پارچه فلانل

پارچه فلانل چه نوع پارچه ای است؟

واژه فلانل (flannel) در اصل به هر نوع پارچه پنبه ای، پشمی یا مصنوعی که چند معیار اصلی زیر را برآورده کند، اشاره دارد:

• نرمی: پارچه باید به شکل فوق العاده ای نرم باشد تا جزء پارچه های فلانل در نظر گرفته شود.
• بافت: پارچه فلانل باید بافت برس خورده (یعنی کرک یا خواب آن شق و براق) یا برس نخورده داشته باشد. هر دو نوع این بافت ها به یک اندازه شاخص هستند.
• مواد اولیه: با وجود اینکه می توان از مواد اولیه مختلفی برای ساخت پارچه فلانل استفاده کرد، اما همه مواد برای ساخت این پارچه مناسب نیستند. مثلا ابریشم برای ساخت پارچه فلانلی که قرار است هم نرم و هم عایق باشد، بیش از حد ظریف و ریز است.

تاریخچه پارچه فلانل

اعتقاد بر این است که ولز خاستگاه واژه «فلانل» باشد، اما بر مبنای وجود یک واقعیت مطمئنیم که این اصطلاح در فرانسه در قالب واژه «flannelle» از اوایل قرن هفدهم میلادی استفاده می شده است. هر چند که پارچه فلانل در طول دوران روشنگری (Enlightenment era) به صورت دوره ای در بین فرانسوی ها و دیگر اروپایی ها رواج پیدا کرد، اما گرایش به آن در جاهای دیگر کم شد و فقط استفاده از پارچه فلانل ولزی بیشتر گردید.

پارچه فلانل امروزی

امروزه انواع مختلف پارچه فلانل معمولاً براساس رابطه آنها با شهرها یا مناطق ولز شناخته می شوند. مثلا پارچه فلانل لانیدویز (Llanidloes) با پارچه فلانل نیوتاون (Newtown) بسیار تفاوت دارد. همچنین گونه های مختلف پارچه فلانل ولزی با سایر انواع پارچه های فلانل اروپایی از تفاوت قابل توجهی برخوردار هستند.
همانگونه که محبوبیت پارچه پیچازی (plaid) دوباره در دهه 1900 میلادی بیشتر شد، تقاضا برای پارچه فلانل نیز افزایش پیدا کرده است. با این وجود، مفهوم واژه «فلانل» در طی این سال ها از معنای اصلی ولزی خود بسیار فاصله گرفته است. امروزه پارچه هایی که با الیاف مصنوعی ساخته می شوند در همان دسته پوشاک سنتی فلانل ولزی که نسل هاست دست به دست می شوند، قرار می گیرند.

پارچه فلانل در مقابل پارچه پیچازی

در واقع پارچه فلانل همان پارچه پیچازی نیست. واژه پیچازی به الگوی خاصی اشاره دارد که می توان آن را در هر پارچه یا سطح داخلی باز تولید کرد، اما فلانل نوع خاصی از پارچه است که به دلیل نرمی خاصی که دارد، مشهور است. با وجود اینکه برخی از پیراهن های پیچازی و یا انواع دیگر پوشاک پیچازی ممکن است با پارچه فلانل تولید شوند، اما همه لباس های پیچازی از جنس پارچه فلانل نیستند.

پارچه فلانل چگونه تولید می شود؟

فرآیند تولید پارچه فلانل شامل چندین مرحله است که عبارتند از:

تولید ماده اولیه

در مرحله اول، ماده اولیه برای تولید پارچه فلانل استحصال می شود. این ماده با توجه به نوع محصول نهایی مورد نظر، ممکن است پنبه، پشم یا الیاف مصنوعی باشد. پارچه های ظریفی مانند ابریشم برای تولید پارچه فلانل مناسب نیستند.

نخ ریسی

در مرحله بعد، نخ های منسوج به همان روشی که نخ پارچه های دیگر ریسیده می شوند، تولید می گردند. هر چند که ممکن است در این مرحله برخی از ملاحظات برای نخ مورد استفاده در تولید پارچه فلانل در نظر گرفته شود، اما علائم اصلی که باعث تمیز دادن این پارچه از پارچه های دیگر می شوند، معمولاً مربوط به مرحله بافتن پارچه هستند.

