کودکان کار در صنعت مد

با وجود تلاش های زیاد برای ریشه کش کردن معضل کار کودکان در سطح جهانی، تخمین زده می شود که هنوز هم 152 میلیون کودک در سطح جهان گرفتار این معضل باشند. در این بین جمعی از این کودکان در صنعت مد و نساجی مشغول کار هستند. در ابتدا می شد کودکان کار را در مزرعه ها دید، آنها اغلب در زنجیره تامین فعالیت می کردند. اما امروزه می توان کودکان بسیار کم سن و سال را (حتی کودکان هفت ساله) در حال برداشت دانه پنبه و حمل بارهای سنگین مشاهده کرد. این کودکان در کارخانجات نخ ریسی و پنبه پاک کنی در معرض گرد و غبار پنبه و یا در کارخانجات تولید پوشاک، جواهرات، اکسسوری و کفش در معرض مواد شیمیایی و ماشین آلات خطرناک قرار دارند.

• طبق گفته وزارت کار ایالات متحده که خود یکی از بزرگترین کشورهای فعال در صنعت مد است: کودکان کار در 51 کشور از جمله هند، بنگلادش، پاکستان، چین، ترکیه و ازبکستان حداقل در یکی از بخش های زنجیره تامین پنبه، پوشاک و جواهرات کار می کنند.
• تخمین زده می شود که حدود یک میلیون نفر در ازبکستان اعم از کودکان و بزرگسالان در سال 2016 در طول برداشت پنبه، مجبور به کار در مزارع شده اند.
• مطالعه ای در هندوستان نشان می دهد که کودکان زیر چهارده سال یک چهارم کل نیروی کار مزارع پنبه هندوستان را تشکیل می دهند.

کودک کار (child labour) چه مفهومی دارد؟

هر کاری که توسط کودکان انجام گیرد، در زمره کار کودک قرار نمی گیرد. کودکان باید در حدی معقول وظایف متناسب با سن و سال خود را انجام دهند، البته تا زمانیکه این موضوع تحصیلات، سلامت و رفاه آنها را تحت الشعاع قرار ندهد. کنوانسیون شماره 182 سازمان بین المللی کار، چهارچوبی قانونی را برای بررسی بدترین شکل کار کودکان در سطح محلی تدوین کرده است. به طور کلی می توان کودکان کار را در سه گروه دسته بندی کرد:

• کودکان کاری که پایین تر از سن قانونی کار هستند (سن قانونی کار معمولاً برای اکثر کشورها 15 سال است، اما در برخی از موارد استثنائاتی هم وجود دارد).
• کار خطرناک – تعریف کار خطرناک در هر کشور و هر صنعتی متفاوت است، اما در کل کار خطرناک به معنی قرار گرفتن فرد در معرض مواد شیمیایی مضر و ماشین آلات خطرناک است.
• بدون شک بدترین شکل کار کودکان شامل مواردی همچون قاچاق کودکان و بردگی، بهره برداری جنسی تجاری و یا فعالیت آنها در کارهای غیر قانونی و قاچاق است.

در بسیاری از موارد، کودکان به دلیل اینکه والدینشان نمی توانند از عهده مخارج خانواده بربیایند، مجبور به کار می شوند. در واقع معضل کار کودکان به شکل لاینفکی با فقر، بیکاری، و یا درآمد پایین والدین و عدم امکان تحصیل تا سن 15 سالگی در ارتباط است.

شناسایی کودکان کار

شناسایی کودکان کار با استناد به بازرسی های معمول کارخانجات یا صنایع بسیار دشوار است، به خصوص در مواردی که بسیاری از کودکان برای اثبات سن واقعی خود فاقد مدارک هویتی مانند شناسنامه هستند و یا ممکن است دارای شناسنامه جعلی باشند. هر چند که به احتمال زیاد کارخانجات تولیدی تراز اول، سیاست های مناسبی در زمینه حمایت از کودکان دارند، اما هنوز هم می توان کودکان کار را در شرکت های تابعه آنها، موارد برون سپاری شده و یا موارد بالادستی که بیشتر مسئول تهیه مواد خام هستند، به وفور مشاهده کرد. البته مشکل فقط شناسایی کودکان کار نیست، بلکه این موضوع که کودکان کار بتوانند بعد از شناسایی از عهده محافظت از خود بربیایند در درجه اول اهمیت قرار دارد، بنابراین روند شناسایی و کمک به کودکان کار باید با نهایت دقت انجام گیرد تا در نهایت منجر به ایجاد وضعیتی بدتر برای کودکان کار و خانواده هایشان نشود. البته موضوع دیگری هم که باید به جد مورد توجه قرار گیرد، تلاش برای جلوگیری از تکرار مکرر استراتژی کودکان کار است.

اقدامات لازم

برندهای مد و خرده فروشان می توانند با انجام اقدامات زیر از گسترش روزافزون معضل کودکان کار جلوگیری کنند:

• به شکلی فعالانه و مستمر، احتمال وجود کودکان کار و یا ریسک احتمالی فعالیت آنها در زنجیره های تامین خود را مورد بررسی قرار دهند.
• با تامین کنندگان و سایت های تولیدی (و سازمان های مرتبط با حقوق کودکان) همکاری کنند تا از اجرای سیاست های صحیح و آموزش کودکان کار در محدوده کاری خود مطمئن شوند.
• با اطمینان حاصل کردن از شیوه های خریدشان، نیاز بزرگسالان به دستمزد مناسب و روش های مسئولانه اشتغال را بازتاب دهند.
• از سیاست ها و برنامه هایی که مسئول آموزش مناسب و معقول به کودکان کار هستند، حمایت کنند.

اقداماتی که باید در دستور کار نهادهای کشاورزی، کارخانجات و شرکت ها قرار بگیرند، عبارتند از:

• داشتن سیاست های مشخص و برنامه های آموزشی در محل کار جهت اطمینان از آگاهی کارگران نسبت به قوانین کار و بندهای قانونی توافق نامه ها.
• اطمینان از نظارت فعالانه بر اجرای سیاست های خودشان.
• همکاری با سازمان های محلی یا بخشی پیشگام در زمینه حمایت از حقوق کودکان و یا سازمان های کارگری برای ایجاد فرهنگ رفاه و آسایش کودکان در محل فعالیت شان.