیند تولید از آغاز تا پایان و از مزارع تا قفسه های فروشگاه منتشر گردد. امروزه عقیده بر این است که برندهای مد، مسئولیت دارند و باید در مورد تأثیراتشان شفاف باشند. البته شفاف بودن تنها اولین گام به سمت مد پایدار و اخلاقی نیست. این قابلیت به مصرف کنندگان اجازه می دهد تا دقیقا در مورد چیزی که می خواهند خریداری کنند، با جزئیات از هر مرحله فرآیند تولید آگاه باشند.

قابلیت پایش (Traceability)

قابلیت پایش برای یک شرکت به معنی اطلاع داشتن از زنجیره های تأمین شان از آغاز تا پایان است. این قابلیت آنها را قادر می سازد تا هر مؤلفه یک محصول از مواد خام گرفته تا برچسب لباس ها و هر چیزی در این بین را ردیابی کنند. این مرحله برای شفافیت حیاتی است: یک شرکت در صورتیکه در مورد مراحل درگیر در تولید محصولاتش اطلاعات کافی نداشته باشد، چگونه می تواند به مصرف کنندگان آگاهی لازم ارائه دهد؟

ارگانیک (Organic)

مردم به شدت به دنبال محصولاتی هستند که هم برای خودشان و هم برای محیط زیست بهتر باشد. جستجوی محصولات ارگانیک از صنعت غذا شروع شده و اکنون به صنعت مد رسیده است، و برندهای بیشتری به ارائه گزینه های ارگانیک مشغول گردیده اند. ارگانیک به مواد خامی اشاره دارد که به لحاظ ژنتیکی اصلاح نشده اند و بدون استفاده از هر گونه آفت کش ها و حشره کش های شیمیایی رشد می کنند. شیوه های کشاورزی ارگانیک از مواد شیمیایی مضر استفاده نمی کند و قصد دارد تا برای دستیابی به پایداری زیست محیطی از منابع کمتر بهره گیرد.
پنبه ارگانیک به ویژه در این زمینه بسیار محبوب شده است، هر چند که تولید آن بسیار هم عالی نیست. چندین سازمان از جمله استاندارد جهانی منسوجات ارگانیک (GOTS) و ابتکاراتی برای دستیابی به پنبه بهتر (BCI) به مصرف کنندگان کمک می کنند تا لباس های ارگانیک تأیید شده را بیابند. چون محصولات ارگانیک به شدت در حال محبوب شدن هستند، بنابراین استفاده از کلمه ارگانیک = organic می تواند بسیار اقناع کننده باشد؛ به همین دلیل باید مراقب سبز شویی و برندهای مدی باشید که ادعای ارائه محصولات ارگانیک را دارند، اما در عمل هنوز به مسائل مهم دیگر توجهی ندارند.

وگان (Vegan)

وگان به محصولاتی اشاره دارد که بدون استفاده از تولیدات دامی یا محصولات فرعی آنها تولید گردیده اند. این موضوع در صنعت مد به این معنی است که نباید از مؤلفه هایی مانند چرم، پشم، ابریشم، کشمیر، آنگورا و موارد دیگر که الیاف شان از طریق حیوانات به دست می آید، استفاده گردد. علاوه بر این، حقوق حیوانات در صنعت مد اغلب می تواند با موضوعات زیست محیطی گسترده تری مواجه باشد. برای اینکه مطمئن شوید که در لباس ها و اکسسوری ها هیچگونه اجزاء حیوانات به صورت مخفی به کار نرفته است، به دنبال محصولات وگان تأیید شده از سوی PETA باشید.

عاری از خشونت (Cruelty-free)

کرولتی فری یا عاری از خشونت با وگانیسم رابطه نزدیکی دارد. این اصطلاح به محصولاتی گفته می شود که معمولا بدون آسیب زدن به حیوانات تولید می گردند. شرکت لوش (lush) از جمله شرکت های شناخته شده در عرصه تولید محصولات عاری از خشونت به شمار می آید. با این حال لازم به ذکر است که کرولتی فری همیشه به معنی وگان نیست، بنابراین اگر می خواهید لباس ها و اکسسوری هایتان کاملا بدون استفاده از حیوانات تولید گردند، نباید به این اصطلاح به عنوان یک استاندارد تکیه کنید.

دست دوم (Second-hand)

منظور کلمه دست دوم کاملا مشخص است. این کلمه به لباس هایی اشاره دارد که قبلا صاحب داشته اند، اما اکنون یا اهدا و یا فروخته شده اند. دست دوم یکی از پایدارترین انتخاب های موجود مد محسوب می شود، زیرا با خرید نکردن لباس های جدید به کاهش تأثیر مخرب بر روی محیط زیست کمک می کنید و به کالاهایی که در نهایت وارد محل های دفن زباله می شوند، یک زندگی جدید ارائه می دهید.

زیست تجزیه پذیر (Biodegradable)

همه مواد سرانجام تجزیه می شوند، اما تجزیه شدن بعضی از آنها شاید هزاران سال طول بکشد و سبب آزاد شدن مواد شیمیایی مضر در فرآیند گردند. کالاهای زیست تجزیه پذیر می توانند به صورت طبیعی در محیط زیست تجزیه شوند و از آلودگی جلوگیری نمایند. ممکن است برندهایی با بسته بندی زیست تجزیه پذیر مشاهده کرده باشید که یکی از بهترین انتخاب های بسته بندی سازگار با محیط زیست به شمار می آیند.

