پارچه موز

پارچه موز چه نوع پارچه ای است؟

درست همانطور که انتظار می رود، پارچه موز (banana fabric) گونه ای از پارچه است که از طریق موزها تولید می شود. بخش های میوه ای له شده و نرم در تولید پارچه نقشی ندارند، اما پوسته های بیرونی و داخلی هر دو الیاف کاملی محسوب می شوند. پارچه های موز درست همانند کنف که از طریق بخش ساقه و گل تولید می شوند، به وسیله ساقه ها و پوسته های موز که الیاف لازم را برای تولید محصولات نساجی حاصل می کنند، تولید می گردند. این شیوه در حقیقت برای چندین قرن مورد استفاده قرار گرفته، اما دنیای مد غرب تنها چند وقتی است که از پتانسیل موز معمولی برای ساخت منسوجات بهره می گیرد.

تاریخچه پارچه موز

احتمالا کشور فیلیپین، اولین منطقه ای باشد که پوسته ها و ساقه های موز در آنجا به الیاف تبدیل شده است. این جزیره زنجیره ای، محلی بی نظیر برای نگهداری درختان موز است، به همین دلیل مردم بومی این منطقه برای میلیون ها سال به تولید پارچه های موز مشغول بوده اند. چندین فرهنگ آسیایی دیگر، الیاف مبتنی بر موز را آزمایش کرده اند، اما این مفهوم هرگز به اندازه کشور فیلیپین از قدمت و سابقه زیادی برخوردار نبوده است. هند یکی از کشورهایی است که به تدریج توانسته تا به عنوان قطب الیاف موز جهان، جایگزین فیلیپین گردید. با افزایش مراودات غربی ها با کشورهای جنوب شرقی آسیا، تولید کنندگان منسوج در بریتانیا و ایالات متحده در مورد پتانسیل الیاف موز کنجکاو گردیدند. مد غربی گاهی اوقات با این پارچه مرموز فعالیت هایی داشته است، اما معایب زیاد آن باعث شده تا نسبت به جایگزین های متداول کمتر برای اهداف تجاری مورد استفاده قرار گیرد.

ویژگی های پارچه موز

• لایه داخلی آن همانند ابریشم نرم است؛
• لایه خارجی آن همانند کرباس یا پنبه زبر است؛
• الیاف درونی ابریشمی مانند بسیار ظریف هستند؛
• اغلب نسبت به ابریشم، هزینه بیشتری برای تولید آنها باید اختصاص داده شود؛
• چون ابریشم در حال حاضر یکی از پایدارترین الیاف کره زمین است، پس تقاضای زیادی برای الیاف موز در سراسر جهان وجود ندارد.

پارچه موز امروزی

در حال حاضر به مقدار محدودی الیاف موز در فیلیپین تولید می شود، اما در عوض بیشتر حجم تولیدات در هند انجام می گیرد و بسیاری از تولید کنندگان در این کشور به شدت بر روی روش های پایدار و ارگانیک متمرکز شده اند. هر چند که فرصت هایی برای روش های کاشت ناایمن در طول فرآیند رشد موز وجود دارد، اما بعید است که درختان موز در معرض مقادیری از آفت کش ها و کودهای شیمیایی که به طور قابل توجهی بر روی کاربر نهایی تأثیر خواهند گذاشت، قرار گیرند.

پارچه موز چگونه تولید می شود؟

چند گام در فرآیند تولید پارچه موز وجود دارد:

جداسازی

الیاف در پوسته ها و ساقه های موز باید از مؤلفه های بدون استفاده جدا شوند. تکنیک های مختلفی ممکن است برای دستیابی به این نتیجه نهایی مورد استفاده قرار گیرند. یکی از این تکنیک ها، پوساندن (retting) است. در این روش، پوسته های موز در آب یا در یک ماده شیمیایی جهت نرم شدن و جداسازی مؤلفه ها خیسانده می شوند. قسمت های بدون استفاده پوسته موز ممکن است خرد یا قطعه قطعه شوند، اما این فرآیند به زحمت زیادی نیاز دارد.

