تولید جهانی مصنوعات پایدار

مصنوعات از مواد پتروشیمی مشتق می شوند و به همراه پلی استر که بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد، 65% کل الیاف را تشکیل می دهند. این رقابت به سمت مصنوعات کاملاً پایدار حرکت می کند که در حال حاضر فقط در حجم کمی به کار برده می شوند.
الیاف و پارچه های مصنوعی، دسته گسترده ای از مواد هستند که ویژگی های فنی و قیمت نسبتاً پایین شان، آنها را به بخشی جدایی ناپذیر از کمد لباس ما تبدیل کرده است. در حال حاضر قسمت اعظم لباس ها به صورت کامل یا جزئی از پلی استر، نایلون، الاستین (که به طور گسترده در تولید لباس های ورزشی مورد استفاده قرار می گیرد) و اکریلیک ساخته می شوند. در واقع این موارد، مصنوعات پر کاربرد در این زمینه به حساب می آیند.

تبدیل نفت به مواد مورد استفاده در صنعت مد

الیاف مصنوعی از طریق فرآیندهای شیمیایی سنتز شده (معروف به پلیمرها) که از مواد پتروشیمی (به عنوان مثال نفت خام) استحصال می شوند، به دست می آیند و همین امر صنعت مد را به یک مصرف کننده مهم سوخت های فسیلی تبدیل کرده است. این پلیمرها به صورت زنجیره های طولانی فرآوری می گردند، سپس ذوب شده و از داخل یک نازل نخ ریسی (اسپینرت) ظریف عبور داده می شوند تا در نهایت به نخ تبدیل گردند. این نخ ها در ادامه خشک شده و به صورت پارچه بافته می شوند. انواع مختلف مواد شیمیایی سبب تولید الیاف و پارچه های مصنوعی مختلفی می گردند.
دو فرم اصلی از الیاف مصنوعی وجود دارد: فیلامنت های ممتد که برای بافندگی، کشبافی و تولید فرش مورد استفاده قرار می گیرند و استیپل ها (الیاف کوتاه) که به عنوان الیاف ناپیوسته از نظر طولی می توانند ریسیده شده و به نخ تبدیل شوند یا در مصارفی که نیاز به ریسیدن الیاف وجود ندارد، مانند پرکننده ها یا پارچه های بی بافت به کار برده می شوند.
در حال حاضر قسمت اعظم تولید این مواد مصنوعی، یعنی 60% تا 70% بسته به نوع آنها در چین صورت می گیرد. در ضمن چین صادرکننده پیشروی این مصنوعات نیز هست. تخمین زده می شود که تولید جهانی الیاف مصنوعی در سال 2016، حدود 64.8 میلیون تن بوده است و به عبارتی دیگر، حدود 65% کل الیاف تولیدی در آن سال به الیاف مصنوعی اختصاص داشته است. پیش بینی می شود تا سال 2025 این رقم به 134.5 میلیون تن در سال برسد، یعنی رشد سالانه تولید این الیاف 3.7% خواهد بود. تحلیل گران صنعت پتروشیمی پیش بینی می کنند که الیاف مصنوعی، 98% کل فرآیند تولید الیاف را در آینده به خود اختصاص می دهند.

پلی استر

پلی استر پرکاربردترین الیاف مصنوعی است. انتظار می رود که در آینده الیاف نوع پلی استر، سهمی 95% از رشد جهانی الیاف مصنوعی داشته باشند. پارچه جایگزین این الیاف، یعنی اکریلیک، گاهاً از نظر قیمتی یارای رقابت با پارچه پلی استر را ندارد و به همین دلیل تولید و استفاده از آن در حال کم شدن است. در مقابل پیش بینی می شود که تولید سایر مصنوعات مانند پلی پروپیلن و پلی آمید تا سال 2025 اندکی افزایش پیدا کند، هر چند که ممکن است این افزایش تولید برای مواردی غیر از تولید پوشاک استفاده شود.

اندازه بازار مصنوعات پایدار

الیاف و پارچه های مصنوعی پایدار (که در بورس منسوجات معروف به مصنوعات ترجیحی = preferred synthetics هستند) با استفاده از دو روش تهیه می شوند: از طریق مواد اولیه بازیافت شده پتروشیمی (مانند پلاستیک های بازیافتی) یا به وسیله تولید جزئی یا کلی آنها با استفاده از منابع طبیعی مانند قارچ ها یا قندها (که گاهی به آنها مصنوعات زیست محور = bio-based synthetics هم گفته می شود).
صنعت مد به واسطه تحقیق و توسعه در فناوری تولید الیاف و کار در زمینه تجاری سازی، پذیرای این جایگزین ها شده است. در واقع شرکت ها در حال رقابت برای پیدا کردن روش های فنی برتر و مقرون به صرفه تر برای جایگزین کردن الیاف بکر هستند.

