آیا مد مجازی و دیجیتال، گام بعدی مد پایدار هستند؟

مد یک مفهوم هنری است، زیرا به جزئی از زندگی روزانه ما تبدیل شده و خواه ناخواه از آن به عنوان وسیله ای برای ابراز خود و فرهنگ های مختلف مان استفاده می کنیم. برخی معتقدند که ریشه مد به زمانی بر می گردد که انسان ها تصمیم گرفتند تا برگ ها را دور خودشان بپیچند؛ اما برخی دیگر بر این اعتقادند که ریشه مد مربوط به زمانی است که انسان تصمیم گرفت تا از پوست حیوانات برای خودش لنگ بسازد.
با توجه به هر نوع مکتب فکری که شما به آن اعتقاد دارید، حداقل می توانیم توافق کنیم که از آن زمان به بعد مد همواره و به شکلی مستمر در حال تکامل بوده است. بیشتر این تحولات یا به دلیل پیشرفت های تکنولوژیکی و اجتماعی بوده و یا حداقل همگام با آنها بوده است. به عنوان مثال، در حالیکه مفهوم خرید آنلاین با پیشرفت فناوری اینترنت متولد شده، اما توسعه کارخانه های تولید پنبه باعث گسترش استفاده از پنبه و مد گردید.
در حال حاضر مسلماً یکی از بزرگترین تحولات مد در عصر حاضر، مفهوم پایداری و مد اخلاقی است. این مفهوم که می توان آن را به صورت «رفتار صحیح با محیط زیست، حیوانات و کارگران» خلاصه کرد، در اثر ارتقای آگاهی جهانی در مورد محیط زیست و تغییرات اقلیمی به وجود آمده است. در ضمن این مفاهیم متکی بر این واقعیت هستند که پیشرفت فناوری امکان استفاده از سایر فرآیندها و روش های تولید مواد جایگزین را در صنعت مد فراهم کرده است.
صنعت مد پایدار به مدد آگاهی بیشتر مردم در سراسر جهان نسبت به ناپایدار بودن انتخاب هایشان، همچنان با خیز و جهش در حال پیشرفت است. در حقیقت گزارشی که به تازگی منتشر شده است تخمین می زند که ارزش صنعت مد پایدار تا سال 2023 به رقم هنگفت 8.25 میلیارد دلار برسد. طبیعتاً اتخاذ پایداری و مد اخلاقی نیز مثل پذیرش هر ارزش عملی دیگر با چالش های متعددی همراه است که صنعت مد هنوز هم با آنها دست و پنجه نرم می کند؛ به همین دلیل روند مستمر پیشرفت در تمام بخش های صنعت مد پایدار هنوز هم ادامه دارد.
دو نمونه از این پیشرفت ها، مفاهیم بدیع مد دیجیتال و مد مجازی (virtual fashion) هستند. به طور کلی مد دیجیتال به نمایش بصری لباس های ساخته شده با فناوری های رایانه ای، به ویژه نرم افزارهای سه بعدی اشاره دارد. در حقیقت بیشتر لباس هایی که به صورت دیجیتالی ساخته می شوند، به واسطه رایانه ها طراحی می گردند و سپس به چاپگرهای سه بعدی انتقال داده می شوند و دقیقاً مشابه تصویرشان در رایانه ها چاپ می گردند. استفاده از چاپ سه بعدی باعث کاهش ضایعات ناشی از تولید سنتی لباس می شود. می توان با استفاده از چاپ سه بعدی، لباس های هوشمند ساخت و این روندی است که طی 5 سال گذشته واقعاً پیشرفت کرده است.

