پارچه شمبری

شمبری چه نوع پارچه ای است؟

شمبری (chambray) یک نوع پارچه طبیعی است که از طریق لینن (linen) یا پنبه تولید می شود. این نوع از پارچه برای صدها سال تولید گردیده است و گونه های پارچه شمبری، کمبریک (cambric) یا باتیست (batiste) نیز نام دارند. این نوع از پارچه هم ریز و هم متراکم بوده و در بسیاری از حالت ها به دنیم (جین) شباهت دارد. با این حال از الگوی بافت متفاوتی برای تولید شمبری استفاده می شود و در نتیجه این نوع از پارچه نسبت به دنیم بسیار سبک وزن تر بوده و قابلیت تنفس بیشتری دارد.
کلمه شمبری در واقع تکامل یافته واژه کمبریک است که برای قرن ها جهت اشاره به انواع مختلف پارچه ها مورد استفاده قرار گرفته است. کمبریک در واقع در منطقه ای نزدیک به کمبره (Cambrai) در فرانسه تولید شده است و نام آن از کلمه kameryk در زبان فلامان گرفته شده است. از کلمه کمبریک حداقل از سال 1530 میلادی استفاده شده است و مترادف فرانسوی آن یعنی واژه باتیست در حدود سال 1590 میلادی پدیدار گشته است. بعضی از سوابق نشان می دهد که این پارچه در حدود سال 1300 بعد از میلاد مسیح توسط یک بافنده به نام Baptiste اختراع گردیده است.

کلمات کمبریک و باتیست در اصل به نوع سفید رنگ پارچه لینن یا کتان اشاره دارند. با این حال کمبریک در سراسر تاریخش با ابریشم تولید شده است و با گذشت زمان بیشتر انواع لباس کمبریک مبتنی بر پنبه شده اند. در میانه دهه 1700 میلادی، واردات پارچه های فرانسوی به انگلستان غیر قانونی شد. این موضوع سبب گردید تا بریتانیایی ها برای خطاب قرار دادن انواع پارچه های پنبه ای هندی از واژه های کمبریک یا باتیست استفاده نمایند.
با گذشت زمان واژه های کمبریک و شمبری با وجود اشاره به پارچه های مختلف، مترادف هم شدند. اولین استفاده از واژه شمبری در انگلستان به میانه قرن نوزدهم میلادی بر می گردد و با گذشت زمان استفاده از کلمه کمبریک به فراموشی سپرده شد. هر نوع از پارچه ای که در اصل براساس سبک منطقه کمبره توسعه پیدا کند، شمبری خوانده می شود.
با این وجود در صنعت نساجی مدرن، شمبری فقط برای توصیف پارچه های پنبه ای که با الگوی خاصی از بافت و تنیدن (مشخص کننده این نوع از پارچه است) تولید می شوند، به کار می رود. بعضی از مصرف کنندگان ممکن است از شمبری به عنوان جایگزین دنیم استفاده نمایند و این پارچه در گونه های مختلف منسوجات خانگی محبوب است. چون در انگلستان از کلمه کمبریک در تصنیف قدیمی Scarborough Fair استفاده شده است، به همین دلیل این واژه در فرهنگ عامه مشهور است و سبب گردیده است که به عنوان پارچه به شمبری علاقه زیادی نشان داده شود.

پارچه شمبری چگونه تولید می شود؟

فرآیند تولید پارچه شمبری به نوع ماده ای که برای تولید این پارچه به کار میرود، وابسته است. با توجه به نوع شمبری، این پارچه ممکن است از طریق لینن، پنبه یا ابریشم تولید شود. با این حال این نوع از پارچه در عصر مدرن دیگر از لینن ساخته نمی شود و شمبری ابریشمی نیز از مد افتاده است. بنابراین ما در مورد فرآیند تولیدی که معمولا برای تولید نخ پنبه ای استفاده می شود (که بیشتر شمبری از طریق آن تولید می گردد)، بحث خواهیم کرد.
تولید پنبه با برداشت کردن الیافی که دانه های پنبه را احاطه نموده است، شروع می شود. انواع مختلفی از گیاهان پنبه ای توسط دسته های الیاف سفید رنگ احاطه شده اند و این دانه ها و الیاف اغلب با هم دیگر توسط دستگاهی به نام ماشین پنبه پاک کنی (cotton gin) یا یکی دیگر از تکنولوژی های پیشرفته زمان حاضر برداشت می شوند. در ادامه دانه ها از یکدیگر جدا می گردند و در عدل های مستطیلی شکل متراکم می شوند. سپس این عدل ها به کارخانه تولید منتقل می گردند، در آنجا باز می شوند و محتوایشان در ماشین های مخلوط خالی می گردد.