تعدیل کربن (carbon offset) یا بی اثر کردن کربن (Carbon neutral)

وقتی یک شرکت یا حتی یک فرد در یک یا چندین پروژه زیست محیطی جهت متعادل کردن انتشار گازهای گلخانه ای و بی اثر نمودن تأثیرات کربن سرمایه گذاری کند، تعدیل کربن اتفاق می افتد. این مسئله می تواند به معنی استفاده از فرآیندهای بازتولید مانند واگذار کردن بخشی از سهم فروش برای احیاء درختان کره زمین یا حتی سرمایه گذاری بر روی حمل و نقل تعدیل کننده کربن باشد. تعدیل کربن کار آسانی نیست و متأسفانه راه حل معجزه آسایی برای مقابله با تغییرات آب و هوایی وجود ندارد.

میکرو پلاستیک ها (Microplastics) یا میکرو الیاف (Microfibres)

میکرو پلاستیک ها یا میکرو الیاف به ذرات پلاستیکی کمتر از 5 میلیمتر اشاره دارند. لباس های مصنوعی که یکی از بزرگترین منابع آلوده کننده محیط زیست هستند، مسئول منتقل کردن بیش از یک سوم از همه میکرو پلاستیک های آلوده کننده منابع آب به شمار می آیند. در حقیقت، به طور متوسط حدود 9 میلیون میکرو الیاف مصنوعی در هر بار شستشوی لباس در کشورهای اروپایی وارد چرخه حیات می شود.

تجارت منصفانه (Fair trade)

احتمالا قبلا در مورد تجارت منصفانه چیزهایی شنیده اید یا شاید هم گواهینامه هایی در این زمینه بر روی محصولات در سوپرمارکت دیده باشید. تجارت منصفانه به یک جنبش عمومی اشاره دارد که سازمان های مختلف زیادی را در بر می گیرد که هدف مشترک شان حمایت از تولید کنندگان و محافظت از حقوق کارگران و محیط زیست است. تجارت منصفانه، برند یا محصول منحصر به فردی را توصیف می کند که توسط یک سازمان مستقل مورد تأیید قرار گرفته و برچسب آن را دریافت نموده است، چون الزامات مشخص آن را رعایت کرده است. به عبارت دیگر، تجارت منصفانه به خصوص به مورد تأیید قرار گرفتن و برچسب زنی از سوی سازمان بین المللی تجارت منصفانه (Fairtrade International) اشاره دارد.

مزد کافی برای امرار معاش (Living wage)

واژه living wage، حداقل دستمزد مورد نیاز برای زندگی کردن کارگران تحت شرایط مطلوب را توصیف می کند. این کلمه با حداقل دستمزد قانونی که معمولا کمتر از living wage است، تفاوت دارد. مثلا در کشورهایی مانند بنگلادش، ویتنام و اندونزی عموما دستمزدها فقط یک چهارم یا نیمی از نیازهای کارگران را برای داشتن زندگی مطلوب پوشش می دهد.

رانا پلازا (Rana Plaza)

وقتی مجموعه تولید لباس رانا پلازا در سال 2013 در بنگلادش فرو ریخت و بیش از هزار کارگر کشته شدند، جهان یک واقعیت تأسف بار را به نظاره نشست. این اتفاق یکی از تلخ ترین حادثه های حوزه صنعت به حساب می آید که باعث ایجاد پرسش هایی در مورد فست فشن گردید و مصرف کنندگان خواستار شفافیت بیشتر شدند. در نتیجه انقلاب مد باعث پایه گذاری هفته انقلاب مد (Fashion Revolution Week) گردید که هر ساله در ماه آوریل برگزار می شود و کمپین چه کسی لباس های من را تولید کرده = #whomademyclothes را گسترش می دهد. در طول این هفته، مصرف کنندگان از برندها جهت گسترش شفافیت در زنجیره تأمین مد می خواهند به سئوال #whomademyclothes پاسخ دهند.

تنوع (Diversity) یا گستردگی (Inclusivity)

شاید در زمینه مد اخلاقی با کلماتی مثل تنوع یا گستردگی مواجه شده باشید. این کلمات بخش مهمی از جنبشی هستند که مستقیما تنوع مردم از هر چیزی مثل زنجیره تأمین، مدل های استفاده شده در تبلیغات و موقعیت های رهبری را بیان می کنند. این مسئله شاید مثل برندهایی به نظر برسد که لباس هایی با اندازه بزرگتر را فراهم می کنند، کارکنانی با نژادهای مختلف دارند یا از سازمان های LGBTQIA+ حمایت و پشتیبانی می نمایند. تنوع و پایداری بسیار به هم مرتبط هستند و نشان داده شده که شرکت هایی با رهبری متنوع تر، علاوه بر بازده مالی قوی تر توانسته اند تا با محیط زیست نیز بیشتر سازگار شوند.