دکمه، انواع دکمه و کاربرد ان در نساجی

دکمه‌ها وسایل کوچکی هستند که برای بستن دو بخش از یک لباس مورد استفاده قرار می‌گیرند. دکمه عنصری است که باعث ایجاد تفاوت می‌شود و کیفیت پوشاک مردانه یا زنانه، یک قطعه چرمی و یا یک جفت شلوار جین را بهبود می‌بخشد. دکمه‌های شکل‌دار و رنگی با بهره‌گیری از طراحی خاص، سبکی از دکمه‌های زیبا و کلاسیک به‌شمار می‌آیند. دکمه‌ها دارای جنس، رنگ و شکل‌های مختلفی هستند و باعث می‌شوند تا لباس به تن کسی که آن را می‌پوشد، بیاید و به افراد شخصیت می‌دهند، همچنین افزایش کیفیت یک پوشاک، یک قطعه چرمی و یا یک شلوار جین از طریق بهره‌گیری از دکمه‌ها حاصل خواهد شد.

درباره دکمه

دکمه یک دیسک گرد کوچک است که معمولا برای اطمینان از باز شدن یا برای موارد تزئینی، به قسمتی از لباس یا پوشاک متصل می‌شود. دکمه زدن با کشیدن دکمه از طریق پارچه به‌وسیله یک شکاف تقویت‌شده به نام سوراخ دکمه یا حلقه نخی انجام می‌شود. چون دکمه‌ها باعث تزئین و افزایش زیبایی لباس می‌شوند، شیک و مد روز به‌حساب می‌آیند.

تاریخچه و منشاء دکمه

در طول تمدن باستانی دره ایندوس (حدود 2600 الی 2800 سال قبل از میلاد) و در سایت‌های عصر برنز در چین (حدود 1500 الی 2000 سال قبل از میلاد) مشخص گردیده است که از مهره‌ها برای بستن اجسام پوشاننده بدن مانند پوست و غیره استفاده می‌شده است. مهره‌ها به‌جای بستن لباس، بیشتر به‌منظور تزئین مورد استفاده قرار می‌گرفتند، اما به‌تدریج این رویه تغییر کرده و استفاده از مهره‌ها برای بستن لباس متداول شده است. دکمه یک کلمه فرانسوی و به‌معنی یک شی گرد است. به‌نظر می‌رسد استفاده از دکمه و جا دکمه برای بستن لباس برای اولین بار در قرن 13 در آلمان آغاز شده باشد. با ظهور لباس‌های چسبان در قرن 13 و 14 در اروپا، استفاده از دکمه رواج پیدا کرد.

ساقه‌دوزی فرآیندی است که در آن نخ‌های زیر دکمه به‌صورت خودکار توسط دستگاه جمع می‌شوند تا یک پایه برای محافظت از دکمه و استحکام آن ایجاد شود. این فرآیند به‌صورت گسترده برای دکمه پوشاک‌های ساخته‌شده از مواد ضخیم‌تر مانند کاپشن، روپوش و غیره استفاده می‌شود. ماشین‌های مخصوصی برای تهیه این پایه (ساقه) وجود دارد.

انواع کوک و حلقه‌زنی

کوک تک‌زنجیره زیگزاگی (کوک نوع 107) رایج‌ترین نوع کوک برای خیاطی دکمه است، اما اگر انتهای نخ شل باشد، انتهای دوخت به‌راحتی کشیده می‌شود و در نتیجه دکمه شل می‌گردد. در حال حاضر همه خریداران از کوک قفلی (کوک نوع 209) استفاده می‌کنند.