الیاف پنبه ای مخلوط شده سپس کارد (فرآیند ایجاد الیاف جدید به رشته های طناب مانند) می شوند. کاردینگ معمولا با دستگاه های اتوماتیک انجام می گیرد، اما این مرحله را می توان به صورت دستی نیز کامل نمود. این الیاف کارد شده سپس شانه زده می شوند و بر روی ماسورها بارگیری می گردند. در نهایت الیاف از طریق دستگاه نخ ریسی صنعتی یا دستی به نخ ریسیده می شوند. در این مرحله نخ برای بافته شدن به پارچه شمبری آماده است.
اگرچه فرآیند تولید استفاده شده برای ساخت نخ پنبه ای برای هر نوع از پنبه یکنواخت است، اما توجه به این نکته مهم است که کیفیت پارچه شمبری با توجه به نوع پنبه مورد استفاده تغییر می کند. بیشتر انواع پنبه الیاف کوتاه دارند که باعث می شود تا هر لیف پنبه ای منحصر به فرد نسبتا کوتاه باشد.

با این وجود، گونه های پنبه نظیر پنبه مصری، پیما و سوپیما، الیاف بلندتری دارند و وقتی به نخ ریسیده می شوند، موجب تولید لباس های بسیار نرمتر و قویتر می گردند. بخش عمده ای از پارچه شمبری توسط پنبه حاوی الیاف کوتاه تولید می شود، اما شمبری تولید شده با پنبه الیاف بلند برتر است.
اگرچه پارچه شمبری با دنیم شباهت های بسیاری دارد، اما برای تولید این نوع از منسوج از طریق نخ پنبه ای، از سبک های متفاوت بافتن استفاده می گردد. وقتی لباس بافته می شود، دو رشته از نخ که معمولا تار و پود نامیده می شوند، بر روی همدیگر بافته می گردند تا ماهیت نهایی پارچه را تعیین کنند. برای تولید پارچه شمبری، رشته های تار و پود بر روی یکدیگر در یک الگوی متناوب قرار می گیرند، اما در تولید دنیم، رشته تار قبل از اینکه زیر سومین پود قرار گیرد، بر روی رشته های دو پود منتقل می شود. در نتیجه جانب درونی لایه دنیم از جانب خارجی آن کم رنگ تر می شود. در حالیکه در پارچه شمبری هر دو جانب پارچه دارای رنگ یکسانی هستند. رشته پود در دنیم معمولا از رشته تار سفید تر یا کم رنگ تر است. این موضوع سبب می شود تا پارچه نهایی از رنگ رشته تار کم رنگ تر شود، بنابراین استفاده از رشته تار تیره تر ممکن است در نهایت منجر به تولید پارچه بسیار کم رنگ تر شود.
در مجموع می توان فرآیند تولید پارچه شمبری را به صورت زیر خلاصه نمود:

1. برداشت کردن الیاف پنبه: تولید پنبه با برداشت کردن الیافی که دانه پنبه را احاطه نموده اند، آغاز می شود. این کار به صورت دستی یا توسط ماشین پنبه پاک کنی انجام می گیرد.
2. جداسازی دانه ها از الیاف: در ادامه دانه ها از الیاف جدا می شوند و این الیاف در عدل های بزرگ مستطیلی شکل متراکم می گردند.
3. باز کردن عدل ها: این عدل ها سپس به کارخانه تولید منتقل می شوند، در آنجا باز می گردند و محتوایشان در ماشین های مخلوط خالی می گردد.
4. کاردینگ: الیاف پنبه ای مخلوط شده کارد می شوند که کاردینگ فرآیندی برای تبدیل الیاف خام به رشته های طناب مانند است.
5. شانه زدن: این الیاف کارد شده سپس شانه زده می شوند و بر روی ماسوره ها بارگیری می گردند.
6. مرحله تکمیل نهایی: در نهایت الیاف توسط ماشین نخ ریسی صنعتی یا دستی به نخ ریسیده می شوند. در این زمان نخ برای بافته شدن به پارچه شمبری آماده است.
7. بافتن: برای تولید پارچه شمبری، تار و پود بر روی یکدیگر در یک الگوی متناوب قرار می گیرند.

پارچه شمبری چه کاربردی دارد؟

شمبری برای صدها سال به عنوان پارچه لباس لوکس و مخصوص جشن مورد استفاده قرار گرفته است. در دوره قرون وسطی یا رنسانس، بیشتر مصرف کنندگان به پوشیدن لباس زبر برای کار تمایل داشتند و آنها لباس تولید شده از شمبری را برای مراسمات مذهبی یا لباس مخصوص جشنواره ها بر تن می کردند. شمبری برای لباس کاهنان و افراد درگیر با کلیسا از محبوبیت خاصی برخوردار بود و در بعضی از موارد، این پارچه همانند ابریشم به عنوان یک منسوج لوکس در نظر گرفته می شد. ابریشم از شمبری نرمتر است، اما دوام کمتری نیز دارد.
مردم در دوران رنسانس اروپا به رنگ آمیزی پارچه های شمبری به رنگ های روشن تمایل داشتند. اگرچه این پارچه اغلب به عنوان جایگزینی برای دنیم در عصر حاضر مورد استفاده قرار می گیرد، اما در گذشته دیدن شمبری رنگ شده به رنگ هایی مانند قرمز، نارنجی، سبز و آبی روشن معمول بود.