بافتن پارچه

معمولاً برای تولید پارچه فلانل از بافت جناغی یا توییل (تافته) استفاده می شود و پارچه بافته شده ممکن است به صورت یک رو یا دورو برای ایجاد یک بافت نرم که بافت اصلی پارچه را می پوشاند، برس زده شود. برس زدن (Napping) فرآیندی است که در خلال آن الیاف ریسیده شده تحت فشار قرار می گیرند و همین موضوع باعث می شود تا ظاهر الیاف مثل الیاف ریسیده نشده به نظر برسد. الیاف به طور طبیعی زمانیکه در داخل یک ماتریکس بافته می شوند، در کنار هم قرار می گیرند، اما برش زدن باعث می شود تا دوام پارچه تا حدی کاهش پیدا کند.

عمل آوری های نهایی

پارچه فلانل مصنوعی غالباً با یک روکش مقاوم در برابر شعله عمل آوری می شود که ممکن است سمی باشد. پشم به صورت طبیعی در برابر حرارت مقاوم است، همچنین ممکن است روش های عمل آوری مختلفی برای پارچه فلانل پنبه ای نیز اعمال شود. اگر به دنبال ایمنی بیشتر هستید، پارچه های فلانل ارگانیک در بازار وجود دارند، مثلا پارچه فلانل پشم مرینوس (merino wool) احتمالاً انتخاب خوبی باشد.

پارچه فلانل چه کاربردی دارد؟

پارچه های فلانل برای ساخت گروه های کالایی مختلفی در بازار مورد استفاده قرار می گیرند که از جمله آنها می توان موارد زیر را نام برد:

پوشاک

پیراهن مردانه یقه دکمه دار (button-downs) ساخته شده از طریق فلانل پیچازی، نمادی از سبک زندگی در فضای باز است و این نما بارها و بارها با پارچه هایی به غیر از پارچه های پشمی اصیل تکرار شده است. پارچه فلانل علاوه بر اینکه برای دوخت پیراهن مورد استفاده قرار می گیرد، گاهی اوقات برای تولید پلیور، ژاکت پشمی و سایر لباس های لایه ای که مختص پوشیدن در هوای سرد هستند نیز به کار می رود. در اصل هر نوع لباس پنبه ای، پشمی یا مصنوعی که به صورت یک رو یا دو رو برس زده شوند، می توانند به عنوان فلانل در نظر گرفته شوند. تفاوت های بیشتر بین آنها معمولاً توسط متخصصان صنایع نساجی یا پوشاک قابل تشخیص است.

اکسسوری

پارچه فلانل با الگوی رنگی پیچازی گاهی اوقات برای ساخت کیف، کیف پول و کمربند مورد استفاده قرار می گیرد.

لوازم خانگی

به دلیل ارتباط خاص پارچه فلانل با الگوی پیچازی، در ساخت بسیاری از وسایل دکوری و سایر لوازم خانگی از پارچه فلانل برس زده شده استفاده می شود. استفاده از پارچه فلانل برای تولید ملافه از محبوبیت زیادی برخوردار است؛ بسیاری از مصرف کنندگان در طول زمستان، ملافه های فلانلی را به دلیل نرمی، جذب رطوبت و احساس گرمایی که این ملافه ها به شخص می بخشند، ترجیح می دهند.

پارچه فلانل در چه مناطقی از جهان تولید می شود؟

با توجه به نوع ماده اولیه ای که برای تولید پارچه به کار می رود، بزرگترین تولید کننده پارچه فلانل جهان ممکن است یکی از سه کشور زیر باشد:

بزرگترین تولید کننده پشم

بزرگترین تولید کننده پشم در جهان، استرالیا است. این کشور یا قاره، تعداد بیشتری گوسفند نسبت به جمعیتش دارد و عمده این گوسفندان از نوع مرینوس هستند.

بزرگترین تولید کننده پنبه

هند بزرگترین تولید کننده پنبه در جهان است. این کشور مدتها بزرگترین تولید کننده الیاف نساجی در جهان بوده، اما اخیراً رقیب اصلیش یعنی چین در تولید دسته های خاصی از محصولات نساجی طبیعی از این کشور پیشی گرفته است.

بزرگترین تولید کننده منسوجات مصنوعی

لقب بزرگترین تولید کننده منسوجات مصنوعی به چین تعلق دارد. با وجود اینکه بسیاری از مردم جهان به عنوان بخش از جنبش رونق سبز (green boom) از پارچه های مصنوعی فاصله گرفته اند، اما این کشور کمونیستی همچنان به تولید مقادیر زیادی از پلی استر، نایلون و سایر پارچه های مصنوعی رایج که بعضاً برای تولید پارچه فلانل مورد استفاده قرار می گیرند، ادامه می دهد.

