تفاوت پنبه و پلی استر: چه فرقی باهم دارند و کدام یک بهتر است؟

پلی استر و پنبه از گذشته های دور دو نوع پارچه محبوب و پرکاربرد برای ساخت پوشاک و دکوراسیون منزل بوده اند. به دلیل اینکه این دو نوع پارچه در موارد کاربردی مشابهی مورد استفاده قرار می گیرند؛ لذا گاهاً تصور بر این است که آنها یکی هستند. اما آیا واقعاً اینگونه است؟ چه تفاوت هایی می‌توان برای پلی استر و پنبه بیان نمود؟ و کدام یک بهتر است؟

تفاوت اصلی بین پلی استر و پنبه از نحوه ساخت آنها نشات می گیرد. پلی استر یک ماده مصنوعی ساخته دست بشر است که از محصولات مبتنی بر نفتی ساخته می شود. ولی پنبه یک الیاف طبیعی و پایدار است که از بذرهای پنبه برداشت می گردد. پلی استر بهترین پارچه برای ساخت لباس های مقاوم در برابر آب و بادوام است؛ در حالی که پنبه برای لباس های خنک تابستانی و قابل تنفس مناسب می باشد.

با این تفاسیر چگونه می دانید که از کدام یک از این پارچه ها باید برای دوخت لباس های خود استفاده کنید؟ ما در این مقاله قصد داریم نقاط قوت و ضعف هر دو نوع پارچه را مورد بررسی قرار دهیم. لذا با خواندن این مطلب قادر خواهید بود تا انتخاب آگاهانه ای داشته باشید.

مقایسه پلی استر و پنبه: نکات کلیدی

پنبه و پلی استر هر دو پارچه های محبوبی هستند، و جزء اصلی لباس ها و منسوجات خانگی محسوب می شوند. محبوبیت آنها به ویژگی های کاربردی و مزایای منحصر به فرد آنها بستگی دارد. با وجود اینکه هر دو از لحاظ کاربرد ظاهراً قابل جایگزین هستند؛ اما تفاوت های بارز و مشخصی بین آنها وجود دارد.

• پنبه نوعی الیاف مصنوعی است؛ در حالیکه پلی استر از مواد نفتی ساخته می شود.
• ماهیت مصنوعی پلی استر، شخصیت سردی به آن می بخشد.
• پنبه به نرمی و راحتی مشهور است

فکر کردن به هر دوی آنها فرد را گیج می کند؛ زیرا ظاهراً شبیه هم هستند، اما در باطن تفاوت های زیادی با هم دارند. پس چرا از آنها برای ساخت اقلام مشابه استفاده می شود و چه چیزی باعث می گردد تا یکی بهتر از دیگری باشد؟

پنبه چیست؟

پنبه یک نوع الیاف طبیعی است که ضد حساسیت، قابل تنفس و نرم می باشد. هزاران سال است که در سراسر جهان از پنبه برای ساخت منسوجات استفاده می شود. محبوبیت پنبه از همه کاره بودن آن نشات می گیرد. از آن می توان برای ساخت فرش، لباس، ملحفه و سایر منسوجات خانگی استفاده کرد. پنبه وفق پذیر و شکل پذیر است، و کار کردن با آن آسان می باشد، و همواره مورد علاقه تولید کنندگان صنعتی لباس و خیاط های خانگی است.

الیاف پنبه غالباً دارای سه طول مختلف هستند و همین ویژگی باعث شده تا برای ساخت انواع محصولات قابل استفاده باشند. الیاف استیپل بلند برای ساخت پارچه های با کیفیت مورد استفاده قرار می گیرند، الیاف استیپل با طول متوسط برای ساخت لباس های روزمره مناسب هستند، و در نهایت الیاف استیپل کوتاه برای تولید فرش و اقلام بی کیفیت به کار می روند.

مزایا

• قابل تنفس
• جاذب رطوبت
• دارای ویژگی های حساسیت ‌زایی پایین
• مستحکم و بادوام
• همه کاره
• نرم و مهربان با پوست

معایب

• سریعاً خشک نمی شود
• مستعد چروک شدن است
• کوچک گردیده و آب می رود
• در طول زمان فرسوده می شود

پلی استر چیست؟

پلی استر یک ماده مصنوعی مبتنی بر نفت است. سبک تر و بادوام تر از پنبه است؛ اما کاربردهای مشابهی با آن دارد. پلی استر در قرن بیستم توسعه یافته، و ابتداً در دهه 1970 به عنوان پارچه لباس و جایگزینی ارزان تر برای پنبه معرفی شد. ماهیت مصنوعی آن باعث شده تا دوام بالا و ماندگاری زیادی داشته باشد. پلی استر به دلیل اینکه جاذب رطوبت است و سریعاً خشک می شود؛ یک پارچه محبوب و مناسب برای لباس های بیرون پوش و ورزشی است.