در حال حاضر بیشتر از شمبری به عنوان جایگزینی برای دنیم استفاده می شود. مثلا این پارچه معمولا برای تولید شلوار، شلوارک، ژاکت های روشن و کفش های پارچه ای مورد استفاده قرار می گیرد و همانند بیشتر جین ها اغلب به رنگ آبی رنگ می شود.
شمبری علاوه بر کاربرد در تولید پوشاک، برای تولید تعدادی از منسوجات خانگی نیز به کار می رود. مثلا این پارچه ممکن است برای پارچه روی مبل ها و صندلی ها مورد استفاده قرار گیرد و برای پارچه ملافه های خواب نیز محبوب است. شمبری هر چند که نرم است و قابلیت تنفس خوبی دارد، اما آن را می توان در تراکم های بالای نخ نیز بافت که این موضوع آن را به یک ماده ایده آل برای تولید ملافه تبدیل می نماید.
در کل کاربردهای پارچه شمبری را می توان به صورت زیر خلاصه نمود:

• برای تولید لباس های مخصوص جشن و جشنواره
• برای تولید لباس کاهنان کلیسا
• به عنوان جایگزینی برای دنیم: استفاده شده در شلوار، شلوارک، ژاکت های روشن و کفش های پارچه ای
• به عنوان منسوجات خانگی: استفاده شده به عنوان پارچه روی مبل ها و صندلی ها و تولید ملافه خواب.

پارچه شمبری در چه مناطقی از جهان تولید می شود؟

پارچه شمبری در اصل در فرانسه تولید شده است و تولید این نوع از پارچه به سرعت در انگلستان گسترش یافته است. با این حال شمبری حقیقی و واقعی تولید شده در فرانسه هنوز هم بیشتر از پارچه های مشابه در انگلستان مورد ستایش قرار می گیرد. حتی وقتی منسوجات هندی جایگزین شمبری فرانسوی شد، این پارچه در صورتیکه در فرانسه تولید می شد، بیشتر مورد تقاضا و معتبر بود.
با ظهور عصر صنعتی، تولید پارچه شمبری تا حد زیادی به ایالات متحده منتقل شد. این کشور تا دهه 1980 میلادی، پیشگام جهانی در تولید این منسوج بود و پس از این دهه، چین بیشتر و بیشتر به عنوان یک تولید کننده منسوج خود نمایی کرد. چین برترین تولید کننده پنبه در جهان است و بیش از 100 هزار مزرعه تولید این محصول زراعی در این کشور تولید می شود. تعدادی از کارخانه های نساجی در چین که در زمینه فرآوری پنبه تخصص دارند، تقریبا متناسب با پنبه خام موجود، تولیدات دارند و بسیاری از کارخانه ها به بافت های سنتی پنبه، تولید شمبری و دنیم را نیز اضافه کرده اند.
انتظار می رود که چین یکی از بزرگترین تولید کنندگان پارچه شمبری برای آینده باقی بماند، اما کشورهای دیگری نظیر هند و پاکستان هر سال به میزان تولید پنبه خودشان اضافه می کنند که این مسئله رقابت سختی را با شرکت های چینی به وجود خواهد آورد. علاوه بر این، تولید منسوجات در ایالات متحده در حال بازگشت به روال سابق خودش است و مقدار زیادی شمبری هر سال در این کشور غربی تولید می گردد.

قیمت پارچه شمبری به چه صورت است؟

پارچه شمبری در کل خیلی گران نیست. هزینه این نوع از پارچه به ماده ای که برای تولید آن استفاده می شود، بستگی دارد. مثلا اگر پنبه برای تولید شمبری مورد استفاده قرار گیرد، هزینه آن نسبتا کم خواهد بود، اما اگر این پارچه از طریق ابریشم ساخته شود، می توان آن را بسیار گران دانست. توجه به این نکته ضروری است که پارچه شمبری تولید شده از طریق نخ منسوج ارگانیک در کل از پارچه ای که با تکنیک های برداشت و فرآوری مرسوم تولید می شود، گرانتر است.
خرده فروشان در بعضی از موارد ممکن است به دلیل الگوی بافت منحصر به فرد و تراکم نخ بالا، برای شمبری هزینه بیشتری را پرداخت نمایند. انواع خاصی از پارچه های شمبری را می توان تولید نمود به گونه ای که تراکم نخ آن بالای 500 باشد. این موضوع نشان می دهد که این پارچه از هزاران الیاف متراکم نازک می تواند ساخته شود. هر چند که هزینه زیادی برای فرآوری و بافت این پارچه صرف نمی شود، اما خرده فروشان ممکن است هزینه پارچه شمبری را به دلیل تجملات درک شده آن بالا ببرند.