قیمت پارچه فلانل به چه صورت است؟

قیمت پارچه فلانل به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:

منسوجات استفاده شده

معمولاً پنبه از پلی استر یا سایر منسوجات استفاده شده برای تولید پارچه فلانل گران تر است. البته پشم مرغوب از همه اینها قیمت بیشتری دارد؛ بنابراین در هنگام قیمت گذاری پارچه فلانل، باید به ماهیت پارچه توجه نمود.

کیفیت بافت

برخی از بافندگان پارچه فلانل در کار خودشان استاد هستند (پس کیفیت و قیمت پارچه های آن بالاتر است)، اما کارخانه هایی که به صورت انبوه اقدام به تولید طاقه های پارچه فلانل می کنند، پارچه ارزان را به صورت بی کیفیت در اختیار مصرف کنندگان قرار می دهند. شرکت هایی که بر روی تولید الیاف طبیعی، ارگانیک و تجدیدپذیر متمرکز می شوند، به احتمال زیاد پارچه های فلانل با کیفیتی تولید می کنند.

عمل آوری ها یا رنگ آمیزی های اضافی

پارچه فلانل مقاوم در برابر حرارت و یا ضد آب ممکن است اندکی گران تر باشد.

چه تفاوتی بین انواع مختلف پارچه فلانل وجود دارد؟

چند نوع متمایز و مشخص از پارچه فلانل وجود دارند که عبارتند از:

فلانل پشمی (Wool flannel)

پارچه فلانل ولزی به صورت سنتی از طریق پشم ساخته می شود و بیشتر انواع پارچه های فلانل اروپایی نیز پشمی هستند. تا قرن های اخیر، پنبه معمولاً برای تولید پارچه های فلانل در اروپا مورد استفاده قرار نمی گرفت، زیرا پنبه در اوایل اکثراً فقط در هند تولید می شد.

فلانل پنبه ای (Cotton flannel)

پارچه فلانل پنبه ای در طول دوران استعمار محبوبیت زیادی پیدا کرد و پنبه به یک ماده اولیه برای تولید پوشاک فلانل نرم و فاخر و یا ملافه های برش زده شده دورو تبدیل شد.

فلانل مصنوعی یا ترکیبی (Synthetic or mixed flannel)

امروزه انواع زیادی از پارچه های فلانل موجود در بازار به جای اینکه از الیاف طبیعی ساخته شوند از طریق الیافی مصنوعی مثل پلی استر یا نایلون ساخته می گردند. منسوجات مصنوعی بسیار اشتعال پذیر هستند و به محیط زیست آسیب وارد می کنند.

فلانل سیلان (Ceylon flannel)

این نوع از پارچه فلانل در اصل در سیلان (سریلانکای امروزی) تولید شده است و مواد اولیه آن ترکیبی از 50% پشم و 50% پنبه است.

فلانل بچه گانه (Baby flannel)

این فلانل بر روی هر دو جانبش برس زده می شود و به دلیل نرمی و ظرافت بسیار مورد توجه قرار می گیرد. هر ماده اولیه ای که در ساخت فلانل به کار می رود، می تواند برای تولید پارچه فلانل بچه گانه استفاده شود، اما پشم و پنبه به دلیل اینکه بافت بسیار نرمی دارند، بهترین گزینه برای تولید پارچه فلانل برای پوست حساس کودکان هستند.

فلانل پوشکی (Diaper flannel)

بسیاری از والدین هرگز تصور نمی کنند که پوشک پنبه ای قابل استفاده مجدد کودکانشان از همان جنس لحاف های زمستانیشان باشد، اما در واقع پارچه ای که برای تولید این پوشک ها مورد استفاده قرار می گیرد، از نظر فنی یک نوع پارچه فلانل محسوب می شود. برای کمک به راحتی و قدرت جذب بیشتر پوشک، بر روی هر دو جانب این پارچه، برس زده می شود.

فلانل گیاهی (Vegetable flannel)

فلانل گیاهی نوعی از پارچه فلانل به شمار می آید که از طریق الیاف سلولزی ساخته می شود. این پارچه در قرن نوزدهم میلادی در اروپا رواج پیدا کرد. پس از عرضه پارچه های مبتنی بر الیاف پتروشیمی در قرن بیستم، این نوع از پارچه فلانل مقبولیت خود را از دست داد.

فلانت (Flannelette)

بافت پارچه فلانت یا فلانل نما تا حدی با بافت پارچه فلانل واقعی، تفاوت دارد، به همین دلیل بافت پارچه فلانت مقداری درشت تر و زبرتر است. برای تولید پارچه فلانت می توان از الیاف رایجی که برای تولید پارچه فلانل مورد استفاده قرار می گیرند، استفاده کرد.