مزایا

• بادوام
• سبک
• نگهداری آسان
• مقاوم در برابر چروک شدن
• سریعاً خشک شدن
• دارای خاصیت موئینگی جذب رطوبت

معایب

• در هنگام پوشیدن مثل پلاستیک احساس می شود
• می تواند حسی سرد را به فرد القا کند
• قابل تنفس نیست
• تحت حرارت بالا ذوب می شود
• پایدار نیست

چه تفاوت هایی بین پنبه و پلی استر وجود دارد؟

قابلیت تنفس

پنبه یک پارچه بسیار تنفس پذیر است. اصطلاح تنفس پذیری به ظرفیت پارچه در زمینه خروج رطوبت از بدن و گردش هوا در میان الیاف پارچه اشاره دارد. در واقع تنفس پذیری یکی از مهمترین ویژگی های پارچه های پنبه ای است که باعث شده تا این پارچه قرن ها یکی از ارکان اصلی لباس های بشر باشد. پارچه پنبه ای به دلیل قابلیت تنفس پذیری، یک انتخاب مناسب برای لباس هایی است که تماس نزدیکی با پوست بدن دارند؛ از جمله لباس های زیر.

پنبه یک نقطه ضعف دارد؛ زیرا با وجود اینکه پارچه ای قابل تنفس است، اما فاقد خاصیت جذب موئینگی رطوبت است. پنبه وقتی آب را جذب می کند؛ همچنان مرطوب باقی می ماند. از این رو یک پارچه پنبه ای، بسته به ضخامت خود ممکن است به مدت زمان زیادی برای خشک شدن نیاز داشته باشد. از این رو پنبه برای شرایط آب و هوایی سرد مناسب نیست. چنانچه فرد در آب و هوای سرد لباسی به تن داشته باشد که به آرامی خشک می شود؛ احتمال دارد به سرمازدگی دچار شود.

در مقابل پارچه پلی استر مبتنی بر مواد نفتی است و قابل تنفس نیست. به همین دلیل پوشیدن لباس های پلی استری در آب و هوای گرم و دمای تابستان ناراحت کننده است؛ چرا که رطوبت یا عرق بدن همچنان روی پوست باقی می ماند و جذب لباس نمی شود. به همین دلیل ممکن است پارچه لباس خیس شده و به بدن شخص بچسبد، و همین موجبات ناراحتی فرد را فراهم می کند.

پلی استر یک ماده مصنوعی بوده و سریعاً خشک می شود؛ زیرا مایعات را به خود جذب نمی کند. به همین دلیل مایعات روی سطح پارچه باقی می مانند و به واسطه تبخیر پراکنده می شوند. ضد آب بودن یک مزیت مهم برای لباس های بیرون پوش و بارانی است.

دوام

هم پلی استر و هم پنبه پارچه های بادوامی هستند؛ اما هر کدام به شیوه خاص خود. استحکام پارچه های پنبه ای در شیوه بافت آنها نهفته است. برخی از پارچه های پنبه ای مثل جناغی، دوام بیشتری نسبت به بقیه دارند. در واقع دوام پارچه های پنبه ای به تراکم بافت در هر اینچ پارچه بستگی دارد. هر چه بافت پارچه پنبه ای سنگین تر باشد؛ پارچه محکم تر است. جالب است بدانید پنبه زمانیکه خیس است محکم تر می شود؛ همین ویژگی باعث شده تا در برابر شستشوهای متعدد در آب داغ مقاومت کند.

در ضمن پارچه پنبه ای ممکن است نرم باشد و به راحتی آسیب ببیند. این ویژگی هم باز به نحوه بافت پارچه ارتباط دارد. به عنوان مثال یک پارچه پنبه ای نازک و ظریف، هرگز به اندازه یک پارچه جین، سخت و محکم نیست. همچنین الیاف پنبه زیست تخریب پذیر هستند؛ از این رو به راحتی تجزیه می شوند. حتی پارچه های پنبه ای سنگین تر نیز به مرور زمان کهنه و فرسوده می شوند. نور خورشید و زمان، هر دو دشمن پنبه هستند. وجود هر یک از این عوامل باعث تحلیل رفتن پارچه پنبه ای می شوند.