بهترین دکمه‌ها دارای ویژگی‌های زیر هستند:

•  مسطح و جذاب هستند.
•  اندازه آن‌ها مطابق با ضخامت و اندازه دکمه و ضخامت پارچه است.
•  دارای طول و عرض یکسانی هستند.
•  جا دکمه مرتب و تمیز است و نخ‌های اضافی حذف می‌شوند.
•  چاک باید صاف و مسطح باشد؛ زمانی‌که دکمه در سوراخ دکمه قرار می‌گیرد، هیچ‌گونه شکاف یا کشیدگی نباید وجود نداشته باشد.
•  قبل از وصل کردن دکمه به لباس باید سوراخ دکمه ساخته شود.
•  بعضی از پارچه‌ها همیشه باید آزمایش شوند و در صورت نبودن لایه مناسب برای دوخت، باید دکمه از لایی استفاده کرد.
•  دکمه‌ها معمولا در سمت راست پوشاک خانم‌ها و در سمت چپ پوشاک آقایان قرار می‌گیرند.
•  سوراخ‌های دکمه افقی ایمن‌تر هستند و از ایجاد شکاف در هنگام باز کردن دکمه جلوگیری می‌کنند.
•  وقتی که یک میانه از روبان یا چاک وجود دارد، باید از جا دکمه‌های عمودی استفاده گردد.

سوراخ دکمه

دکمه‌های حاوی کاربرد معمولا با یک سوراخ دکمه جفت‌و‌جور می‌شوند.
همچنین یک حلقه تزوینی از پارچه یا ریسمان ممکن است جای دکمه را بگیرد. سوراخ دکمه‌ها توسط چرخ خیاطی ساخته می‌شوند. سوراخ دکمه‌ها اغلب در هر دو انتها شانه دارند.
شانه یک کوک عمودی است که انتهای سوراخ دکمه را محکم می‌کند.
اندازه سوراخ دکمه به اندازه فاصله مابین دو شانه است، اما برش داخلی برش سوارخ دکمه، می‌تواند بزرگ یا خیلی کوچک باشد، طوری که دکمه را محدود کند یا به‌راحتی از سوراخ دکمه خارج شود. اندازه مناسب سوراخ دکمه برابر با مجموع اندازه دکمه (L) به‌اضافه ضخامت دکمه است.
برش نخ پس از دوختن: نخ به‌وسیله تیغه سوار‌شده روی قلاب دوخت بریده می‌شود. بعد از پایان فرآیند دوخت، نخ را باید با حرکت رو به عقب برش داد یا زیر صفحه یک گلوگاه دستگاه را جمع نمود.

توصیه‌هایی در مورد سوزن

•  استفاده از سوزن با اندازه درست و سرسوزن با نخ مناسب برای یک انجام یک خیاطی بدون دردسر مهم است.
•  نوک سوزن و راست بودن سوزن باید مرتبا مورد بررسی قرار گیرند، زیرا گاهی‌اوقات تنظیم نادرست دستگاه و نامناسب قرارگرفتن سوراخ سوزن در دکمه‌دوزی، به‌راحتی می‌تواند به کار شما صدمه بزند و باعث کاهش کارآیی و کیفیت دکمه‌ها شود.

توصیه‌هایی در مورد چرخ خیاطی

•  نگهداری و سرویس منظم دستگاه یکی از نیازهای اساسی در فرآیند خیاطی بدون دردسر است.
•  دستگاه باید هر بار توسط یک متخصص آموزش‌دیده، تنظیم و راه‌اندازی شود. ماشین‌های معمولی خیاطی می‌توانند دکمه‌ها را از اندازه 8 Ligne تا 32 Ligne در خود جای دهند.

توصیه‌هایی در مورد کیفیت دکمه

•  یکنواخت بودن فاصله سوراخ‌ها برای همه دکمه‌ها باید مورد بررسی قرار گیرد، کمی تفاوت می‌تواند سوزن را کج کند و باعث تشکیل کوک‌های ناقص شود.
•  سوراخ دکمه‌ها نباید دارای لبه‌های تیز و سطح خشن باشند، زیرا این عوامل می‌تواند باعث ساییده شدن نخ شود و در نتیجه باعث پاره شدن نخ و زبر شدن سرسوزن می‌شوند.