دسته بندی نمودن و خشک کردن

وقتی الیاف جدا شده حاصل گردید، آنها به صورت یک دسته در می آیند و خشک می شوند. در این مرحله، الیاف داخلی و خارجی معمولا با هم حفظ می شوند، چون جداسازی آنها در هنگام مرطوب بودن سخت است.

تقسیم کردن به چند گروه

وقتی الیاف خشک گردید، براساس نوع کیفیت به چندین گروه تقسیم می شوند. گروه A شامل بهترین نوع الیاف است که برای کاربردهای جایگزین ابریشم به کار برده می شود. بعضی از تولید کنندگان ممکن است فقط دو گروه داشته باشند، اما بقیه سازندگان شاید طیف متنوع تری از درجه های الیاف موز را تولید نمایند.

ریسندگی و بافتن

الیاف جدا شده سپس به نخ ریسیده می شوند. نخ برای بافته شدن به پوشاک، اکسسوری، وسایل دکوری یا سایر محصولات صنعتی، عمل آوری شده و رنگ آمیزی می گردد.

پارچه موز چه کاربردی دارد؟

الیاف موز با توجه به نحوه ساخته شدن از قسمت داخلی یا خارجی پوسته و پوشش ساقه ممکن است کاربردهای بسیار مختلفی داشته باشند. پوشش داخلی آن بسیار نرم است و همانند ابریشم به نظر می رسد. پارچه موز مثل ابریشم از ظرافت زیادی برخوردار است. الیاف موز به عنوان جایگزینی برای تولید هر لباس ساخته شده از ابریشم مانند بلوز، پیراهن، لباس مخصوص خانه برای زنان، لباس زیر زنانه، لباس خواب و لباس مهمانی شبانه مورد استفاده قرار می گیرند.

استفاده در اکسسوری ها

وقتی صحبت از اکسسوری ها می شود، انتظار می رود که الیاف موز بیشتر برای تولید روسری، کلاه و دستکش مورد استفاده قرار گیرند، چون تولید این محصولات به صورت ارگانیک و پایدار به شدت مورد توجه هستند.

استفاده در صنعت و دکور

معمولا به دلیل کمبود فناوری، استفاده از الیاف موز برای کاربردهای سخت مانند پادری و طناب محدود شده است. با این حال هنوز هم در بعضی از جوامع بومی برای اهداف سنتی از الیاف موز استفاده می شود، اما کاربردهای این الیاف خارج از محصولات پوشیدنی معمولا به وسایل دکوری اقلیم های گرمسیری محدود گردیده است.

پارچه موز در چه مناطقی از جهان تولید می شود؟

هند با تولید سالانه 4/28 میلیون تن، بزرگترین تولید کننده موز در جهان است، بنابراین فقط این کشور آسیایی توانایی تبدیل شدن به بزرگترین تولید کننده الیاف موز را داراست. فیلیپین دیگر قطب تولید الیاف موز نیست، اما این پارچه هنوز هم برای اهداف سنتی در مقادیر کمی در این کشور جزیره ای تولید می گردد. تقریبا بیشتر الیاف موز تولید شده در هند به بازارهای غربی وارد می گردد.

قیمت پارچه موز به چه صورت است؟

الیاف موز باکیفیت بالا که از طریق پوشش داخلی حاصل می گردند، معمولا قیمت بیشتری دارند. تولید این نوع الیاف از سختی بیشتری برخوردار بوده و از نظر کیفیت همانند ابریشم هستند، بنابراین این پارچه براق، ارزش زیادی را در بازار به خود جلب کرده است. اما پارچه هایی حاصل شده از پوشش خارجی زبر معمولا ارزان قیمت هستند. شما برای صرفه جویی در هزینه ها به جای انتخاب پارچه های ارگانیک می توانید پارچه های معمولی را نیز انتخاب نمایید، اما به یاد داشته باشید که اگر این مسیر را برگزینید، خودتان را در معرض آلودگی بالقوه سموم قرار می دهید.