پلی استر فوق العاده بادوام است. به دلیل پلاستیکی بودن؛ در برابر آب، لکه ها و چین و چروک مقاومت می کنند. آنها به راحتی تجزیه نمی شوند و به همین دلیل محکم هستند، و قادرند در برابر پوشیدن زیاد و پارگی مقاومت کنند. اما مسئله این است که دفع پلی استر مشکل ساز است؛ پلی استر قابل تبدیل به کمپوست نیست و مانند سایر اقلام پلاستیکی، سال ها در سایت های دفن زباله باقی می ماند.

گرما

پارچه های پنبه ای در وزن های مختلفی تولید می شوند؛ از این رو تنوع مناسبی متناسب با تغییر دمای فصول دارند. در ضمن لباس های پنبه ای برای پوشیدن زیر لباس های دیگر بسیار مناسبند. حتی سبک ترین تاپ های تابستانی را نیز می توان در زمستان زیر لباس های بیرون پوش سنگین، پوشید.

این قابلیت سبب شده تا لباس های پنبه ای گزینه ای ایده آل برای شرایط آب و هوایی سرد باشند. از آنجایکه پارچه پنبه ای قابل تنفس است؛ لذا اجازه می دهد تا هوا بین لایه های مختلف لباس جریان پیدا کند. از این رو کمتر احتمال دارد تا هوا بین لایه های لباس محبوس شود. اگر عادت دارید لباس های زیر، تی شرت، پیراهن و یا ژاکت های پنبه ای بپوشید؛ حتماً گرما و راحتی آنها را با تمام وجود احساس کرده اید.

برخی از انواع پارچه های پنبه ای سنگین تر بوده و برای زمستان مناسب هستند، و این بدان معنی است که بافت سنگین تری دارند. کافی است به پارچه های فلانل یا جناغی فکر کنید که هر دو به دلیل ارائه گرمای بالا معروف هستند.

اما متاسفانه در مورد پارچه های پنبه ای، چیزی تحت عنوان گرمای بیش از حد وجود دارد. پنبه عرق بدن را جذب کرده و آن را از بدن دور می کند. اما پارچه همچنان خیس باقی می ماند. در این حالت لباس های خیس باعث می شوند تا شما بیشتر احساس سرما کنید.

در مقابل پلی استر یک پارچه قابل تنفس نیست؛ بنابراین هوا نمی تواند از آن عبور نماید و به همین دلیل به عنوان یک عایق عمل می کند. پارچه پلی استر با پوست زیاد مهربان نیست و ممکن است باعث تعریق شما شود. ماندن رطوبت پوست و عدم جذب آن در آب و هوای سرد، شرایط را بدتر می کند؛ زیرا چنانچه دمای هوا کاهش یابد، ممکن است شما یخ بزنید.

پارچه های پلی استری می توانند شما را تا حدی گرم نگهدارند. فلیس نوعی پلی استر است که برای ساخت کاپشن ها و هودی ها مورد استفاده قرار می گیرد. توجه داشته باشید که پارچه فلیس هر چند گرما را در کنار بدن شما نگه می دارد؛ اما به تنهایی عایق خوبی نیست.

در ضمن معدود پارچه های پلی استری وجود دارند که ضد آب محسوب نمی شوند. وقتی هوای سرد یا برف و باران به الیاف پشمی برخورد می کند؛ دمای پارچه کاهش می یابد و همین باعث می شود تا احساس سردی و رطوبت کنید. از این رو یک لباس فلیس برای اینکه به یک پارچه کارآمد در آب و هوای سرد تبدیل شود؛ به لایه هایی از لباس های دیگر پنبه ای و پشمی نیاز دارد. 

بهترین کاربرد پارچه پلی استر، استفاده از آن به عنوان یک لباس بیرون پوش در آب و هوای سرد است. پوشیدن پوسته ای از پلی استر روی لباس زمستانی یا ژاکت پشمی، به جذب گرمای بدن کمک کرده و بدنتان را گرم نگه می دارد.