آینده خوش بینانه تر مصنوعات

طبق تحلیل های صورت گرفته در سال 2017 توسط بورس منسوجات = Textile Exchange، تحولات مهیجی در افق این صنعت دیده می شود.

• 28 نوع برند مختلف پلی استر و نایلون از مواد بازیافت شده تولید می شوند که بسیاری از آنها دارای گواهینامه تضمین کیفیت نیز هستند.
• 13 نوع برند مختلف مصنوعات زیست محور در حال ظهور هستند؛ هر چند که فعلاً استانداردی برای این پارچه ها وجود ندارد، اما چرخه حیات آنها تحت بررسی است تا اثرات زیست محیطی آنها مشخص شود.
• چندین شرکت در حال تامین مواد اولیه خودشان از منابع بازیافتی هستند تا نیم نگاهی به عدالت اجتماعی و زیست محیطی داشته باشند. به عنوان مثال شرکت ایکانیل (Econyl) مواد اولیه خود را از تورهای ماهیگیری دور انداخته شده که برای حیات وحش اقیانوس ها بسیار خطرناک هستند، تامین می کند؛ سازمان ریسمان ها و پلاستیک ها برای تغییر با الهام از اصول تجارت منصفانه، روند ایجاد فرصت های شغلی برای جوامع فقیر را از طریق جمع آوری و استفاده مجدد از زباله های پلاستیکی در پیش گرفته است.
• 10 شرکت برتر رتبه بندی شده در زمینه استفاده از مصنوعات ترجیحی در میان بزرگترین و بانفوذترین برندهای مد جهان قرار دارند. از تعدادی از آنها می توان به پاتاگونیا (Patagonia)، اچ اند ام (H&M)، تارگت (Target)، نایک (Nike) و ایندیتکس (Inditex) اشاره کرد.

بورس منسوجات در سال 2016 برآورد کرده است که اعضای آن از 47407 تن پلی استر بازیافتی استفاده کرده اند که این رقم با 2.9 میلیارد بطری پلاستیک که در مکان های دفن زباله رها می شوند، برابر است. با وجود اینکه بورس منسوجات انتظار دارد تا مصرف مواد مصنوعی بازیافت شده یا زیست محور رو به رشد باشد، اما در حال حاضر این الیاف تنها بخش کوچکی از مصنوعات تولید شده را تشکیل می دهند.
بورس منسوجات بر مبنای میزان استفاده اعضای خود از این مواد برآورد می کند که مصنوعات پایدار تنها 0.07% از کل تولید الیاف مصنوعی را تشکیل می دهند، هر چند که این رقم حدود 58% نسبت به 12 ماه گذشته افزایش پیدا کرده است. در ضمن این بورس تخمین زده است که شرکت های عضو آن، 8% از مصرف الیاف پلی استر خود را به پلی استرهای بازیافتی اختصاص می دهند.
با این حال میزان استفاده از مصنوعات پایدار مانند یک قطره در اقیانوس مصنوعات است. اکثریت قریب به اتفاق (%85) شرکت هایی که از پلی استر بازیافتی استفاده می کنند، اذعان کرده اند که میزان مصرف الیاف مصنوعی بازیافتی توسط آنها کمتر از 1000 تن بوده است، یعنی کمتر از 0.1% کل مصرف مصنوعات آنها.

جمع بندی

• مصنوعات پتروشیمی محور بر تولید جهانی الیاف حاکم هستند و بیشتر از 65% تولید سالیانه این الیاف در چین صورت می گیرد.
• در بین الیاف مصنوعی، الیاف پلی استر بیشتر از سایر الیاف مورد استفاده قرار می گیرد و پیش بینی می شود در آینده پلی استر همچنان بر رشد الیاف مصنوعی غالب باشد.
• مصنوعات پایدار از الیاف بازیافتی و یا از منابع طبیعی حاصل می شوند. تنها 0.07% از کل تولید الیاف مصنوعی پایدار است و مقدار بسیار کمی از آنها در تولید پوشاک مورد استفاده قرار می گیرند.
• با توجه به سهم کلی بازار مصنوعات، رقابت شدیدی در زمینه توسعه و تجاری سازی مصنوعات پایدار با کیفیت و مقرون به صرفه وجود دارد.