اما مد مجازی اندکی فراتر از مرزهای مد دیجیتال قرار داد. مد مجازی به طراحی و فروش اقلام مد برای پلتفرم ها و آواتارهای مجازی اشاره دارد. مد مجازی، ایده مد دیجیتال را تا حدی توسعه می دهد، زیرا این سوال را مطرح می کند که چرا باید لباس های طراحی شده توسط رایانه ها را به صورت کامل چاپ کنیم؟ این فناوری به کاربران این امکان را می دهد تا خلاقیت خود را با توانایی ایجاد آرایش های گرافیکی نامحدود، رنگ ها و طرح های چاپی مهندسی شده تلفیق کنند و از نمایش دقیق بصری لباس های مجازی خود با پارچه های واقعی لذت ببرند. روند طراحی پارچه و لباس در مد مجازی همانند مد دیجیتال است، اما طرح های مد مجازی برخلاف طرح های مد دیجیتال هرگز چاپ نمی شوند و به شکل مجازی باقی می مانند؛ هر کسی این طرح ها را دوست دارد می تواند به صورت آنلاین آنها را خریداری کند و از آنها برای تصویر خود در شبکه های اجتماعی، آواتارهای خود در بازی های شبیه سازی ویدئویی مانند بازی Sims و یا سایر بازی ها استفاده کند.
فرض مقدم در اینجا آینده نگارانه، اما ساده است؛ بسیاری از اوقات قصد اولیه ما از خرید یک لباس، پوشیدن آن و گرفتن عکس برای پلتفرم های آنلاین است. پس چرا این لباس ها را فقط برای استفاده در پلتفرم های آنلاین درست نکنیم، بدون اینکه با روش های سنتی آنها را بدوزیم؟ با کمک مد مجازی تنها کاری که شما باید بکنید این است که طرحی را که دوست دارید خریداری کنید و سپس عکس یا آواتار خود را ارسال کنید. برند مد مجازی یک نسخه سه بعدی کاملاً واقعی از لباس را براساس تصویر شما ویرایش می کند، دقیقاً مثل اینکه خود شما آن لباس را پوشیده باشید.
اشتباه تصور نکنید کار مد مجازی فتوشاپ کردن تصویر شما بر روی یک لباس نیست، این لباس ها حقیقتاً واقع بینانه هستند و هر کاری را که یک لباس معمولی انجام می دهد، آنها نیز قادر به انجام آن هستند. این لباس ها می توانند حالت های مختلفی داشته باشند، مثلا با وزش باد تکان بخورند و یا اینکه از مواد مختلف پلاستیکی، پنبه ای و یا حتی فلزی ساخته شوند. شما می توانید بدون نیاز به مراجعه به یک فروشگاه فیزیکی و امتحان کردن لباس، یک طرح مجازی متناسب با شخصیت خود تهیه کنید، دقیقاً مانند داشتن یک پس زمینه بزرگ شده از تصویر خود که نمایانگر شخصیت شما است. به احتمال زیاد هنگام دیدن یک لباس مجازی در اینستاگرام اصلاً متوجه نمی شوید که آن لباس مجازی است.
در انتهای پایداری و با وجود مد مجازی دیگر مشکل مصرف آب وجود ندارد ،و عملاً تمام پس ماندهای فیزیکی حذف می شوند. هیچ زنجیره تامین غیر اخلاقی وجود نخواهد داشت، چرا که مواد اولیه در رایانه ها کد گذاری می شوند؛ هیچگونه مشکلی در زمینه حقوق کار و کارگر وجود ندارد، چون کارگران همان برنامه نویسان ماهری هستند که به طور کلی شرایط کار عالی دارند. حتی زباله های تولید شده در جریان نمایش های مد (فشن شوها) نیز حذف می شوند، زیرا نمایش این لباس ها به صورت مجازی خواهد بود. چه چیزی از این بهتر، آیا ممکن است چیزی بیشتر از این با محیط زیست سازگار باشد.
مد دیجیتال، محصول نوآوری های پیشگام است. خانه مد Carlings در سال 2018 یک مجموعه تماماً مجازی به نام Neo X را عرضه کرد. این مجموعه با استقبال گسترده اینفلوئنسرهای مد از جمله داریا سیمونوآ (Daria Simonova) روبرو شد و وی اعلام کرد که قطعاً بیشتر از این مجموعه ها خرید می کند. در سال 2019 خانه مد هلندی Fabricant که اولین خانه تمام دیجیتال مد در جهان است در یک کنفرانس بلاک چین، لباس Iridescence خود را به قیمت 9500 دلار فروخت. از آن زمان تاکنون رشد این روند تنها محدود به ارائه مجموعه Moschino در همان سال بوده که با الهام از مجموعه دیجیتالی Sims توسعه پیدا کرده است.