نرمی

پنبه از الیاف کرکی گیاه پنبه ساخته می شود؛ از این رو به صورت طبیعی نرم است. این نرمی باعث می شود تا لباس های پنبه ای، مخصوصاً لباس های 100% پنبه ای در هنگام لمس و پوشیدن بسیار نرم باشند. اما باید توجه داشته باشید که تمام پارچه های پنبه ای، نرم و کرکی نیستند. اصطلاح پنبه ای، طیف گسترده ای از انواع مختلف پارچه ها را در برمی‌گیرد. بافت پارچه بر سطح نرمی آن تاثیر می گذارد؛ پس کافی است به پارچه های پنبه ای سبک و پارچه های جناغی سنگین فکر کنید تا به صحت این ادعا پی ببرید.

پارچه دنیم یا پارچه کرباس پنبه ای را در نظر بگیرید؛ با وجود اینکه هر دو پارچه بر پایه پنبه هستند، اما هر دو خیلی زمخت و زیر می باشند. آنها برای دوام آوردن در برابر کاربردهای سنگین یا کارهای صنعتی طراحی شده اند. بافت آنها نیز گویای مطلب فوق است. اما از طرف دیگر پارچه فلانل (Flannel) فوق العاده نرم و گرم است. این پارچه به گونه ای بافته می شود تا نرمی ذاتی الیاف پنبه حفظ شود. بافت آن برای به دام انداختن گرما طراحی گردیده است.

پلی استر یک پارچه مصنوعی است که از الیاف ساخته دست بشر به دست می آید. از آنجاییکه پارچه های پلی استری مبتنی بر مواد نفتی هستند؛ لذا ممکن است کمی شبیه به پلاستیک به نظر بیایند، و فاقد نرمی الیاف پنبه نیز هستند. با این حال پارچه های پلی استری در طول سال ها تغییرات زیادی را به خود دیده اند. فناوری های مدرن تغییرات شگرفی را در عرصه تولید پلی استر به وجود آورده اند و همین باعث شده تا پوشیدن لباس های پلی استری لذت بخش تر شود.

همانگونه که پارچه های پنبه ای دارای بافت های مختلفی هستند؛ پلی استر را نیز می توان به روش های مختلفی پردازش کرد. یکی از این راه ها، ساخت پارچه پلی استر دو بار شانه زده (Double-Brushed Polyester Fabric) است؛ این پارچه در هنگام پوشیدن فوق العاده نرم است و مانند همتایان طبیعی خود، احساس راحتی به فرد می بخشد.

از آنجاییکه پلی استر نوعی الیاف مصنوعی است، لذا می توان آن را دستکاری کرد و براساس الزامات پارچه های مختلف قالب زد. برخی از الیاف پلی استر همچنان سردی پلاستیک را حفظ می کنند؛ در حالیکه برخی دیگر به تقلید از پارچه های پنبه ای، کاملاً نرم هستند. بنابراین می توان گفت گاهی اوقات تشخیص اینکه پارچه ای پنبه ای یا پلی استری است، دشوار می باشد.

ضخامت

ضخامت پارچه های پلی استری و پنبه ای به بافت پارچه و کاربردی که برای آن طراحی شده اند، بستگی دارد. هر چند هر دو پارچه ممکن است ویژگی های متفاوتی داشته باشند؛ اما از هر دو برای ساخت انواع محصولات از اقلام سبک گرفته تا سنگین استفاده می شود.

ضخامت پارچه یا نخ براساس واحد دنیر اندازه گیری می شود. دنیر به تعداد نخ ها در هر اینچ پارچه اشاره دارد. پارچه هایی با دنیر پایین، بافتی نازک همانند پارچه های پنبه ای ظریف دارند. دنیر بالاتر نشان دهنده پارچه ای با بافت سنگین تر، مثل مخمل کبریتی است.

با وجود اینکه ممکن است پارچه های پنبه ای و پلی استری، نمره نخ مشابهی داشته باشند؛ اما وزن آنها هرگز یکسان نیست. پارچه پلی استر ضخیم تر از پارچه پنبه ای سنگین، سبک تر به نظر می آید. اگر نمره نخ پارچه پلی استر افزایش یابد؛ در این صورت بافت پارچه ضخیم تر شده و پارچه با دوام تر می شود. شاید وزن پارچه اندکی تغییر کند؛ ولی پلی استر سنگین همیشه از دنیم ضخیم، سبک تر است.

این تفاوت به حجم این الیاف برمی‌گردد. افزایش تعداد الیاف نخ در هر اینچ پارچه پنبه ای باعث می شود تا بافت پارچه متراکم تر گردد. نخ های اضافی بسته به نمره نخ به کار رفته در پارچه، باعث ازدیاد وزن پارچه می شوند. از این رو پارچه های سنگین و پر تراکم پنبه ای، سنگین تر از پارچه های پلی استری با همان ضخامت هستند.