علت‌های عمومی شل شدن دکمه‌ها

•  دنباله خیلی کوتاه نخ، کمتر از 3 میلی‌متر.
•  تعداد خیلی کم کوک‌ها.
•  تنظیم نادرست دستگاه و کشش نامناسب نخ.
•  اندازه اشتباه سوزن یا نخ.
•  آسیب دیدن گره در هنگام برش دنباله نخ با دست.
•  کوک‌های ناقص و ناتمام.

توصیه‌هایی برای جلوگیری از افتادن دکمه

•  بلندای نخ نباید از 3 میلی‌متر کم‌تر باشد.
•  تعداد کوک‌ها نباید از 5 یا 6 کوک کمتر باشد.
•  قبل از خیاطی دکمه‌های حجیم، دستگاه باید تست و بررسی شود.
•  از نسبت سازگاری اندازه نخ و سوزن با پارچه و دکمه باید اطمینان حاصل کرد.
•  خروجی اول باید به‌منظور اطمینان از نداشتن هیچ‌کدام از معایب بالا باید به‌صورت کامل بررسی شود.

توصیه‌هایی در مورد خیاطی

•  برای دکمه‌زدن، انتخاب نخ خیاطی مناسب بسیار مهم است.
•  می‌توان برای دوخت دکمه‌های فانتزی یا تزئینی که عملکردی در لباس ندارند و فقط به‌منظور تزئین استفاده می‌شوند، از نخ‌های ظریف استفاده کرد. اگر دکمه‌ها سنگین هستند از نخ خیاطی ضخیم‌تر استفاده کنید.
•  از نخ باکیفیتی که برای خیاطی لباس استفاده می‌شود، برای دکمه‌دوزی نیز استفاده کنید، زیرا این کار هزینه‌های اضافی را کاهش می‌دهد.
•  ضخامت‌های مواد متشکله پارچه و گروه محصولی نیز برای تعیین اندازه نخ، مهم است.

انواع دکمه

•  دکمه پایه‌دار
•  دکمه دو سوراخه
•  دکمه فشاری
•  دکمه‌های پارچه‌ای با کوک‌های محکم گلدوزی و قلاب‌دوزی (معمولا با نخ کتانی) که روی دکمه یا حلقه نوعی فرم را ایجاد می‌کنند.
•  دکمه‌های برجسته یا قورباغه‌ای، دکمه‌هایی هستند که از رشته‌های کاملا گره‌زده که با یک حلقه بسته شده‌اند، ساخته می‌شوند.

دکمه‌ها در موارد زیر با هم تفاوت دارند:

•  اندازه (ligne).
•  فرم طراحی (گرد، بیضی، مستطیلی، مثلثی، مربعی و غیره).
•  فاصله بین سوراخ‌ها و تعداد سوراخ‌ها.
•  ضخامت (ارتفاع دکمه).
•  روش ساخت پشت دکمه‌ها (محدب، مقعر یا مسطح).
•  موادی که دکمه‌های از آن ساخته می‌شوند (چرم، پلی‌استر، فلز، شاخ حیوانات، صدف، لاستیک، عاج).

اندازه دکمه‌ها

اندازه دکمه‌ها معمولا توسط واحد Ligne تعیین می‌شود. Ligne کلمه‌ای فرانسوی و به‌معنی خط است، این واحد در اواخر دهه 1700 و قبل از سازگاری فرانسوی‌ها با سیستم متریک مورد استفاده قرار می‌گرفت و هنوز هم توسط ساعت‌سازان فرانسوی و سویسی که ساعت مچی تولید می‌کنند، برای اندازه‌گیری اندازه حرکت ساعت استفاده می‌شود و به اختصار با حرف “L” نمایش داده می‌شود. Ligne یک استاندارد شناخته‌شده بین‌المللی است.

برای تبدیل سایز دکمه به میلی‌متر، باید آن را در عدد 635/0 ضرب کرد. مثلا برای تبدیل 20 سایز دکمه به‌صورت زیر عمل می‌شود:

این واحد اندازه فاصله دورترین گوشه‌ها یا زوایا را در دکمه‌های چند زاویه‌ای نشان می‌دهد و نشان‌دهنده قطر دکمه‌های گرد نیز است.