تا چند سال پیش، مفهوم مد دیجیتال و مجازی مضحکه ای بیش نبود، اما با پیشرفت فناوری و تسلط همه گیر آن بر تمام جنبه های زندگی انسان، همه چیز به سرعت در حال تکامل است. به نظر می رسد مد مجازی برای این برهه تاریخی ساخته شده است؛ زمانیکه همه ما مجبوریم در خانه قرنطینه باشیم، فاصله اجتماعی را رعایت کنیم و امکانی برای بازدید از فروشگاه ها نداریم. طبق گفته مجله فوربس (Forbes)، بیشتر برندهای مد در پاسخ به همه گیری ویروس کرونا به مد مجازی و تعمیم یافته آن روی آورده اند، به گونه ای که دورنمای تبدیل شدن این تحولات جدید به یک جریان اصلی در عرصه مد دیگر دور از ذهن نیست.
از آنجاییکه ما در حال حاضر بخش عمده ای از وقت خود را در پلتفرم های مختلف دیجیتالی سپری می کنیم، قطعاً این مد دیجیتال و مجازی است که به عادت های ما جان تازه ای می بخشد. با وجود اینکه مد دیجیتال و مجازی بسیاری از مشکلات زیست محیطی ناشی از صنعت مد را حل می کند، اما باز هم ما باید به عنوان یک مصرف کننده هوشیار باشیم و در هیچ موردی زیاده روی نکنیم. در غیر این صورت پیشرفت های فناوری ما را به سمت مصرف بیش از حد سوق می دهند. فراموش نکنید که مصرف بیش از حد یک نقص عمده فست فشن محسوب می شود که صنعت پایداری در تلاش برای رفع آن است.
منظور فقط خرید بیش از حد لباس (همان گونه که در فست فشن به چشم می خورد) نیست، بلکه خرید بیش از حد لباس هایی که از نظر فیزیکی وجود ندارند، نیز افراط به حساب می آید. چقدر تا رقابت مدهای لوکس مجازی فاصله داریم که در آن طرفین سعی می کنند تا با طراحی های تخصصی و برچسب های قیمت گزاف، لباس هایی را به ما تحمیل می کنند که هرگز به صورت واقعی آنها را نمی پوشیم؟ چگونه این امر بر «ارتباطات» و فرهنگ ما تاثیر می گذارد؟

در حال حاضر ناامنی هایی که به واسطه مد رسانه های اجتماعی به ویژه برای نوجوانان ایجاد شده است، به اندازه کافی چالش برانگیز است. حال اگر مد دیجیتال به این ترکیب اضافه شود، آیا این گلوله برفی به یک مسابقه سیری ناپذیر برای اعتباربخشی به صنعت مد تبدیل نمی شود؟ علاوه بر این، این مسابقه ای است که ممکن است هرگز به پایان نرسد، زیرا «مد تکنولوژیکی» به معنای واقعی کلمه، سیاه چاله مد پایدار محسوب می شود. تا زمانیکه برنامه نویسانی برای کدگذاری طرح ها وجود داشته باشند، عرضه لباس های دیجیتال و مجازی نامحدود خواهد بود.
ظهور مد مجازی و دیجیتال گامی در یک مسیر صحیح محسوب می شوند. ممکن است این پیشرفت ها هرگز کاملاً جایگزین لباس های معمولی نشوند، اما گزینه های خوبی برای رفع برخی از نقایص جدی در سیستم مد سنتی ما هستند. آنچه که بسیار اهمیت دارد نحوه ساخت و مصرف این محصولات در آینده ای نزدیک است. در غیر این صورت راه حل هایی که ما برای حل مشکلات خود ایجاد کرده ایم، باعث ایجاد حلقه بزرگتری از مشکلات می شوند که ما را در خود فرو می برند.