خاصیت موئینگی جذب رطوبت

برخی از پارچه های حاوی الیاف طبیعی دارای بهترین خاصیت موئینگی جذب رطوبت هستند. اما پنبه و پلی استر از این قاعده مستثنی می باشند. از بین این دو نوع پارچه، پلی استر در خاصیت جذب موئینگی بهتر از پنبه عمل می کند. این قضیه بسیار عجیب است؛ زیرا پلی استر یک پارچه مصنوعی به شمار می آید. از این رو توانایی پلی استر در تبخیر عرق، آن را به یک ماده ایده‌آل برای ساخت لباس های ورزشی تبدیل کرده است.

یکی از معایب پارچه های پلی استر این است که بو را فیلتر نمی کنند. هر چند لباس حاصل می تواند به سرعت خشک شود؛ اما اگر به صورت منظم تحت شستشو قرار نگیرد، همچنان بوی بد عرق بدن را به خود می گیرد. به همین دلیل پارچه ای است که به شستشوی منظم نیاز دارد.

پنبه رطوبت را فیلتر نمی کند؛ اما آن را جذب می نماید. شاید این ویژگی از برخی از جهات بهتر از جذب موئینگی رطوبت باشد. جذب مایعات و عرق باعث می شود تا آنها سریعاً از بدن فرد دور شوند؛ در نتیجه بدن شخص خنک می شود. اما لباس پنبه ای که رطوبت بدن را به خود کشیده، همچنان مرطوب و خیس باقی می ماند. هر چند ممکن است این امر ناراحت کننده به نظر بیاید؛ اما پیراهن آغشته به عرق به شما کمک می کند تا در آب و هوای گرم خنک شوید.

رنگ

هم پارچه های پلی استری و هم پارچه های پنبه ای را می توان رنگ کرد و هر دو به خوبی رنگ را حفظ می کنند. پارچه های پنبه ای به دلیل اینکه از الیاف طبیعی ساخته می شوند؛ رنگ های پر رنگ تر و سیرتری دارند.

با این حال پارچه های پنبه ای در مقابل نور خورشید آسیب پذیر هستند و به سرعت کم رنگ می شوند. در ضمن این پارچه ها تمایل به آبرفتگی دارند و از آنجاییکه رنگرزی لباس ها مستلزم چندین بار شستشو و خشک کردن است؛ لذا ممکن است لباس ها بعد از رنگ شدن، کوچک گردند.

هر چند پلی استر واکنش کمتری به رنگینه ها نشان می دهد؛ اما رنگ ها را به مدت طولانی تری حفظ می کند. به همین دلیل پیراهن پلی استر صورتی شما در برابر آبرفتگی و کمرنگ شدگی مقاوم است و در تمام عمر به رنگ خود وفادار می ماند.

رنگ کردن پارچه های پلی استر به سادگی پارچه های پنبه ای نیست و بسیار چالش برانگیز است. باید از رنگینه های مصنوعی خاصی برای رنگ کردن آنها استفاده شود که هیچگونه تاثیری بر روی پنبه ندارند. به همین دلیل پارچه های ترکیبی پلی استر و پنبه ممکن است بعد از رنگرزی، جلوه لکه دار و مبهم پیدا کنند. پس اگر بخواهید لباس پنبه ای که با نخ های پلی استری دوخته شده را رنگ کنید؛ رنگینه پنبه ای، رنگ نخ را تغییر نمی دهد.

آبرفتگی یا کوچک شدن

پلی استر به دلیل مصنوعی بودن در برابر آبرفتگی مقاوم است. این قضیه باعث می شود تا پارچه ای مناسب برای تهیه اقلامی باشد که به صورت مرتب نیاز به شستشو دارند. البته باید توجه داشته باشید که نباید پارچه پلی استر را با آب خیلی گرم شست. حرارت و پلی استر زیاد با هم سازگار نیستند. از آنجاییکه این ماده در اصل پلاستیکی است؛ لذا ممکن است در حرارت بالا ذوب شود.

اما پنبه به دلیل تمایل آن به آبرفتگی، مشهور است. پارچه های پنبه ای همیشه در اولین باری که شسته شده و خشک می شوند؛ بیشترین آبرفتگی را تجربه می کنند. این اصل به ویژه در مورد لباس های جین صادق است؛ به همین دلیل است که مردم در سال های نه چندان دور، شلوار جین را یک سایز از خودشان بزرگتر می گرفتند تا بعد از آب رفتن اندازه‌شان شود.

