اتحادیه اروپا می خواهد با انبوه زباله های نساجی مبارزه کند

براساس گزارش آژانس محیط زیست اروپا (European Environment Agency) موسوم به EEA، منسوجات مصرفی در اروپا در سال 2020، به طور متوسط از دیدگاه چرخه عمر جهانی، در رده چهارم بیشترین تاثیرات زیست محیطی و تغییرات آب و هوایی قرار گرفته اند. از نظر کاربری آب و زمین، سومین عامل تاثیرگذار و از نظر مصرف مواد خام و انتشار گازهای گلخانه ای نیز پنجمین عامل تاثیرگذار بوده اند.

طی یک دهه گذشته، قیمت پوشاک نسبت به تورم کاهش یافته و همین باعث شده است تا هر لباس کمتر از گذشته مورد استفاده قرار بگیرد. به همین دلیل هر ساله حدود 5.8 میلیون تن منسوجات در اتحادیه اروپا یا حدود 11 کیلوگرم منسوجات به ازای هر نفر دور ریخته ‌شود که بیشتر آنها از سایت های دفن زباله یا مراکز سوزاندن زباله سر در می آورند. 27 عضو کشورهای اتحادیه اروپا قبلاً با ممنوعیت تخریب منسوجات فروخته نشده، موافقت کرده بود. به نظر می رسد این گام دیگری است و این بار این کشورها قصد دارند با مقررات پیشنهادی طراحی زیست محیطی، میزان ضایعات نساجی خود را به حداقل برسانند.

کمیسیون اروپا در قالب «برنامه اجرایی اتحادیه اروپا در مورد منسوجات پایدار و مدور»، فعالیت های خود را برای منسوجات توصیف می کند. به گفته کمیسیون اروپا، این استراتژی به دنبال ایجاد یک بخش سبزتر و رقابتی تر است که در برابر شوک های جهانی، مقاوم تر باشد. براساس این طرح، چشم انداز منسوجات در این اتحادیه به شرح زیر است:

• تمام محصولات نساجی موجود در بازار اتحادیه اروپا، بادوام، قابل تعمیر و قابل بازیافت هستند، و عمدتاً از الیاف بازیافتی عاری از مواد مضر ساخته می شوند و تمام حقوق اجتماعی و محیط زیستی در تولید آنها رعایت می گردد.
• فست فشن منسوخ شده و مصرف کنندگان از منسوجات با کیفیت بالا و مقرون به صرفه برای مدت زمان طولانی تری بهره مند خواهند شد.
• امکانات استفاده مجدد اقتصادی و خدمات تعمیر، به طور گسترده در دسترس همگان خواهد بود.
• نساجی یک صنعت رقابتی، انعطاف پذیر و نوآور است؛ پس تولید کنندگان با ایجاد ظرفیت کافی برای بازیافت و کاهش نرخ سوزاندن و دفن ضایعات منسوج، مسئولیت محصولات خود را در امتداد زنجیره ارزشی برعهده می گیرند.

این استراتژی مجموعه ای از اقدامات را برای آینده تعیین می کند. در این صورت اجرای موارد زیر برعهده کمیسیون اتحادیه اروپا خواهد بود:

• تدوین الزامات طراحی به گونه ای که منسوجات تولید شده در این اتحادیه دوام بیشتری داشته باشند، قابل تعمیر و قابل بازیافت باشند و حاوی حداقل محتوای بازیافتی مورد نیاز باشند.
• ارائه اطلاعات کامل تری از محصولات به همراه پاسپورت دیجیتالی آنها.
• کاهش تولید و مصرف بیش از حد و جلوگیری از تخریب منسوجات فروخته نشده یا برگشتی.
• مقابله با انتشار ناخواسته میکروپلاستیک ها از منسوجات مصنوعی.
• مقابله با سبزشویی با هدف توانمند سازی مصرف کنندگان و افزایش آگاهی از مد پایدار.
• تدوین قوانین مسئولیت گسترده در برابر منسوجات در تمام کشورهای عضو و تشویق تولید کنندگان به طراحی محصولات پایدارتر.
• محدود کردن صادرات ضایعات نساجی و ترویج استفاده از منسوجات پایدار در سطح جهانی.
• تشویق به استفاده از مدل های مدور (چرخه ای) کسب و کار از جمله استفاده مجدد و تعمیرات.
• تشویق شرکت ها و کشورهای عضو به حمایت از اهداف استراتژی.

دستیابی به اصل چرخه ای در منسوجات، کار آسانی نیست

لارس فوگ مورتنسن (Lars Fogh Mortensen)، کارشناس اقتصاد چرخه ای (مدور)، مصرف و تولید در آژانس محیط ‌زیست اروپا، در این باره می ‌گوید: «گنجاندن منسوجات در این مقررات، اقدامی حیاتی است؛ زیرا تغییر روش طراحی منسوجات برای فعال‌ سازی چرخه منسوجات، از جمله استفاده طولانی ‌تر، استفاده مجدد و بازیافت، بسیار مهم و حیاتی است. حرکت به سمت مدل های مدور کسب و کار، برای کاهش اثرات محیطی و تغییرات آب و هوایی منسوجات، بسیار ضروری است. این تغییر باعث صرفه جویی در مواد خام، انرژی و آب، و کاهش استفاده از زمین، انتشار گازهای گلخانه ای و زباله می شود. پیاده ‌سازی و گسترش مدل ‌های مدور کسب ‌و کار مستلزم نوآوری فنی، اجتماعی و تجاری است و لازمه آن حمایت از سیاست‌ ها، آموزش و تغییر در الگوهای مصرف است.

با این اوصاف، دستیابی به اصل چرخه ای در صنعت نساجی کار آسانی نیست. به گفته مورتنسن چالش ‌های کلیدی پیشرو شامل موارد زیر است:

• مقدار منسوجات موجود در بازار در حال افزایش است و از آنجایی که کیفیت آنها روز به روز پایین تر می آید لذا استفاده طولانی تر و مجدد از منسوجات به یک چالش بزرگ تبدیل می شود.
• منسوجات اغلب دارای الیاف مصنوعی و طبیعی هستند و همین امر بازیافت آنها را سخت تر می کند.
• فناوری بازیافت در بیشتر کشورها در مقیاس وسیع در دسترس نیست.

با این حال بازیافت منسوجات در حال تبدیل شدن به یک عامل تعیین کننده در بازار است. یکی از آنها یک پلتفرم نوآوری سوئدی برای سورتینگ منسوجات است که Siptex نام دارد. این اولین کارخانه سورتینگ نساجی در مقیاس بزرگ در جهان است.