چه تفاوتی بین انواع مختلف پارچه موز وجود دارد؟

دو نوع عمده از الیاف موز موجود دارد، اما برای آشنایی با خانواده این پارچه بهتر است با چهار اصطلاح دیگر این پارچه نیز آشنا شوید:

الیاف داخلی پوسته موز (Inner-peel banana fiber)

این نوع از پارچه موز همانند ابریشم بسیار نرم است. معمولا تولید آن هزینه بر بوده و از ظرافت معقولی برخوردار است.

الیاف خارجی پوسته موز (Outer-peel banana fiber)

قرنها برای کاربردهای صنعتی مورد استفاده قرار گرفته است. این الیاف زبر و درشت برای تولید نمد، طناب و در بعضی از کاربردهای ساخت لباس مخصوص بیرون و ضخیم مناسب است.

پنبه موزی (Banana cotton)

الیاف خارجی پوسته موز با کیفیت بالا معمولا با نام پنبه موز نیز شناخته می شوند. بافت این الیاف مشابه پنبه است و ممکن است این دو پارچه بسیاری از ویژگی های مشترک دیگر نیز داشته باشند.

ابریشم موزی (Banana silk)

ابریشم موزی نام دیگری برای اشاره به الیاف داخلی پوسته موز است.

پارچه موز چه تأثیری بر روی محیط زیست دارد؟

تولید الیاف موز بر روی محیط زیست تأثیر قابل توجهی ندارد. حتی در میان الیاف طبیعی نیز پارچه موز در دسته خاصی از نظر پایداری قرار می گیرد. چون این پارچه از طریق ضایعات موز استخراج می شود، پس سازگاری با محیط زیست آن بسیار قابل توجه است. پوسته های موز دور انداخته می شوند، در حالیکه میوه موز مورد استفاده قرار می گیرد، پس تبدیل کردن آنها به لباس جالب توجه خواهد بود.
همانطور که عنوان شد، هیچ تضمینی وجود ندارد که همیشه تولید موز به صورت پایدار و با توجه به محیط زیست انجام گیرد. هر چند که مدت زمان زیادی از نخست وزیری نارندرا مودی (Narendra Modi) بر هند می گذرد، اما باز هم تا رسیدن هند به کشورهای نخست جهان فاصله زیادی وجود دارد، چون استفاده از آفت کش های مصنوعی در این کشور فقیر شایع است. وقتی شما برای فقط زنده ماندن دست و پا میزنید، هر کاری انجام می دهید تا پول به دست آورید و به عواقب روش های ناپایدار برای کشاورزی دیگر فکر نخواهید کرد.
اگر تولید پارچه موز به صورت درست انجام گیرد، می تواند با محیط زیست بیشترین هماهنگی را داشته باشد. ما تولید کنندگان موز را در سراسر جهان ترغیب می کنیم تا پوسته های موز را به تولید نساجی تبدیل نمایند. ما مطمئن هستیم که با تمایل جهان به سمت مسائل پایداری، به تدریج پارچه موز می تواند موقعیت مناسبی برای خود در بین پارچه های طبیعی پیدا کند.

گواهینامه های موجود برای پارچه موز

چون صنعت الیاف موز یک محصول خاص پسند ارائه می دهد، پس در حال حاضر تعداد بسیار محدودی گواهینامه های مرتبط برای این محصول موجود است. اگر پارچه موز به محبوبیت بیشتری دست پیدا کند، ممکن است که گواهینامه های مشخصی برای این صنعت نوظهور پدید آید. در حال حاضر می توان به این اطلاعات بسنده کرد که موزها به صورت ارگانیک رشد می کنند. سازمان USDA حتی اگر برای الیاف موز نیز گواهینامه ارائه ندهد، گواهینامه ارگانیک را برای موزها فراهم می کند که نتیجه هر دو گواهینامه یکی است. اگر می خواهید که الیاف موز ایمن و پایدار داشته باشید، رفتن به سمت تولیدات ارگانیک بهترین روش برای رسیدن به آن است.