اما امروزه آبرفتگی پارچه های پنبه ای چندان مشکل ساز نیست. به لطف فرآیندهای تولیدی مدرن و افزودن الیاف کشسان یا پلی استر به آنها، کابوس آب رفتن پارچه های پنبه ای تا اندازه ای به دست فراموشی سپرده شده است.

قیمت

پارچه های پنبه ای در انواع قیمت ها و اوزان یافت می شوند. نوع پنبه مورد استفاده در ساختار پارچه و نوع بافت آن، بر قیمت نهایی محصول تاثیر می گذارد. هر چه الیاف به کار رفته حاوی کیفیت، بافت و دوام بهتری باشند؛ پارچه گرانتر است.

الیاف پنبه استیپل بلند، گرانترین نوع الیاف پنبه ای هستند. این الیاف برای ساخت پارچه های با کیفیت، ظریف و بادوام مورد استفاده قرار می گیرند که برای ملحفه ها و لباس های گران قیمت ایده آل هستند. پنبه های پیما و مصری جزء الیاف استیپل بلند به شمار می آیند و هر دو برای تولید اقلام لوکس به کار می روند. پنبه الیاف کوتاه برای تولید فرش و اقلام درجه پایین مورد استفاده قرار می گیرد. کیفیت این پنبه چندان خوب نیست؛ به همین دلیل پارچه های ساخته شده با آن نسبتاً ارزان هستند.

پلی استر نسبت به الیاف پنبه ارزانتر است؛ اما قیمت فعلی آن براساس محبوبیت فعلی این پارچه و قیمت پنبه تعیین می شود. هر چند قیمت پلی استر دارای سطوح مختلفی است؛ اما در کل در مقایسه با الیاف طبیعی همتای خود، قیمت پایین تری دارد. ویژگی هایی همچون مراقبت آسان و خواص ضد چروک پارچه های پلی استر، آنها را به مواد محبوبی تبدیل کرده است. پلی استر در مقایسه با قیمت پارچه های پنبه ای با کیفیت، یک گزینه مقرون به صرفه به حساب می آید.

مراقبت و نگهداری

مراقبت و نگهداری از پلی استر از برخی جهات راحت تر از پنبه است. پلی استر در برابر چروک شدن مقاوم است و به سرعت خشک می شود. در ضمن دافع آب است و به راحتی لکه نمی گیرد. یکی دیگر از مزایای آن این است که به صورت منظم نیاز به اتوکشی ندارد و خیلی سریع در معرض هوا خشک می گردد. کاهش زمان استفاده از دستگاه خشک‌کن و کاهش نیاز به اتو، باعث صرفه جویی در هزینه قبض برق می شود.

یکی از معایب پارچه های پلی استر این است که به دلیل اینکه از الیاف مصنوعی ساخته می شوند؛ سریعاً بو را به خود می گیرند. کثیفی ها و لکه های لباس بلافاصله بعد از شستشوی آن از بین می روند؛ اما از بین بردن بوهای جذب شده به اینگونه لباس ها کمی سخت است. به خصوص اگر لباس کثیف چند روز به همان صورت به حال خود رها شده باشد. مسئله مهم در مراقبت و نگهداری از لباس های پلی استری، شستشوی مکرر و در اسرع وقت برای جلوگیری از بو گرفتن آنهاست.

هنگام شستشوی پارچه های پلی استری باید به این چند نکته توجه کنید: پارچه های پلی استری نباید در دمای بالا جوشانده شده یا شسته شوند. این پارچه ها نمی توانند دور بالای ماشین لباسشویی را تحمل کنند. ضمناً اگر این پارچه ها به صورت دم دستی تمیز و لکه گیری شوند؛ ممکن است چروک شده و پرز پس بدهند.

از طرف دیگر لباس های پنبه ای بعد از هر بار شستشو چروک می شوند و نیاز به اتوکشی دارند. این لباس ها به سرعت خشک نمی شوند و این بدان معنی است که باید به مدت طولانی داخل خشک‌کن یا روی بند رخت باقی بمانند تا به صورت کامل خشک گردند. پارچه های پنبه ای به راحتی لکه می گیرند و به همین دلیل به لکه‌برها یا خیساندن طولانی مدت نیاز دارند.