پارچه فلانل چه تأثیری بر روی محیط زیست دارد؟

چندین عامل بر نقش پارچه فلانل بر محیط زیست تأثیرگذار می گذارند که عبارتند از:

نوع مواد استفاده شده

آلایندگی پنبه از پارچه های مصنوعی کمتر است، اما کمترین میزان آلایندگی در میان همه پارچه ها به پشم تعلق دارد. با انتخاب پارچه های طبیعی که با روش های پایدار و ارگانیک تولید می شوند، استفاده از مواد شیمیایی و سموم دفع آفات را به دست فراموشی بسپارید.

فرآیندهای تولیدی

میزان تأثیر منفی تولید پارچه فلانل بر محیط زیست به روش های رنگرزی و عمل آوری بستگی دارد. شرکت های پایدار که از فرآیندهای تولید اخلاقی استفاده می کنند، بیشتر احتمال دارد تا در ساخت پارچه خود فقط از مواد ایمن استفاده نمایند.

بازاریابی تجارت منصفانه

دامپینگ محصول، موانع غیر تعرفه ای و سایر ترفندهای تجاری، از شرکت های غیراخلاقی خاص در حالیکه حق رقبای ذیحقشان را تضییع می کنند، می توانند پشتیبانی نمایند. کشمکش اقتصادی یکی از عوامل ایجاد هرج و مرج اکولوژیکی محسوب می شود، بنابراین تلاش ما باید در راستای ارتقای جوامعی باشد که محصولات نساجی ما را تولید می کنند.

گواهینامه های موجود برای پارچه فلانل

گواهینامه هایی که برای پارچه فلانل صادر می شوند به ماده اولیه ای که در ساخت پارچه فلانل مورد استفاده قرار می گیرند، بستگی دارند. تعدادی از این گواهینامه ها عبارتند از:

استاندارد جهانی منسوجات ارگانیک (GOTS)

سازمان استاندارد جهانی منسوجات ارگانیک به عنوان اصلی ترین مرجع قابل اعتماد در زمینه تولید پارچه های طبیعی ایمن، پایدار و اخلاقی شناخته می شود. هر محصولی که نشان تایید GOTS را داشته باشد، براساس بالاترین استانداردهای کیفی ممکن تولید شده است.

استاندارد جهانی بازیافت (GRS)

لزوماً قرار نیست که مواد مصنوعی به محیط زیست آسیب برسانند. GRS به شرکت هایی که تلاش می کنند تا از مواد قابل بازیافت در تولید محصولات نساجی استفاده نمایند، کمک می کند. حتی الیاف طبیعی مانند پشم هم قابلیت بازیافت دارند، بنابراین GRS دارای میدان کاری گسترده ای است.

Woolmark

Woolmark یک شرکت تولیدکننده پشم است، اما معتبرترین سازمان صدور گواهی تأیید پشم برای سایر تولیدکنندگان در سراسر جهان نیز به شمار می آید. پشمی که نشان تأیید Woolmark را داشته باشد، با دقت استحصال شده و با روندی اخلاقی تولید گردیده است.

نام پارچه	فلانل
نام دوم شناخته شده پارچه	فلانیل (Flannelle) و flanell
ترکیبات پارچه	الیاف نرم متنوع که به صورت برس خورده یا برس نخوره هستند
تغییرات ممکن تراکم نخ در پارچه	بالای هزار
قابلیت تنفس پارچه	با توجه به نوع پارچه های سازنده تغییر می کند
قابلیت مقاومت در برابر رطوبت	با توجه به نوع پارچه های سازنده تغییر می کند- معمولا زیاد است
قابلیت حفظ گرما	با توجه به نوع پارچه های سازنده تغییر می کند- معمولا متوسط یا زیاد است
قابلیت ارائه کشش	متوسط
حساس به کرکی شدن یا قل زدن	متوسط
اولین کشور سازنده این نوع پارچه	ولز (به احتمال زیاد)
بزرگترین صادر کننده/ کشور برتر تولید کننده	با توجه به نوع پارچه های سازنده تغییر می کند- چین، استرالیا یا هند
دمای توصیه شده برای شستشو	با توجه به نوع پارچه های سازنده تغییر می کند
کاربرد در	پیراهن، پیراهن های مردانه دکمه یقه دار، بلوز، ژاکت پشمی، پلیور، جلیقه، ملافه، پرده، پارچه رو مبلی.