چه تفاوتی بین انواع مختلف پارچه شمبری وجود دارد؟

فقط یک نوع از پارچه شمبری وجود دارد، اما چندین عبارت برای اشاره به پارچه هایی مانند شمبری مورد استفاده قرار می گیرند که بایستی توضیح داده شوند:

• شمبری: این عبارت به هر نوع از پارچه ای که در سبک سنتی شمبری بافته می شود، اشاره دارد.
• کمبریک: این نوع از پارچه بافتی شبیه به شمبری دارد، اما گاهی اوقات روشن تر و نرمتر است.
• باتیست: این عبارت از نام خانوادگی Baptiste گرفته شده است. اعتقاد بر این است که این شخص اولین فردی بوده است که در قرن 14 به تولید پارچه شمبری اقدام نموده است. پارچه باتیست شبیه به پارچه شمبری است.

پارچه شمبری چه تأثیری بر روی محیط زیست دارد؟

تأثیری که تولید پارچه شمبری بر روی محیط زیست دارد به نوع نخی که برای تولید این منسوج به کار برده می شود، بستگی دارد. شمبری به نوع الیاف منسوج وابسته نیست، بلکه این نوع بافت است که سبب تولید آن می گردد، بنابراین تولید این نوع از پارچه هیچ تأثیر زیست محیطی فراتر و کمتر از ماده اولیه ندارد. چون بیشتر از پنبه برای تولید پارچه شمبری استفاده می شود، لذا ما در مورد تأثیر این الیاف بر روی محیط زیست بحث خواهیم کرد. یقینا تولید پنبه به صورت پایدار امکان پذیر است؛ برخلاف پارچه های مصنوعی یا نیمه مصنوعی، این نوع از الیاف مبتنی بر گیاه است و اگر با روش های اخلاقی و ارگانیک رشد کند، تأثیر منفی بر محیط زیست نخواهد گذاشت. علاوه بر این، پنبه زیست تجزیه پذیر است، یعنی به دلیل عوامل محیطی سریع تجزیه می شود و بخش های سازنده آن توسط طبیعت بازیافت می گردد.

با این حال مقادیر زیادی از آلودگی به وسیله تولید زیاد پنبه به وجود می آید. آفت کش ها و کودهای شیمیایی سمی که برای تولید این الیاف به کار می رود، سبب آلودگی منابع آب می شود و خاک را سمی می نماید. این نوع از آلودگی هم برای اکوسیستم محلی و هم برای انسان هایی که در نزدیکی محل کاشت پنبه زندگی می کنند، مضر است.
تولید پنبه موجب تخریب خاک نیز می شود و رشد این الیاف به مقادیر زیادی آب نیاز دارد. وقتی پنبه به کارخانه تولید منتقل می شود، تولید کنندگان می توانند استفاده از مواد غیر سمی را برای فرآوری پنبه و تولید نخ انتخاب نمایند. با این حال بسیاری از تولید کنندگان بزرگ پارچه های پنبه ای از مواد شیمیایی سمی جهت فرآوری پنبه استفاده می کنند و این مواد شیمیایی ممکن است برای کارگران مضر باشد یا در نهایت به منابع آبی منتهی شود. برای اطمینان از اینکه پارچه شمبری استفاده شده توسط شما قادر نیست تا برای محیط زیست آلودگی ایجاد نماید، همیشه لباس شمبری که به عنوان ارگانیک مورد تأیید قرار گرفته است را انتخاب نمایید.

گواهینامه های موجود برای پارچه شمبری

ممکن است که پارچه شمبری تولید شده به وسیله پنبه توسط اداره کشاورزی ایالات متحده (USDA)، استاندارد جهانی منسوج ارگانیک (GOTS) یا سازمان های تأیید کننده مشابه به عنوان ارگانیک مورد تأیید قرار گیرد. برای دستیابی به این نوع از گواهینامه، پنبه ای که برای تولید پارچه شمبری استفاده می شود باید فقط از آفت کش ها و کودهای شیمیایی طبیعی استفاده نماید و تولید کننده ای که این پنبه خام را به پارچه بافتنی تبدیل می نماید، نباید از مواد شیمیایی سمی برای فرآوری یا رنگ های مضر استفاده کند.