شستشوی لباس های پنبه ای راحت از پلی استری است. لباس های پنبه ای می توانند دمای بالای آب را تحمل کنند و این بدان معنی است که بوها سریع تر از پارچه خارج می شوند. لباس های پنبه ای کمتر به لباس های دیگر گیر می کنند؛ به همین دلیل می توان آنها را به راحتی در کنار اقلامی که زیپ دارند، شست. از آنجاییکه الیاف پنبه در هنگام خیس شدن محکم تر می شوند؛ لذا دور بالای ماشین لباسشویی آسیبی به آنها نمی رساند.

پایداری

یکی از تفاوت های اصلی پنبه و پلی استر، ناشی از نحوه ساخت آنهاست. پنبه الیافی طبیعی است که از بذرهای گیاهی به وجود می آید. اما الیاف پلی استر بر پایه مواد نفتی هستند. متاسفانه پلی استر به دلیل خاستگاه آن و اینکه محصولی مبتنی بر مواد نفتی است، چندان پایدار نیست. هر چند فرآیند تولید پلی استر به آب زیادی نیاز ندارد؛ اما به شدت به منابع طبیعی دیگری وابسته است که به سرعت ممکن است به اتمام برسند چرا که پلی استر به سوخت های فسیلی وابسته است.

پارچه پلی استر اساساً ماده ای است که از طریق الیاف پلاستیکی مبتنی بر مواد شیمیایی تولید می گردد. پلی استر از پلی اتیلن ترفتالات ساخته می شود. همین ماده برای ساخت بطری های پلاستیکی آب هم مورد استفاده قرار می گیرد. این روزها امکان بازیافت بطری های پلاستیکی آب به نخ های پلی استری فراهم شده است؛ همین کار باعث گردیده تا ردپای کربن آنها تا حدی کاهش یابد. الیاف پلی استر حاصل را می توان بازیافت کرد. با این حال پلی استر در اصل با محیط زیست سازگار نیست؛ زیرا تجزیه و متلاشی نمی شود.

با وجود اینکه این مورد یکی از بزرگترین نقاط ضعف پارچه های پلی استری است؛ اما به نوعی یک مزیت هم محسوب می شود. چرا که پلی استر به دلیل اینکه سریعاً تجزیه نمی شود و نمی پوسد؛ ماده ای با دوام به حساب می آید. از این رو لباس های ساخته شده از پارچه های پلی استر، دوام بیشتری نسبت به لباس های پنبه ای دارند.

اما از سویی دیگر پنبه پایدار است و یا حداقل پایداری آن بیش از پلی استر است. از گیاه پنبه برداشت می شود و نوعی الیاف طبیعی است. الیاف آن 100% زیست تخریب پذیر هستند و به صورت کامل به کمپوست تبدیل می شوند. در ضمن این الیاف می توانند به لباس های جدید یا محصولات دیگر مانند کیسه های کاغذی بازیافت گردند.

اما اینکه پنبه را پایدار به حساب بیاوریم، در اصل خالی از اشکال نیست. پنبه برای فرآوری به آب زیادی نیاز دارد. هر مرحله از روند تولید لباس پنبه ای، از رشد بذر پنبه گرفته تا ساخت لباس، بسته به نوع پوشاک در حال تولید، ممکن است به 20 هزار گالن آب نیاز داشته باشد.

پنبه گیاهی است که مستعد هجوم آفاتی مانند شپشه غوزه است. لذا برای مبارزه با این آفات لازم است که در هر مرحله از رشد گیاه از آفت کش ها استفاده شود. مواد شیمیایی موجود در آفت کش ها نهایتاً می توانند باعث آلودگی منابع آبی و خاکی شوند. در واقع می توان گفت که هر چند روش های تولید پنبه و پلی استر با هم متفاوت است؛ اما آنها در نهایت از نظر پایداری در یک سطح قرار می گیرند.

کاربرد

پلی استر و پنبه کاربردهای مشابهی دارند. هر کدام جایگاه خاص خود را در تولید پوشاک دارند و پارچه های معروف غالباً از هر دو ماده ساخته می شوند. هر چند برخی از آنها برای کاربردهای خاص مناسب تر هستند. 

از پلی استر برای ساخت مواد پرکننده مصنوعی برای پر کردن بالش ها و لحاف ها استفاده می شود. حتی نیمکت ها نیز دارای بالشتک های پلی استری هستند. همه چیز به اینجا ختم نمی شود؛ چرا که از این الیاف برای ساخت بطری های پلاستیکی، طناب های با استحکام بالا، شلنگ های آب و حتی بادکنک ها نیز استفاده می شود. اگر شما یک نوازنده هستید؛ می توانید چوب باکیفیت گیتار یا پیانوی خود را با یک روکش پلی استری کامل کنید.

پنبه جزء آن دسته از موادی است که تمام قسمت های آن مورد استفاده قرار می گیرد. هر چند پنبه در اصل برای ساخت پارچه لباس استفاده می شود؛ اما وقتی صحبت از آن به میان می آید، کاربردهای متعدد دیگری نیز وجود دارند که احتمالاً از آنها بی خبرید.

فرآوری بذرهای پنبه باعث تولید خوراک لازم برای دام های مزارع می شود. هر آنچه در این میان به عنوان علوفه حیوانات مورد استفاده قرار نمی گیرد؛ قابل تبدیل شدن به کود است و دوباره مواد مغذی گیاه را به خاک بازمی گرداند.

پوشش بیرونی کرکی بذرهای پنبه که به عنوان ریزه پنبه معروف است، حاوی سطوح بالایی از سلولز است. از این سلولز می توان برای ساخت پلاستیک استفاده کرد؛ یکی از موارد کاربرد پلاستیک های مبتنی بر پنبه، ساخت صفحه نمایش تلویزیون هاست.

پلی کتان، پلی پنبه یا پلی استر پنبه (Polycotton) چیست؟

ترکیبی از پلی استر و پنبه است. درصد هر دو نوع الیاف در این پارچه ممکن است متفاوت باشد. گاهی اوقات درصد پنبه بالاتر است. اما اکثر اوقات محتوای پلی استر این پارچه بیشتر می باشد. اکثر پارچه های پلی کتان امروزی از 65% پلی استر و 35% پنبه ساخته می شوند.

یکی از ویژگی های اصلی پارچه پلی کتان، پلی پنبه یا پلی استر پنبه این است که از مزایای هر دو نوع پارچه بهره می برد. وقتی این دو نوع الیاف با هم ترکیب می شوند، مزایای یکی معایب دیگری را می پوشاند؛ از این رو همدیگر را تکمیل می کنند. 

این دو نوع پارچه برای اولین بار در دهه 1960 و در قالب تلاش مشترک یک تولید کننده نساجی آمریکایی به نام بیل کلوپمن (Bill Klopman) و شرکتی به نام DuPont با هم ترکیب شدند. آنها به این نتیجه رسیدند که ترکیب 35/65، فرمولی ایده آل برای ساخت یک پارچه موفق است.

این پارچه در اصل برای ساخت لباس های کار ابداع شد که قادر بودند در برابر شستشوی صنعتی مقاومت کنند. اما از دهه 1970 توانست به جزئی اصلی از پوشاک روزمره تبدیل شود. مقاومت پلی استر در برابر چروک شدن و خاصیت جذب موئینگی رطوبت توسط آن که با خنکی و نرمی پنبه تلفیق شده است؛ پارچه پلی کتان را به یکی از محبوب ترین پارچه های پوشاکی امروزی تبدیل کرده است.

کدام بهتر است: پنبه یا پلی استر؟

وقتی صحبت از پنبه و پلی استر به میان می آید؛ تشخیص اینکه کدام پارچه بهتر است، واقعاً سوال سختی است. هر کدام از آنها معایب و مزایای خاص خود را دارند؛ به همین دلیل هر دو گزینه های محبوبی در میان پارچه ها هستند.

پلی استر به دلیل با دوام بودن و مقاومت در برابر چروک شدن، ارزان تر و آبگریز است و برای لباس هایی که به صورت مستمر پوشیده می شوند مناسب می باشد. در حالیکه پنبه نرم، خنک و راحت است؛ از این رو از جهاتی از پلی استر برتر است و برای ساخت لباس هایی مناسب است که مستقیماً با پوست تماس دارند.

اینکه کدام یک از آنها بهتر هستند، به عواملی مانند ترجیحات شخصی شما، پروژه ای که روی آن کار می کنید و ویژگی های پارچه مورد نیاز بستگی دارد.

کلام پایانی: پارچه های پنبه ای و پلی استری تفاوت زیادی با هم ندارند. لذا انتخاب بین این دو کار سختی است. هر کدام نقاط قوت و ضعف خاص خود را دارند. حقیقت این است که هیچ کدام بهترین انتخاب به حساب نمی آیند؛ در واقع ترکیبی از این دو بهترین انتخاب به شمار می آید. امیدواریم این مقاله به شما کمک کند تا بهترین پارچه را برای پروژه بعدی خود انتخاب نمایید.